Anna Urban I FN
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych.
Niepełnosprawność, to coś co często kojarzy się przeciętnemu człowiekowi z końcem normalnego życia, pozbawieniem szansy na osiągnięcie sukcesów. Wg. Ustawy: "Niepełnosprawną jest osoba, której stan zdrowia psychicznego lub fizycznego powoduje trwałe lub długotrwałe utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie udziału w stosunkach społecznych i wypełnianie ról wg przyjętych kryteriów i obowiązujących norm". Nie musi ona jednak oznaczać jednoznacznego, ostatecznego wyroku.
W dzisiejszych czasach osoby niepełnosprawne chcą i w pełni biorą z życia pełnymi garściami. Przykładem może być Natalia Partyka - polska tenisistka stołowa, uczestniczka Igrzysk Olimpijskich w Pekinie 2008, medalistka Igrzysk Paraolimpijskich. Urodziła się bez prawego przedramienia ale rywalizuje w zawodach zarówno z zawodniczkami pełnosprawnymi jak i niepełnosprawnymi. Kolejną postacią wartą przedstawienia jest Natalie du Toit - zawodniczka reprezentująca Republikę Południowej Afryki w pływaniu, uczestniczka Igrzysk Olimpijskich w Pekinie 2008 oraz IP. Była chorążym ekipy Republiki Południowej Afryki podczas ceremonii otwarcia igrzysk olimpijskich w Pekinie. Oscar Pistorius to południowoafrykański niepełnosprawny biegacz. Uczestnik paraolimpiad, gdzie zdobył cztery złote medale. Start w Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie nie powiódł się ponieważ naukowcy orzekli, że używane przez biegacza protezy dają mu dużą przewagę nad w pełni sprawnymi zawodnikami!
Najlepszy specjalista od jazdy na handbike'ach w Polsce, zwycięzca prestiżowych maratonów w Bostonie i Nowym Jorku - Arkadiusz Skrzypiński. Człowiek, który uważa, że zawsze należy iść do przodu. Mimo, że urodził się niepełnosprawny spędził normalne dzieciństwo chłopaka grającego w piłkę na podwórku z kolegami. Mała Eleanor Simmonds, czternastoletnia dziewczynka, która jako 13-latka została najmłodszą, brytyjską sportsmenką uczestniczką pekińskich igrzysk. Po zdobyciu dwóch złotych medali (100 i 400 m st. dow.) i ustanowieniu rekordu świata Simmonds wróciła do szkoły. Jej życie odbiega od życia zwykłej uczennicy, ponieważ plan dnia wypełniają treningi ale mimo to znajduje czas by spotkać się z rówieśnikami. To tylko kilka, z całego groma osób, które pokazały światu że mimo niepełnosprawności stać ich na wielkie osiągnięcia.
Niepełnosprawni mają ogromny wybór dyscyplin sportowych, w których poprzez odpowiednie dostosowanie mogą brać udział takie jak badminton, biathlon, bilard, boccia, curling na wózkach, goalball, piłka siatkowa na stojąco, piłka siatkowa na siedząco, rugby na wózkach, koszykówka na wózkach, koszykówka, piłka nożna, jeździectwo, judo, kolarstwo, kajakarstwo, kręglarstwo, lekka atletyka, łucznictwo, łyżwiarstwo szybkie, łyżwiarstwo figurowe, narciarstwo biegowe, narciarstwo zjazdowe, pływanie, podnoszenie ciężarów, strzelectwo, szachy, szermierka na wózkach, taniec na wózkach, tenis stołowy, tenis, tenis ziemny na wózkach, wioślarstwo, żeglarstwo. Nawet wspinaczka. Mogą ją uprawiać niepełnosprawni z różnymi rodzajami dysfunkcji. Osoby chodzące wspinając się wykorzystują siłę rąk i nóg, natomiast osoby na wózkach podciągają się tylko na rękach.
Wspinaczka angażuje wszystkie partie mięśni zarówno rąk jak i nóg. Dążenie do celu jakim jest szczyt sprawia, że ruchy jakie wykonuje osoba niepełnosprawna, które w normalnych warunkach sprawiają ból, w skałkach stają się łatwiejsze do wykonania. Czasami pomimo zmęczenia wchodzi się na kolejną górę, aby udowodnić sobie i innym, że jest to możliwe.
Wspinaczka jest też znakomitym polem do integracji- trzeba zaufać pełnosprawnej osobie, która asekuruje Cię na linach Dążenie do celu i jego osiąganie podwyższa samoocenę i wiarę we własne siły. Obozy wspinaczkowe często połączone są z hipoterapią. Ciepło konia rozluźnia przykurcze, dlatego też po półgodzinnej jeździe konnej łatwiej jest wspinać się. Taniec integracyjny, to taniec, w którym (przynajmniej) jeden z partnerów jest na wózku dla niepełnosprawnych. Nie ma dużych różnic między turniejami dla sprawnych a niepełnosprawnych. Turnieje rozgrywa się w różnych stylach tanecznych (np. w tańcach latynoamerykańskich) z tym, że zawodnicy podzieleni są na klasy. Osoby na wózkach są w 1 klasie kiedy osoba na wózku ma ograniczoną ruchliwość górnej części ciała i w drugiej klasie kiedy osoba na wózku ma w pełni sprawną górną część ciała. Jest też podział ze względu na partnera: combi - jedna osoba tańczy na wózku a jedna jest sprawna, duo - dwie osoby tańczą na wózkach. Jest też podział ze względu na zaawansowanie. Klasa promotion to początkujący i top to zaawansowani. Zawodnicy są zrzeszeni w federacji Wheelchair Dance Sport Federation, ale tańce nie są częścią paraolimpiady. Tańce w klasie standard to walc, tango, walc wiedeński, fokstrot, oraz quickstep. Natomiast klasa tańców latynoamerykańskich to: samba, cha-cha-cha, rumba, paso doble oraz jive. Pierwsze międzynarodowe zawody odbyły się w 1977 w Szwecji, a pierwsze mistrzostwa świata w tańcach na wózkach odbyły się w 1998 w Japonii.
Jazda konna jest doskonałym sportem mającym jednocześnie charakter rehabilitacyjny. Wpływa na wzmocnienie stymulacji ruchowej, czuciowej i psychologicznej. Wpływa to na poprawę reakcji równoważnych i orientacji przestrzennych. Pozytywnie oddziałuje na poprawę funkcji ruchowych, czy oddechowych. Powoduje wzrost kondycji ogólnej, zręczności, uaktywnienia funkcji czuciowych i ruchowych oraz procesów poznawczych. Do rywalizacji w zawodach może stanąć większość niepełnosprawnych - z porażeniem mózgowym, niedowidzący oraz osoby po amputacjach. Zawodnicy uczestniczą w jednym rodzaju jeździectwa - w ujeżdżaniu, które składa się z 2 części. W pierwszej zawodnik wykonuje określone figury i ruchy: piruety, trucht w stepie itd. Sędziowie oceniają zachowanie równowagi, kontrolę nad koniem zgranie ruchów konia i jeźdźca, ogólną sprawność (z uwzględnieniem niepełnosprawności) i ostatecznie - harmonie ruchów. Ważne jest zachowanie zwierzęcia - czy jest spokojne i wykonuje polecenia zawodnika. "Porozumienie" między koniem a jeźdźcem odgrywa podstawową rolę. W drugiej części - dowolnej, zawodnik prezentuje układ ruchów do muzyki. Ocenia się rytm i harmonię. W dużym uproszczeniu tę część zawodów można porównać do jazdy figurowej na lodzie. Jest jeszcze jedna konkurencja jeździecka - zawody drużynowe, gdy rywalizują zespoły narodowe. W skład każdego wchodzi 3 lub 4 zawodników.
Możliwość likwidacji barier architektonicznych, zawodowych, czy społecznych weszła w życie wraz z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zrobiono milowy krok mający na celu pozwolić niepełnosprawnym normalnie uczestniczyć w życiu społecznym. Bariery architektoniczne to wszelkie utrudnienia występujące w budynku i jego elementach zewnętrznych, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiają lub zmniejszają swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym. Bariery zawodowe i społeczne wiążą się często z architektonicznymi jak zła adaptacja pomieszczeń biurowych, czy wysokie krawężniki i brak podjazdów, lecz także nieświadomość oraz utarte schematy (często nieprawdziwe lub upraszczające) w które zamykani są niepełnosprawni stanowią ogromną przeszkodę w codziennym życiu. Likwidacja ich w miejscu zamieszkania, pracy osoby niepełnosprawnej ma na celu umożliwienie jej, lub w znacznym stopniu ułatwienie, wykonywania podstawowych, codziennych czynności lub kontaktów z otoczeniem. Budowanie podjazdów, pochylni dla wózków inwalidzkich, montaż odpowiedniego oporęczowania i uchwytów, czy posadzek antypoślizgowych, zmiany sposobu oświetlenia i doświetlenia pomieszczeń, likwidacje progów, montaż instalacji sygnalizacji dźwiękowej na przejściach dla pieszych, organizowanie miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych, podnośniki, platformy schodowe, transportery schodowe, windy przyścienne i inne urządzenia do transportu pionowego to wszystko sprawia, że codzienne życie staje się łatwiejsze i przyjemniejsze dla osoby niepełnosprawnej. Istnieją nawet specjalne środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na likwidację barier architektonicznych. Kolejnym dobrym sposobem są akcje uświadamiające. Społeczeństwo, powinno mieć świadomość że taka osoba w rzeczywistości jest takim samym człowiekiem jak każdy z nas: ma podobne potrzeby, pragnienia, marzenia, cele. Pracodawcy powinni wiedzieć, że osoba niepełnosprawna może okazać się doskonałym pracownikiem, a przy okazji zatrudnienie jej może przynieść dodatkowe korzyści w postaci rozmaitych ulg oferowanych przez państwo.
Niestety, dyskryminacja osób niepełnosprawnych jest dostrzegalna na każdym kroku. Nierówne szanse widać jeszcze zanim wyjdzie się z domu. Zdarza się nie brać pod uwagę niepełnosprawnych przy budowie chodników, krawężników, czy nawet budynków użyteczności publicznej, które zawsze powinny być odpowiednio dostosowane do możliwości każdej osoby, jak i zresztą komunikacja miejska, która również pozostawia wiele do życzenia. Prośby o budowę podjazdów, czy pochylni nie rzadko spotykają się z „poklepywaniem po główce” mającym na celu nie prawdziwe działanie, a spławienie. Brak empatii, niezrozumienie, niedociągnięcia prawne mające regulować prawa osób niepełnosprawnych to jawne oznaki dyskryminacji z którymi muszą się oni zmagać na co dzień. Nawet w najbogatszych krajach osoby niepełnosprawne nie mają takich samych szans i możliwości, jakie mają osoby pełnosprawne. Dostęp do edukacji, lekarzy czy odpowiedniej rehabilitacji jest nazbyt ograniczony. Szkoły i gabinety lekarskie nie posiadają odpowiednio przeszkolonej kadry, sprzętu. na rehabilitację nie rzadko czeka się miesiącami. Najgorsze jednak jest nastawienie większości osób zdrowych Ludzie zwykli usuwać niepełnosprawnych na margines społeczny. Okazują przesadną litość, bądź lekceważą, szydzą, wytykają palcami takie osoby, dając tym samym im powody, by usunęły się w cień.
Pamiętajmy o Europejskim Dniu Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych, przypadającym na 5 maja.
Bibliografia:
W. Dega, K. Malinowska - "Rehabilitacja medyczna" - Warszawa 1993r.
M. Borkowska - „Dziecko niepełnosprawne ruchomo” - Warszawa 1997r.
Paraolimpiada 2004; Dodatek specjalny magazynu "Integracja"
http://pl.wikipedia.org/wiki/Taniec_na_wózkach