Lata 1926-35:
Przewrót Majowy:
Początek akcji Piłsudskiego: Przygotowania zwolenników Piłsudskiego do zamachu stanu trwały od jesieni 1925r. Sam marszałek nie tylko pragnął władzy, ale widział pogarszanie się sytuacji Polski- zagrożenia zewnętrzne i zajadłe walki między partiami. Sądził, że należy wprowadzić rządy znaczenie bardziej scentralizowane. Przygotowania weszły w fazę końcowa wiosna 1926r, w momencie kruszenia się koalicji. Minister spraw wojskowych gen. Żeligowski wydał polecenie zgromadzenia na 10.05 specjalnie dobranych oddziałów na poligonie w Rembertowie pod pozorem ćwiczeń. W nocy z 10/11.05 Żeligowski oddał dowództwo nad zgrupowaniem zebranym w Rembertowie Piłsudskiemu. 12.05 zgrupowanie to podjęło marsz na Warszawę i przy pomocy pułków z Garwolina, Pułtuska o oraz Ciechanowa opanował dworzec wschodni. Inne grupy sprzyjające Piłsudskiemu zdobyły gmach MSW. Prezydent Wojciechowski udał się na most Poniatowskiego i spotkał się w 4 oczy z Piłsudskim. Rząd nie ugiął się pod zamachowcami.
Przebieg działań: wieczorem oddziały Piłsudskiego przystąpiły do ataku na most Kierbedzia, a po jego zdobyciu zajęły plac Zamkowy, krakowskie przemieście. Władze schroniły się do belwederu. Wojskami wiernymi prezydentowi i rządowi dowodził gen. Józef Malczewski, a obroną gen. Rozwadowski. Piłsudskiego poparł inspektor armii w Wilnie gen. Rydz-Śmigły.
Rezygnacja konstytucyjnych władz: 14.05 położenie wojsk rządowych stało się beznadziejne. Prezydent i rząd wycofali się do Wilanowa, a następnie zaniechali oporu. Ustępujący prezydent przekazał swe uprawnienia marszałkowi Sejmu. W ten sposób Rataj po raz drugi został pełniącym obowiązki głowy państwa. Ponieważ Piłsudski nie zamierzał obejmować władzy w pełni dyktatorskiej, uznał konstytucyjne uprawnienia Zataja. Z kolei marszałek Sejmu oświadczył, że nowy rząd powstanie po rozmowie z Piłsudskim. Rataj nakazał też zaniechanie działań zbrojnych wysłannikom wojsk wiernych obalonym władzom. Walki zostały zakończone 15.05.1926. Zginęło 215 żołnierzy i 164 osoby cywile; rannych zostało 900osób. Taka była cena jaką społeczeństwo zapłaciło za pragnienie Piłsudskiego, by zwiększyć dyscyplinę w państwie. Po zwycięstwie marszałek wysuną hasła pojednania i współdziałania w budowie państwowości/.
Nowy rząd i prezydent: Misję utworzenia nowego rządu powierzono Bartlowi, związanemu z Piłsudskim. W nowym gabinecie nie znalazł się ani jeden dotychczasowy minister. 31.05.1926 Zgromadzenie Narodowe dokonało wyboru nowej głowy państwa. Lewica wysunęła kandydaturę Piłsudskiego, Piłsudskiego endecja- Adolfa Banińskiego. Endecja głosowała z Piłsudskim, „Piast” pozostawił posłom wolny wybór. Piłsudski został głową państwa i jego przewrót został zalegalizowany. Piłsudski wyboru nie przyjął, tłumacząc się ograniczeniami konstytucji marcowej. 1.06 Zgromadzanie Narodowe zebrało się ponownie. Marszałek zaproponował na swe miejsce prof. I. Mościckiego i on tez został trzecim prezydentem RP.
Nowy system rządów:
Nowela sierpniowa: Piłsudski nie zdecydował się rozwiązać parlamentu sądząc ze dotychczasowy, upokorzony przez przewrót, może być bardziej skłonny do posłuszeństwa. Stało się jednak inaczej. 16.06.1926 nowy rząd przedłożył Sejmowi projekt noweli konstytucyjnej przewidujący nadanie prezydentowi prawa rozwiązywania sejmu i senatu, wydawania dekretów na mocy pełnomocnictw sejmowych. 2.08.1926 sejm uchwalił ustawę zmieniająca konstytucję. Wraz z nowelą sierpniową sejm upoważnił też prezydenta do wydawania rozporządzeń mocą ustaw do końca 1927r.
Dalsze kroki sanacji: rząd uzyskał w ten sposób swobodę realizowania dalszych planów sanacji czyli uzdrowienia państwa. 6.08. 1926 prezydent wydał dekret o organizacji najwyższych władz wojskowych. Powołano instytucję Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, która nie była odpowiedzialna przed Sejmem ani rządem, podlegała tylko prezydentowi. W czasie wojny generalny inspektor stać się miał automatycznie wodzem naczelnym.
Otaczanie prawicy: podczas debaty dotyczącej budżetu prawica i centrum i mniejszości uchwaliły votum nieufności wobec dwóch ministrów. Zdymisjowano rząd, poczym powołano go ponownie i ponownie zdymisjonowano. 2.10.1926 na czele nowego rządy stanął Piłsudski obejmując Ministerstwo Spraw Wojskowych.
Metody rządzenia: B. Miedziński (PSL „Wyzwolenie”) i J. Moraczewski (PPS) wnosili do obozu rządzącego tradycję socjalistyczną. Dezorientacja w poszczególnych partiach i sukcesy polityczne sanacji powodowały, że parlament był systematycznie odsuwany od wpływu na rządy. Z chwilą uchwalenia budżetu w marcu 1927 sejm stawał się niepotrzebny rządowi i sesję zamknięto. Piłsudskiemu łatwiej było rządzić za pomocą dekretów prezydenckich. Sejm został rozwiązany 28.09.1927 w związku z zakończeniem jego kadencji.
Opozycja: 4.12.1926 Kierownictwo endeckie powołało do życia obóz wielkiej polski , organizację nawiązującą do zasad faszyzmu włoskiego i łączącą działania oficjalne z konspiracyjnymi. Na czele wielkiej rady owp staną Dmowski. Komuniści poparli początkowo przewrót majowy licząc na zyski polityczne, jednak już po miesiącu stwierdzili że był to przewrót „faszystowski”. Przemianowana w 1925r na KPP partia pro-radziecka nie miała większego znaczenia.
Sejm drugiej kadencji:
Powstanie BBWR: po wygaśnięciu pierwszej kadencji sejmu na jesieni 1927r nowe wybory rozpisano na marzec 1928. Sanacja przed wyborami wycofała swoich głównych przedstawicieli ze stronnictw sejmowych powołała do życia Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem ze Sławkiem na czele. W wyniku energicznej akcji politycznej do BBWR przystąpiły różnorodne organizacje oraz grupy polityczne. Blok był kierowany przez Piłsudskiego
Wybory 1928: odbyły się 4.03.1928. W rezultacie wyborów BBWR stał się największą frakcja parlamentarną. Posiadał jednak niespełna 1/3 głosów. Na lewicy najsilniejsza partia była PPS. Sanacja nie zdobyła planowanej przewagi, większość sejmie stanowiły ugrupowania opozycyjne do BBWR.
W nowym Sejmie: 27.031928 Piłsudski otwierając obrady sejmu usłyszał „Precz z faszystowskim rządem Piłsudskiego”. Po zamknięciu sesji ustąpił gabinet Piłsudskiego za szefem rządu ponownie został Bartel. 1.07 Piłsudski zwymyślał w wywiadzie posłów. Nazwę endecji zmieniono na Stronnictwo Narodowe. 14.04 1929 w zawiązku ze złym stanem zdrowia Piłsudskiego powołano nowy gabinet ze płk. Świtalsim na czele. Gabinet został zmilitaryzowany, gabinet później zyskał miano rządem pułkowników. 31.10.1929 Daszyński nie pozwolił na otwarcie obrad sejmu. Prezydent Mościki odroczył sesję o 30 dni. Gdy sejm zebrał się ostatecznie 5.12, PPS postawiła wniosek o votum nieufności dla rządu. Świtalski ogłosił dymisję gabinetu. 29.12.1929 Bartel utworzył nowy gabinet w którym zabrakło najbardziej krytykowanych ministrów rządu pułkowników. 25.08 Piłsudski ponownie stanął na czele rządu. 29.08 prezydent Mościki rozwiązał sejm i senat zapowiadając nowe wybory.
Wybory brzeskie:
Aresztowanie posłów opozycji: Po rozwiązaniu parlamentu stronnictwa Centrolewu zawiązały 9.09.1930 blok wyborczy pod nazwą Związek Obrony Prawa i Wolności Ludu. Władze tej samej nocy aresztowały 19 posłów opozycyjnych z PPS, PSL „Wyzwolenie”, Stronnictwa chłopskiego, PSL „Piast” w tym Witosa. Aresztowania dokonano bez nakazów pod zarzutem wywołania zamieszek, przewieziono ich do twierdzy w Brześciu nad Bugiem. Kilka dni później przewieziono tam również przywódcę chadecji Korfantego.
Wybory roku 1930r: Kampania przedwyborcza odbywała się w warunkach uniemożliwiających swobodną grę polityczną. Minister Sławoj-Składkowski polecił starostom by doprowadzili do triumfu :idei Marszałka Piłsudskiego”. Próbowano rozbijać partie opozycyjne. Na kresach BBWR przedstawiono jako gwaranta polskości. W wyborach 16.11.1930 . Według oficjalnych wyników BBWR uzyskało 55%. Stronnictwo narodowe 14% . W senacie BBWR uzyskało większość.
Początek dyktatury: po wyborach Piłsudski zrezygnował ze stanowiska premiera i oddał je Sławkowi. Jego rząd był całkowicie zdominowany przez pułkowników. Zapowiedzią polityki twardej ręki było mianowanie Czesława Michałowskiego, organizatora przed wyborczych aresztowań, ministrem sprawiedliwości. 9.12.1930 nastąpiło otwarcie parlamentu. Prezydent Mościki zapowiedział ze głównym celem będzie uchwalenie konstytucji.
Umacnianie dyktatury:
Obóz rządzący i opozycja po wyborach: wybory 1930 rozpoczęły okres w którym przewaga sanacji w sejmie zmniejszyła zakres konfliktów między najwyższym organem przedstawicielskim a rządem. Gabinet Walezego Sławka sprawował władzę przez pół roku a 27.05.1931 nowym premierem został Aleksander Prystor. Zróżnicowanej wewnętrznie sanacji ton nadawał Piłsudski, Sławek, Prystor i Miedziński. Władza ewoluowała w stronę rządów autorytarnych. Opozycja została zepchnięta do roli obserwatora poczynań sanacji. 15.03.1931 przedstawiciele PSL „Piast”, PSL „wyzwolenie”, i stronnictwa chłopskiego utworzyli jednolite stronnictwo ludowe na jego czele stanął Witos.
Proces brzeski: 26.10.1931 rozpoczął się w Warszawie proces przywódców opozycji aresztowanych w 1930 na ławie oskarżonych zasiadło 6 członków PPS, 5 ludowców. Akt oskarżenia zarzucał im usiłowanie usunięcia rządu siłą. Skazano ich na wiezienie.
Nowe ustawodawstwo sanacyjne: sanacja dysponując większością głosów przeprowadził wiele zmian ustawodawczych. Ustawa z dnia 1932 ograniczała swobodę organizowania zebrań publicznych. Zmieniono ustawę o stowarzyszeniach i ustawę samorządową. Ograniczono autonomię uniwersytetów. Ograniczono wolność adwokatury.
Ponowny wybór Mościckiego: w maju 1933 upłynęła siedmioletnia kadencja prezydenta Mościckiego. Zgromadzenie Narodowe 8.05.1933 ponownie wybrano Mościckiego na prezydenta. Nie miał on kontrkandydatów. Po reelekcji Mościskiego nowym premierem 10.05.1933 został J. Jędrzejwicz, kolejny rząd sformułowany 15.05.1934 przez L.Kozłowskiego nie przyniósł większych zmian personalnych.
Na prawicy: w kwietniu 1934 doszło do zasadniczego podziału w endecki Związku Młodych narodowców. narodowców jego rezultacie powstał ONR z Mosdrofem i Rossmanem na czele.
Konstytucja kwietniowa:
Uchwalenie konstytucji: Celem głównym sanacji czyli obozu rządzącego była zmiana konstytucji. 26.01.1934 komisja konstytucyjna przedłożyła sejmowi główne tezy nowej ustawy zasadniczej. Opozycja zamiast je odrzucić wyszła z Sali i dzięki temu obecna na posiedzeniu pozarządowa większość uchwaliła tezy jako projekt konstytucji. 23.04.1935 prezydent Mościki złożył swój podpis pod sygnowanym wcześniej przez Piłsudskiego tekście konstytucji.
Założenia konstytucji kwietniowej: pierwsze 10 artykułów odnosiło się do nadrzędności państwa. Społeczeństwo miało kształtować swe losy w ramach państwa. Obowiązująca dotąd zasadę suwerenności narodu zastąpiono zatem charakterystyczną dla obozu sanacji ideologię państwową. Prezydent skupiał w swoim ręku jednolita i nie podzielną władzę państwową. Jego wyboru miano dokonywać co 7 Lat w głosowaniu powszechnym spośród 2 kandydatów, jednego zgłaszano przez Zgromadzenie Elektorów, drugi zaś mianowany był przez ustępującego prezydenta. Prezydent mógł mianować szefa rządu, odwoływać i zwoływać sejm i senat, był zwierzchnikiem sił zbrojnych, zawierał i ratyfikował umowy międzynarodowe. Sejm miał pochodzić ze powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich wyborów, przy czym czynne prawo wyborcze było od 24 lat a bierne od 30lat. Nowa konstytucja zakończyła proces przebudowy ustroju państwa demokratycznego na autorytarny. Nadrzędna rola państwa i prezydenta oraz ocena obywateli według wartości wysiłku i usług upodabniały konstytucje to konstytucji Włoch czy portugalii.