232

Marzenia towarzysza czlowiekowi od chwili narodzin. Najpierw ludzie snuja wizje przed swoimi pociechami, kt�re dopiero pojawily sie na swiecie, o zyciu w dostatku i przyjazni. P�zniej juz sam czlowiek marzy … o zabawce samochodziku … o lalce … o komputerze … o duzej wiedzy, zdobytej bez wysilku … o dobrej pracy, dajacej satysfakcje i pieniadze … o kobiecie, mezczyznie swego zycia … o madrych dzieciach. Marzenia te mozna mnozyc w nieskonczonosc.
Sa r�wniez tacy, kt�rzy wierza, ze moze istniec swiat bez zla, bez przemocy, ze wystarczy samemu byc dobrym czlowiekiem, aby naprawic innych. Inni z kolei uwazaja, iz wszyscy sa uczciwi, odpowiedzialni i na swoim stanowisku. Zycie jednak takie nie jest.
Pytanie, czy marzyciele i idealisci sa nam potrzebni jest retoryczne. Tylko dzieki nim ten swiat jeszcze nie zwariowal.
Wlasciwie kto to jest idealista, a kto to jest marzyciel? Czy latwo ich od siebie odr�znic? A moze idealista musi byc marzycielem, a marzyciel idealista, by mogli snic sw�j sen o lepszym swiecie. Spr�buje jednak ich zdefiniowac, choc zdaje sobie sprawe, ze bedzie to definicja nieudolna i schematyczna.
Idealista to buntownik przeciwko zastanej rzeczywistosci, kt�ry pr�buje ja naprawic wcielajac w zycie program. Program ten zaklada np.: stworzenie idealnego panstwa, moze r�wniez dotyczyc wymyslenia nowego rozwiazania technicznego albo znalezienia wymarzonej kobiety. Idealistami byli np.: tacy wielcy mysliciele jak Marks, Engels, Lenin tw�rcy socjalizmu, ale takze poeci Slowacki i Mickiewicz, czy Morus i Machiavelli budowniczowie idealnego ustroju panstwowego.
Marzyciele to z kolei osoby myslace mniej „programowo” niz idealisci, ale pragnacy osiagnac rzeczy r�wnie nierealne i niesamowite. Pierwszym marzycielem byl z pewnoscia Ikar, kt�ry chcial zobaczyc wiecej niz jego ojciec. Marzycielem byl r�wniez Leonardo da Vinci, pragnacy przekroczyc granice ludzkich mozliwosci i pomyslowosci, dlatego tez myslal o samolotach i lodziach podwodnych na kilka wiek�w przed ich stworzeniem.
Pomimo drobnych r�znic pomiedzy obydwoma postawami laczy ich jedno - chec przekroczenia granicy ludzkich mozliwosci i osiagniecia rzeczy nierealnych w czasach, w kt�rych zyja.
Epoka, kt�ra sprzyjala idealizmowi i marzycielstwu, szczeg�lnie w Polsce byl romantyzm. Wynikalo to z �wczesnej sytuacji politycznej kraju, kt�ra zdecydowanie wplywala na zycie kulturalne narodu, w tym r�wniez na literature.
Wiac to np.: w wierszu A. Mickiewicz pt. „Oda do mlodosci”. Autor pragnie stworzenia nowego porzadku, bo ten stary jest:
„Bez serc, bez ducha, to szkielet�w ludy”
Jest przekonany, ze tylko mlodzi moga cos zmienic, bo potrafia „tam siegnac, gdzie wzrok nie siega” i lamac to, czego „rozum nie zlamie”. Wola wiec:
„Mlodosci! dodaj mi skrzydel!
Niech nad martwym wzlece swiatem.
W rajska dziedzine uludy”.
Bezgraniczna wiara Mickiewicza w sile mlodosci przyczynie sie do zmiany swiatopogladu calego spoleczenstwa. Czy jednak ta zmiana przynosi w przyszlosci pozytywne skutki?
Idealista jest r�wniez bohater Mickiewicza - Konrad z III cz. „Dziad�w”. Chcialby on urzadzic swiat po swojemu. Jest przekonany, ze potrafilby wyeliminowac zlo, o czym swiadcza jego slowa:
„Ja i ojczyzna to jedno.
Nazywam sie Milijon - bo za milijony
Kocham i cierpie katusze.”
Konrad oskarza nawet Najwyzszego o wszystkie nieszczescia ludzkosci i zada dla siebie „rzadu dusz”. Postawa ta przepelniona jest jednak pycha. A to nie moze przyniesc wygranej, o czym swiadczy kleska gl�wnego bohatera III cz. „Dziad�w”.
R�wniez bohaterowie J. Slowackiego i Z. Krasinskiego sa marzycielami i idealistami. Na pierwszy rzut oka Kordian i hrabia Henryk to r�zne postacie. Pierwszy chce zabic cara i wyzwolic ojczyzne, drugi pragnie obronic dobre imie swoich przodk�w. Hrabia Henryk staje do z g�ry przegranej walki. Broni bowiem ludzi niegodnych, kt�rzy dawno przestali rozumiec co to znaczy honor i poswiecenie. Kiedy zrozumie, ze nie jest w stanie powstrzymac nadciagajacej rewolucji popelnia samob�jstwo. Kordianowi marzy sie z kolei kraj rozciagajacy sie „od morza do morza”. O jego naiwnej postawie swiadcza slowa:
„Narodowi
Zapisuje, co moge … Krew moja i zycie
I tron do rozrzadzenia pr�zny.”
Patrzy na swiat jak poeta, kt�ry nie jest w stanie zrozumiec, ze wolnosci nie przyniesie poswiecenie jednego czlowieka. Nie docieraja do niego argumenty, ze car ma licznych poplecznik�w i zabicie przyw�dcy nie zburzy calego systemu. Chociaz Kordian przegra, to jednak jego bohaterska postawa stanie sie inspiracja dla przyszlych buntownik�w. Na tym polega sila idealizmu i naiwnej wiary w poswiecenie.
My Polacy mamy szczeg�lne upodobanie do czczenia ludzi wielkich, chociaz przegranych. Cos jest w naszym charakterze, ze budujemy pomniki tym, kt�rzy przegrali w konfrontacji z brutalna rzeczywistoscia. Jest tak w przypadku Kosciuszki, Poniatowskiego, czy Dabrowskiego.
Polski idealizm i marzycielstwo najczesciej zwiazane byly ze sprawami ojczyzny i narodu. Kiedy upadlo powstanie styczniowe, ostatni wielki zryw romantyk�w na terenach naszego kraju, zrodzil sie inny typ idealizmu - wiara w prace u podstaw, prace organiczna i emancypacje kobiet, jako recepta na rozwiazanie wszystkich bolaczek politycznych i spolecznych Polski.
Idealista pozytywistycznym jest Witold Korczynski z „Nad Niemnem” E. Orzeszkowej, kt�ry wierzy, ze zmieni stosunki miedzy dworem, a wsia. Uczy rolnik�w obslugi nowych maszyn, ostrzega przed nieuczciwymi urzednikami, wprowadza nowe formy uprawy ziemi. Naiwnie pragnie zmienic zycie na wsi na lepsze. Idealistka jest r�wniez Justyna Orzelska, kt�ra idac za glosem serca, wychodzi za maz za Janka Bohatyrowicza. Pragnie w ten spos�b poprawic, choc w czesci, byt rolnik�w. Spoleczenstwo potrzebowalo takich przejaw�w idealizmu. Bez nich pograzyloby sie w coraz wiekszym marazmie, a przeciez zblizal sie juz prawie wiek od utraty niepodleglosci.
Idealist�w polskich „na tle spolecznego rozkladu” pokazuje r�wniez B. Prus w swoim utworze pt. „Lalka”. Marzycielem politycznym jest Rzecki, kt�ry nie rozumie kapitalistycznego swiata. Zawsze byl uczciwy, lojalny i bezinteresowny, a obecnie ludzie zaczynaja odsuwac sie od niego. Jest zdruzgotany, ze Slangbaum mu nie ufa, a Stanislaw robi podejrzane interesy za granica. Marzy, iz niedlugo powr�ci Napoleon i Polska odzyska niepodleglosc. Jednak dla takich jak Rzecki nie ma miejsca we wsp�lczesnym swiecie.
Idealista jest r�wniez Julian Ochocki, kt�ry pragnie aby ludzkosci przyczepic skrzydla. Dlatego tez, uczestniczy w poszukiwaniu metalu lzejszego od powietrza. Z perspektywy czasu mozemy teraz stwierdzic, pomimo tego, iz pragnienia Ochockiego nie spelnily sie calkowicie, to jednak wznosimy sie w powietrze ogromnymi „metalowymi ptakami”. Idealista jest r�wniez Stanislaw Wokulski. Ten uczen Gustawa z IV cz. „Dziad�w”, wierzy w istnienie idealnej milosci. Ale jak m�wil Gustaw:
„Kto za zycia choc raz byl w niebie
Ten po smierci nie trafi od razu”,
tak wiec i Wokulski, jak pozostali idealisci „Lalki” jest przegranym. Ale, nie umieraja oni do konca poniewaz pamiec po nich pozostaje w umyslach ludzi.
Rodzi sie tu pytanie, czy marzyciele i idealisci sa nam w rzeczywistosci potrzebni? Moim zdaniem spelniaja ogromna role Gdyby nie oni nasz swiat nie rozwijalby sie. Bo to wlasnie ci ludzi wywoluja powstania, wplywaja czesto na rzady i systemy, wynajduja nowe lekarstwa i urzadzenia. Marzenia sa dla nich motorem dzialania. R�wniez kazdy z nas powinien posiadac jakies marzenia, bo to one stanowia sile naszego rozwoju. Dzieki nim uczymy sie pracujemy, kochamy. Swiadczyc o tym moga takie wsp�lczesne postacie jak Ochojska, czy Owsiak, kt�rzy uwazaja, ze z ludzi mozna wykorzenic zlo i obudzic odrobine wsp�lczucia. Bo jak wygladaloby nasze zycie bez marzen?