PROROCY IZRAELA
- tezy do egzaminu (semestr I)
1. WSTĘP OGÓLNY DO PROFETYZMU
2. ISTOTNE CECHY OSOBOWOŚCI PROROKÓW
+ Powołani przez Boga
+ Powiernicy objawień Bożych
+ Głosiciele słowa Bożego
3. HISTORYCZNY ROZWÓJ PROFETYZMU IZRAELSKIEGO
4. PROROCY VIII WIEKU
Najstarsi spośród proroków pisarzy wystąpili między połową VIII w. a r.612 przed Chr. Byli to Amos (około 750 przed Chr.), Ozeasz (około 750-723), Izajasz (740-701), Sofoniasz (około 640-630) i Nahum (629-612).
a/ AMOS (Jahwe nosi) - PROROK SPRAWIEDLIWOŚCI
- Kim był Amos? (informacje biograficzne na podstawie Księgi Amosa)
- Układ treści w Księdze Amosa
- Amos jako Prorok bezkompromisowej prawdy (na podstawie tekstu)
- Podstawy krytyki społecznej Amosa
b/ OZEASZ (Jahwe zbawia) - PROROK MIŁOŚCI I WIERNOŚCI
- Osoba proroka
- Układ treści
- OZEASZ - PROROK MIŁOŚCI I WIERNOŚCI
c/ PROTOIZAJASZ (hebr.Jeszajahu = Jahwe jest zbawieniem)
- EWANGELISTA I APOSTOŁ STAREGO TESTAMENTU
- HISTORYCZNY KONTEKST DZIAŁALNOŚCI PROROKA
- Egzegeza szczegółowa tekstu: Księga Emmanuela (Iz 7,1-12,6)
Najważniejszym zbiorem pierwszej części Księgi Proto-Izajasza jest tzw. Księga o Emmanuelu (rozdziały 7-12). Zawiera ona przepowiednie proroka o narodzinach i niezwykłych przymiotach tajemniczej postaci nazwanej w 7,14 imieniem Emmanuel. Wygłaszał je Izajasz w okresie panowania króla Achaza, kiedy coraz bardziej wzrastało zagrożenie ze strony Asyrii.
+ PRZEPOWIEDNIA O EMMANUELU (7,1-25)
a/ 7,1-2: Zagrożenie Jerozolimy i dynastii Dawida
b/ 7,3-9: Interwencja Boża przez Izajasza
c/ 7,10-16: "Znak Emmanuela"
- Obłuda Achaza: 7,10-12
- Zapowiedź znaku: 7,13-14a
- Przepowiednia narodzenia Emmanuela znakiem ocalenia: 7,14b
- Zapowiedź spustoszenia ziemi wrogów: 7,15-16
- Zapowiedź ukarania Achaza i Judei: 7,17-25
+ POWOŁANIE IZAJASZA (Iz 6,1-13)
d/ MICHEASZ (hebr. Mika lub Mikajahu= Kto jest jak Jahwe)
- PROROK SĄDU I NADZIEI DLA JUDY
- Tło historyczne i osoba proroka (na podstawie danych wewnętrznych)
- Układ treści
- Krytyka życia społecznego w Judzie
- Lektura egzegetyczna: MESJASZ i JEGO KRÓLESTWA (Mi 5,1-4)
5. PROROCY VII WIEKU
a/ SOFONIASZ (= Ten, kogo Jahwe chroni) - PROROK DNIA JAHWE
- Osoba proroka (na podstawie danych wewnętrznych)
- Układ treści w Księdze Sofoniasza
- Idee teologiczne
b/ NAHUM (= Jahwe pocieszył) - PIEWCA KOŃCA NINIWY
- Tło historyczne i osoba proroka
- Układ treści Księgi Nahuma
- Problem "NACJONALIZMU" proroka Nahuma
6. PROROCY OKRESU BABILOŃSKIEGO
a/ HABAKUK - TAJEMNICZY PROROK
- Tło historyczne i osoba proroka
- Układ treści Księgi Habakuka
b/ JEREMIASZ (= niech Jahwe podniesie)
- PROROK WEWNĘTRZNYCH SPRZECZNOŚCI
- Osoba proroka na podstawie jego dzieła
- Historyczne tło działalności PROROKA JEREMIASZA
- Egzegeza tekstu: POWOŁANIE JEREMIASZA: 1,4-19
- PROROK JEREMIASZ I JEGO KSIĘGA
- STRUKTURA KSIĘGI
- NIEWIERNOŚĆ NARODU WYBRANIA
- UDRĘKI PROROCKIEGO POSŁUGIWANIA (Jr 20,7-20)
- NOWE PRZYMIERZE
- Jr 31 i Jr 33: analiza fragmentów z tzw.Księgi Pocieszenia.
- KSIĘGA JEREMIASZA A NOWY TESTAMENT
+ LAMENTACJE - REFLEKSJA NAD ZNISZCZENIEM JEROZOLIMY
- charakterystyka tego pisma i problemy z nim związane.
- SPOJRZENIE NA CIERPIENIE
+ BARUCH (= błogosławiony) - UCZEŃ JEREMIASZA
- Autor Księgi i jej miejsce w kanonie
- Treść Księgi
- Ba 1,15-22 - WSPÓLNOTOWE WYZNANIE GRZECHÓW
+ LIST JEREMIASZA (Ba 6,1-72)
- Krótka charakterystyka i ocena tego pisma.
b/ EZECHIEL (= niech Bóg uczyni mocnym) - PROROK CZASU ZAGŁADY
- OSOBA PROROKA (na podstawie samej Księgi)
- Tło historyczne
- PLAN KSIĘGI
- Lektura egzegetyczna: POWOŁANIE EZECHIELA (1,1-3,15)
- ZAPOWIEDŹ PRZYSZŁEGO WŁADCY
Ezechiel podając drobiazgowe wskazania co do przyszłości Izraela, mówił także o władcy, który miał stanąć na jego czele. Na uwagę zasługują zwłaszcza cztery wypowiedzi Ezechiela o władcy odrodzonego narodu: Ez 17,22-24; 34,23-31; 37,21-27 i 29,21.
* Wyrocznia Ezechiela z 34 rozdziału należy do najpiękniejszych obietnic mesjańskich Starego Testamentu...
- Lektura egzegetyczna: WIZJA OŻYWIENIA KOŚCI (Ez 37,1-14)
- WARTOŚĆ TEOLOGICZNA KSIĘGI EZECHIELA
- KSIĘGA EZECHIELA A NOWY TESTAMENT
c/ ABDIASZ (=sługa Jahwe) - PROROK SĄDU NAD EDOMEM
- Księga, jej treść i przesłanie.
d/ DEUTEROIZAJASZ - PROROK SŁUGI JAHWE
Rozdziały 40-55 Księgi Izajasza nie pochodzą od Izajasza, który działał w VIII wieku przed Chr., ale są dziełem nieznanego z imienia proroka z okresu niewoli babilońskiej, którego umownie nazwano DEUTEROIZAJASZEM, czyli Drugim Izajaszem.
- Co przemawia przeciw pochodzeniu Iz 40-55 od Izajasza?
- Układ treści
- MESJANIZM DEUTEROIZAJASZA
- PIEŚNI O SŁUDZE JAHWE: TREŚĆ i PRZESŁANIE
W Iz 42,1-9; 49,1-12; 50,4-11; 52,13-53,12 zachowały się cztery utwory poetyckie, które w biblistyce nazywane są Pieśniami o Słudze Jahwe.
7. PROROCY OKRESU PERSKIEGO
W tym okresie dziejów Izraela wystąpili prorocy: Aggeusz, Zachariasz, autor o Słudze Jahwe, Trytoizajasz, autorzy Małej i Wielkiej Apokalipsy, Malachiasz i Joel.
a/ AGGEUSZ (=urodzony w święto, świąteczny) - prorok odnowionej ŚWIĄTYNI
- Osoba proroka
- Układ treści Księgi
b/ ZACHARIASZ (=Jahwe sobie przypomniał, Jahwe pamięta)
(rozdziały 1-8) - prorok odnowy eschatologicznej
- Ogólna charakterystyka Księgi Zachariasza i jej treść
- Teologia Zachariasza
c/ DEUTEROZACHARISZ (Za 9-14) - odnowa IZRAELA
- Problem Deuterozachariasza i jego dzieło
- Układ treści
- Proroctwa MESJAŃSKIE: Za 9,9-10
Za 12,10
/Lektura egzegetyczna/
d/ TRITOIZAJASZ(56-66) - PROROK ZNAKÓW CZASU
- Trito-Izajasz jako piewca nowego Syjonu
- Iz 61,1-11: jako tekst mesjański
+ MAŁA APOKALIPSA: Iz 34,1-35,10
+ WIELKA APOKALIPSA: 24,1-27,13
e/ MALACHIASZ (= mój posłaniec)- TAJEMNICZY PROROK
- Krótka charakterystyka Księgi Malachiasza
- Proroctwo Malachiasza o ofierze czystej /Mal 1,11/
- Mal 1,14-2,10: lektura egzegetyczna
f/ JOEL (= Jahwe jest Bogiem)- PROROK DNIA JAHWE
- Charakterystyka Księgi i proroka
- KSIĘGA JOELA i jej podział
- TEOLOGIA Księgi Joela
(Dzień Jahwe i Joel jako "prorok Zielonych Świąt".
8. PROROCY OKRESU GRECKIEGO I RZYMSKIEGO
W okresie greckim i rzymskim powstały ostatnie pisma, które znajdują się w starotestamentowym zbiorze ksiąg prorockich, a mianowicie: Księga Jonasza, druga połowa Księgi Zachariasza, List Jeremiasza, Księga Daniela i Księga Barucha.
a/ JONASZ (hebr. Jona = gołebica)- UNIWERSALIZM ZBAWIENIA
- Charakterystyka Księgi i problem historyczności
- "ZNAK JONASZA" u Mt 12,39-41 i u Łk 11,29-32
b/ D A N I E L - apokaliptyka prorocka
- Problem autorstwa i pochodzenia Księgi; Osoba Daniela
- Kanoniczność Ksiegi
- Układ treści
- APOKALIPTYKA a Księga Daniela
- Ap 1,9-20 a Dn 10
- Wizja Syna Człowieczego (Dn 7) - lektura egzegetyczna
- Dn 12,1-4: NAUKA ZMARTWYCHWSTANIU
- Dn 13,1-64: Opowiadanie o Zuzannie (lektura egzegetyczna)
9. ZNACZENIE PROROKÓW
Wrocław, 18.01.1996 ks. Ryszard Kempiak