ĆWICZENIA, Dzieła historiograficzne, Najwybitniejszymi tekstami literackimi łacińskimi są dzieła historiograficzne (dziejopiśmiennicze) czyli kroniki


Najwybitniejszymi tekstami literackimi łacińskimi są dzieła historiograficzne (dziejopiśmiennicze) czyli kroniki.

Anonim od XVI w. zwany Gallem

Autorem najstarszej kroniki jest cudzoziemiec, prawdopodobnie benedyktyn przybyły z Węgier lub poprzez Węgry z Francji. Goszcząc na dworze Bolesława Krzywoustego, nie chcąc, jak pisał “darmo polski chleb jeść” zdecydował upamiętnić czyny polskiego władcy. Utwór ma charakter świecki i jest stosunkowo rzetelnym źródłem wiedzy o dziejach Piastów, (księga pierwsza) a przede wszystkim wydarzeń z czasów Krzywoustego (księgi druga i trzecia). Nie ma w nim dat rocznych, każdą księgę poprzedza list dedykacyjny i wierszowane streszczenie, a urozmaica jedna “pieśń'. Sposób wykreowania głównego bohatera, Bolesława III, nie pozbawionego rysów panegirystycznych w sylwetce wodza, rycerza i chrześcijanina, prezentowanie go poprzez czyny nawiązuje bezpośrednio do tzw. gestów, a szczególnie francuskich chansons de geste.

Szczególna popularnością cieszy się Pieśń o śmierci Bolesława sławiąca czyny króla i wyrażająca ogromna rozpacz jego żony Przykład nurtu poezji rycersko-dworskiej

Utwór podporządkowany jest spoistej zasadzie kompozycyjnej. Stanowiła ją reguła trójdzielności. Całość składa się z trzech ksiąg, każdą poprzedza list dedykacyjny i wierszowany “epilog” (streszczenie księgi), a treść każdej urozmaicona została “pieśnią” i mową. Autor, utalentowany epik, użył w opowieści bogatego zasobu środków ekspresji zgodnych z regułami tzw. ars dictandi . Tok jego prozy (tzw. cursus) tętni rytmem, a rytm ten współdziała z rymami obecnymi głównie w zakończeniach zdań.

Wincenty Kadłubek

Pierwszy historyczny polski pisarz, (1150 - 1223) biskup krakowski, później mnich cysterski. Pochodził z Sandomierszczyzny, kształcić się za granicą, był kapelanem i kancelistą na dworze Kazimierza Sprawiedliwego.

Kronika Polski”, doprowadzona do 1203 r., pisana byłą z myślą o ideałach i naukach religijnych, i ma charakter moralistyczny.

Dzieło składa się z czterech ksiąg, pisanych prozą, ze wstawkami wierszowanymi. Trzy pierwsze - mają charakter dialogu toczonego przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana i biskupa krakowskiego Mateusza. Pierwszy opowiada, a drugi wysnuwa wnioski moralne, określa sens wydarzeń i porównuje je z wydarzeniami historii starożytnej. W części czwartej narratorem jest sam autor, który opowiada o panowaniu Mieszka Starego i Kazimierza Sprawiedliwego.

Dzieło utrzymane w charakterystycznym dla epoki stylu kwiecisto-alegorycznym, zawiera mnóstwo bajek i przypowieści o ludziach i zwierzętach. Znaleźć tu można fantastyczne wątki antyczne, np. relacje o zwycięskich walkach Polaków z Aleksandrem Wielkim. Zasługą Kadłubka jest odnotowanie legend, m.in. o Krakusie, Wandzie, Popielu i smoku wawelskim..

Dzieła nasycone jest treściami patriotycznymi, a ideał miłości ojczyzny związał Kadłubek z ideałem wolności, niepodległości oraz praworządności. Świadczą o tym liczne sentencje, np. “Czego podejmiemy się z miłości ojczyzny, miłością jest, nie szaleństwem, męstwem, nie zuchwałością”; “lepiej, aby rodzice stracili potomstwo, niż żeby obywateli pozbawiono ojczyzny”.

W XV w. “Kronika” służyła jako uniwersytecki podręcznik retoryki. Jej wartość historyczna jest niewielka.

Kronika wielkopolska

W zasadniczym zrębie powstała w końcu XIII w., a w XIV była rozszerzana. Pisanie jej najprawdopodobniej podjęto z inspiracji Przemysława II pod koniec XIII w., a tragiczna śmierć monarchy (1296) przerwała przedsięwzięcie w pół zdania rozdziału 161. Autor pragnął kontynuować dzieło Kadłubka, przede wszystkim po to, by uświetnić dynastię wielkopolską.

Najistotniejszym jej elementem jest streszczenie eposu o Walgierzu Udałym z Tyńca i o Helgundzie - jedynej namiastki średniowiecznego eposu rycerskiego w Polsce. Drugą opowieścią rycerską w tej kronice jest Opowieść o Wisławie Pieknym z Wiślicy.

Kronika polska Janka z Czarnkowa

(zm. 1136 r.):. Dzieło powstawało w latach 1377-84 i jest subiektywnym obrazem czasów współczesnych autorowi, okresu panowania Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego.

Jana Długosza, “Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego” (Historia Polonica).

Jest to największe osiągnięcie kronikarstwa polskiego średniowiecza. Autor, pochodzący z rodu rycerskiego herbu Wieniawa żył w l. 1415 - 1480, ukończył Akademię Krakowską, był sekretarzem Zbigniewa Oleśnickiego, wychowawcą synów Kazimierza Jagiellończyka, historykiem i politykiem. Uważa się go za najwybitniejszego dziejopisarza Słowiańszczyzny.

Dzieło powstało w l. 1455-80, obejmuje dzieje Polski od czasów legendarnych (pierwszych dziesięć ksiąg doprowadza je do roku 1409) przez okres “grunwaldzki: 1410-1430 (księga jedenasta) aż do roku 1480 (najobszerniejsza księga dwunasta).

W odróżnieniu do poprzedników Długosz opiera się przede wszystkim na starannie dobranych i zbadanych dokumentach. Fakty układa chronologicznie, wnika w ich związki przyczynowo-skutkowe. Dzieło otwiera dedykacja - hołd pozgonny złożony Oleśnickiemu, jako inspiratorowi historii

Długosz wykazuje wielki talent literacki widoczny w plastycznych opisach ludzi (m.in. ciekawe charakterystyki Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły, Zawiszy Czarnego), spraw (obok opisu procesów doniosłych opowieści o fenomenach przyrody) i wydarzeń (np. opis bitwy pod Grunwaldem). Chętnie posługiwał się cytatami mów i dialogów, inkrustował prozę wierszami, ale przede wszystkim przytaczał materiały źródłowe.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Najwybitniejsi krytycy literaccy dwudziestolecia międzywojennego, Dwudziestolecie Międzywojenne, Opr
O roli tradycji w szkolnym dialogu z tekstami literackimi., Pedagogika
materiał na DRUGIE koło zaliczeniowe z ćwiczeń z powszechnej historii prawa, Różne gałęzie prawa
Najwybitniejsi krytycy literaccy dwudziestolecia międzywojennego, Studia - polonistyka, współczesna
257 , O roli tradycji w szkolnym dialogu z tekstami literackimi
Śmiech i żart w literaturze Omów na wybranych tekstach literackich
Najwybitniejsi krytycy literaccy dwudziestolecia międzywojennego, Dwudziestolecie Międzywojenne, Opr
18 Magdalena Pietrzak, Językowy obraz ludzi i zwierząt w tekstach literackich na przykładzie powieśc
W jaki sposób w tekstach literackich realizowana jest poetycka funkcja języka

więcej podobnych podstron