Etapy integracji rynkowej-> budowa wspólnego rynku.

1. Filary wspólnego rynku

1. 4 swobody

2. Polityka konkurencji

3. Prawo, regulacje i decyzje administracyjne krajów członkowskich bezpośrednio umożliwiające utworzenie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego UE

4. Wspólna zewnętrzna taryfa celna

2. Etapy integracji rynkowej

1. Okres przejściowy-> wprowadzenie unii celnej (1958- 1970)

2. Integracja rynkowa w latach 70. i do połowy lat 80. (tendencje regresyjne i ich przyczyny)

3. Nowa dynamika integracji rynkowej po 1985r a zwłaszcza lara realizacji projektu Jednolity Rynek Europejski(JRE 1992) 1986- 1992

4. Ocena wprowadzenie JRE po 10 latach

3. Rola integracji rynkowej w procesie integracji europejskiej

AD 1

POLITYKA KONKURENCJI-zapewnia swobodę konkurowania podmiotów (uczestników) wspólnego rynku i zapewni im równe szanse w tej konkurencji. Cechą polityki konkurencji UE jest także łagodzenie niedoskonałości mechanizmu rynkowego np. podejmowanie takich działań, które prowadzą do zmniejszenia dysproporcji przestrzennych w gospodarce i innych nierówności , które zawsze okresowo mogą być skutkiem działań mechanizmu rynkowego. W UE polityka konkurencji jest prowadzona głównie przez Komisje Europejską a podstawą jest Wspólnotowe Prawo Konkurencji. TA polityka jest zatem prowadzona w oparciu o wspólnotowe zasady konkurencji. W początkowym okresie funkcjonowania wspólnego rynku decyzje w sprawie konkurencji powoli były centralizowane ale właściwie ona nastąpiła wraz z podjęciem projektu JRE . Wskutek reformy polityki konkurencji pod koniec lat 90. Cześć decyzji została przekazana do państw członkowskich ale Komisja Europejska nadzoruje działania instytucji krajowych. Najważniejszymi urzędami krajowymi są: Urzędy do spraw ochrony konkurencji.

WSPÓLNA ZEWNETRZNA TARYFA CELNA-> została wprowadzona w okresie finalizowania unii celnej o wszystkie cła zostały zlikwidowane od 1 lipca 1968r

REGUŁY KONKURENCJI NA WSPÓLNYM RYNKU-> określone w Traktacie Rzymskim o EWG i zostały głównie zawarte w artykułach 85 i 86 Traktatu o EWG. Natomiast w skutek przekształcenia tego traktatu w Traktat o Wspólnocie Europejskiej te artykuły to obecnie 81 i 82. Analizując przepisy dotyczące konkurencji z punktu widzenia ich treści dzielimy je na:

1. Przepisy dotyczące przedsiębiorstw:

• Zakaz porozumień ograniczających konkurencje-> 81 TWE

• Zakaz nadużywania pozycji dominującej przez przedsiębiorstwo-> 82 TWE

• Prewencyjna kontrola koncentracji przedsiębiorstw tzw. Merger regulation-> 4064/89 rozporządzenie stanowiące ważny fundament prawa konkurencji e UE

Przepisy dotyczące państw członkowskich:

• Zakaz antykonkurencyjnej pomocy państwa-> 87,89 TWE

• Zakaz nadużywania przedsiębiorstw państwowych co oznacza, że udział sektora prywatnego powinien być minimalizowany-> 86 TWE

• Zakaz przekształcania państwowych monopoli o charakterze handlowym-> 31 TWE

Najważniejsze zapisy w artykule 81 TWE:

• Artykuł ten zakazuje takich porozumień pomiędzy przedsiębiorcami, które ograniczają konkurencje w tym głównie:

• Zmowy cenowej

• Określania kwot produkcyjnych

• Podziału rynku pomiędzy konkurentami

• Wprowadzenie specjalnych klauzul do kontraktów między dostawcami a odbiorcami

• Podkreślono również że zakazane są porozumienia ustne, jeśli zmierzają one do ograniczenia konkurencji

Podstawowe przepisy zawarte w artykule 82 TWE:

• Odnoszą się one do sytuacji w której mogło by dojść do nadużywania pozycji dominującej, takie zagrożenie powstaje wtedy gdy podmiot rynkowy ma Duzy udział w rynku i z tego tytułu istniej zagrożenie narzucania warunków . za nadużywanie pozycji dominującej uznaje się takie sytuacje gdy:

• Przedsiębiorstwo stosuje zawyżone ceny(monopolistyczne) które znacznie odbiegają od realnej wartości produktu

• Stosowane ceny mają charakter dyskryminacyjny-> firma różnicuje ceny w stosunku do odbiorców w ramach pierwszego kraju, bądź w stosunku do odbiorców z różnych krajów członkowskich

• Gdy stosowane są rabaty, aby w ten sposób zapewnić sobie lojalność odbiorców

• Gdy firma odmawia sprzedaży produktu jakiemuś odbiorcy bez podania wyjaśnienia

• Fuzje przedsiębiorstw i nabywanie akcji innych spółek

4064/89 ma na celu kontrole połączeń przedsiębiorstw także po to by zawierane fuzje nie zniekształcały struktury rynku i nie doprowadziły do powiększenia udziału rynku takich firm co już mają pozycje dominujące. Ponieważ, rzeczywiście monopolizacja następuje wskutek fuzji i przejęć. Nadmierna kontrola fuzji powoduje że korporacje europejskie nie są w stanie budować takiego potencjału ekonomicznego który zapewnił by im skuteczną konkurencje na rynku globalnym zwłaszcza wobec konkurencji z USA. Ten punkt widzenia został nieco zmodyfikowany pod koniec lat 90. Ze względu na konieczność konkurowania w warunkach globalnych. Współcześnie korporacje inwestują w B+R, i mogą więcej inwestować jeśli są większymi podmiotami. Działalność badawczo- rozwojowa czyni je bardziej innowacyjnymi to też jest czynnik, który sprawia, że fuzje dają taką możliwość przewagi od względem innowacyjności.

Sprawa pomocy państwowej w sprawie konkurencji:

Traktat Rzymski o EWG generalnie zakazywał pomocy podmiotom gospodarczym. W tym samym traktacie wprowadzona wyjątek od tej zasady, kiedy nie ogranicza konkurencji i zasad wspólnego rynku. Kiedy ta pomoc nie różnicuje szans podmiotów na wspólnym rynku. Prawo udzielenia pomocy mają państwa członkowskie, te które podpisały Traktat Rzymski o EWG potrafiły również w tym traktacie zapewnić sobie możliwość udzielania takiej pomocy. Zgodnie z przepisami pomoc powinna mieć charakter przejściowy ale nie po to zostały wprowadzone wyjątki aby ta pomoc miała znaczenie. Państwa Europy Zachodniej stosowały interwencjonizm, którego częścią była pomoc państwowa udzielana sektorom, regionom gospodarki lub konkretnym przedsiębiorstwom. Myślano wprowadzając Traktat o EWG że rzeczywiście ta pomoc będzie przejściowa, a była udzielana do połowy lat 90. W znacznym zakresie.

W jakiej formie może być udzielana pomoc państwowa??

• Bezpośrednio-> subsydia

• Pośrednio-> mogą one ukrywać dużą pomoc, gdyż są mniej widoczne

• Ulgi podatkowe

• Odroczenia podatkowe

• Zwolnienia podatkowe

• Pożyczki na korzystnych warunkach

• Zasilanie kapitałem ze środków publicznych

• Udzielanie gwarancji

Na jakie cele dopuszczano udzielanie pomocy??

Zwłaszcza na projekty służące ochronie środowiska, na pomoc której celem jest wspieranie rozwoju regionów słabszych i na pomoc dla sektorów bądź firm upadających-> pomoc restrukturyzacyjna. Natomiast od lat 90. Wzrosło znaczenie pomocy dla małych i średnich firm i Ana B+R. Stosowane jest obecnie pojęcie pomocy horyzontalnej-> nie dotyczy konkretnych podmiotów, ale jest to pomoc na konkretne cel np. na edukację pracowników, na ochronę środowiska.

Charakterystyka procesu wprowadzania wspólnego rynku i polityki konkurencji:

1. Okres przejściowy -> unia celna 1958- 1970

• W tym okresie najważniejszym celem było uzyskanie swobody przepływu towarów, a głównymi barierami był cła-> stosowano proces stopniowego ich obniżania (3 etapy)

• 18 miesięcy przed terminem to zadanie zostało wykonane. Czynnikiem sprzyjającym wprowadzeni unii celnej był wysoki wzrost gospodarczy a w związku z tym duży popyt. Państwa członkowskie korzystały z rozwijającego się wzajemnie handlu. Tworzone były wówczas także podstawy prawne i instytucjonalne polityki konkurencji. W strukturze Komisji ustanowiono Dyrekcje Generalne do spraw konkurencji , wcześniej wszystkie sprawy związane z ochroną konkurencji i akceptacja porozumień ograniczających konkurencje oraz naruszanie pozycji dominującej było rozstrzygane przez sądy państw członkowskich.

• W Traktacie Rzymskim o EWG znajdowało się tylko prawo ogólne, rozwinięcie prawa ogólnego w szczegółowe było możliwe poprzez tworzenie prawa wtórnego. Rozporządzenie wykonawcze do artykułu 85 i 86 Traktatu o EWG zostało wprowadzone w życie w 1962r i przez wiele lat stanowiło ono podstawę polityki konkurencji(17/62). To co było ważne w tym rozporządzeniu to szerokie upoważnienia przekazane Komisji obejmujące prawo Komisji do kształtowania zasad polityki konkurencji.

• Do połowy lat 60. Komisja nie była przeciwna powstawaniu dużych firm europejskich ponieważ uważała, że mogły by one zwiększać konkurencje przemysłu. Do 1968r wspólnotowa polityka konkurencji nie miała większego znaczenia. Komisja dopiero budowała podstawy tej polityki mając na uwadze potrzeby związane z tworzeniem wspólnego rynku. Przed utworzeniem unii celnej prawie nie prowadzono kontroli pomocy państwowej. Polityka konkurencji stawała się ważnym filarem wspólnego rynku po utworzenie unii celnej

• W połowie lat 60. Na rynku europejskim zaobserwowano zjawisko przejmowanie przedsiębiorstw europejskich przez korporacje z USA które intensywnie w latach 60. Inwestowały w Europie. Oczywiście z punktu widzenia celów rozwoju gospodarczego EWG było to negatywne dlatego z Komisji wyszły propozycje wprowadzenia w EWG takiej polityki przemysłowej która nie tylko nieograniczana by wzrost konkurencji firm ale przeciwnie dała by możliwości umacniani firm europejskich i w ten sposób mogła by ona być skuteczniejsza w walce konkurencyjnej na rynkach międzynarodowych.

• Lata 70. i pierwsza połowa lat 80.

• Lata 70. To taki okres w integracji europejskiej który nie przyniósł postępu w integracji rynkowej. Ponieważ ten postęp musiał by polegać na tym, że rozszerzono by swobodę przepływu usług, towarów i kapitału. Dekada lat 70. miała na celu ich rozszerzenie. Nie rozszerzona swobody usług i kapitału i pojawiły się ograniczenia przepływu osób i towarów. Pojawiły się tendencje regresyjne. W przypadku przepływu osób państwa stosowały działania ochronne rynku pracy w przypadku wzrostu bezrobocia, gdy zaakceptuje to Komisja.

• Przepływ towarów-> tendencje regresyjne

1. Spadek popytu-> ograniczenia napływu towarów w prawnych zapisach

2. Przepisy i standardy techniczne aby zwiększyć wymagania wobec importu

3. Subsydiowanie eksportu

• Podejmowanie protekcjonizmu pozataryfowego i subsydiowanie eksportu przez kraje członkowskie oznaczało, że w EWG większe znaczenie zaczęto przywiązywać do konkurencyjności na rynku międzynarodowym nie do zachowania zasad konkurencji na wspólnym rynku. NA międzynarodowym rynku było zagrożenie ze strony ekspansywnych korporacji USA i Japonii. Jeśli doszło do takiej sytuacji że dopuszczone były kraje członkowskie by podejmowały działania wspierające własne podmioty działające na wspólnym rynku to oznaczało kryzys integracji rynkowej.

PODSUMOWANIE:
W EWG nie wypracowano wspólnej polityki sprzyjającej wzrostowi konkurencyjności własnych korporacji!! Natomiast stosowano strategie (nieskuteczna) ochrony rynku za pomocą protekcjonizmu pozataryfowego i wspierania konkurencyjności za pomocą subsydiowania. Skutkiem takiej polityki dały o sobie znać na przełomie lat 70. i 80. , gdy tempo wzrosty gospodarczego było niższe niż w USA i Japonii a gdy przede wszystkim firmy europejskie traciły udział w rynkach międzynarodowych, takich które świadczą o zaawansowaniu technologicznym produktów. Drugim sygnałem, że jest źle w technologii to wzrost udziału produktów tradycyjnych.

Rok 1983-> RAPORT ALBERTA I BALLA

Pokazali główne bariery w rozwoju integracji rynkowe. Ten raport z perspektywy czasu traktowany jest jako moment przełomowy. PO 1983r w Komisji WE zostały zintensyfikowane prace nad przygotowaniem projektu usunięta tych bariera a przede wszystkim zwrócono uwagę na to, że nie funkcjonuje właściwa polityka ochrony konkurencji na wspólnym rynku. W efekcie tych prac została przygotowana Biała Księga przedstawiona w 1985r-. powstała ona pod kierunkiem komisarza Cocfielda. W Białej Księdze zawarty był harmonogram znoszenia barier tych wymienionych w raporcie A i B. a podstawą ich znoszenia miały być odpowiedzialne instrumenty prawne, zapewniające rozszerzenie swobody-> czyli pełniejsza liberalizacja tych 4 segmentów wspólnego rynku. Cechą tego projektu było wskazanie ram czasowych realizacji programu Jednolity Rynek Europejski 1992. De facto projekt zawarty w Białej Księdze był tak zatytułowany. Innym terminem jaki w dalszym ciągu jest kojarzony z projektem przyspieszenia integracji rynkowej zawarty b Białej Księdze to-> Europa bez granic. Znalazło się w nim 30o propozycji legislacyjnych, wskazano jakie działania w dziedzinie prawa wykonawczego powinny być podjęte aby przyspieszyć realizacje wspólnego rynku. Ważnym faktem i czynnikiem skutecznego wdrażania tego projektu było objęcie funkcji przewodniczącego Komisji przez J. Delorsa, który z dużym zaangażowaniem kierował realizacją tego projektu-> od 1 stycznia 1985r.. J. Delors nie był twórcą tego projektu, był jego realizatorem. Państwa członkowskie zaakceptowały tren projekt, przyjęły go do realizacji i od 1986r na początku z pewnymi trudnościami ale od wejścia w życie Jednolitego Aktu Europejskiego ( 1. 07. 1987) wprowadzanie w życie projektu JRE 92 było łatwiejsze ze względu na to, że Jednolity Akt Europejski stworzył solidniejsze podstawy prawa pierwotnego w celu tworzenia prawa wtórnego odnoszącego się do 4 swobód, stanowiących istotę jednolitego ryku. W przyjętym do realizacji projekcie JRE 92 ta lista zadań legislacyjnych została nieco zmniejszona do 282 pozycji. Mimo przyśpieszenia realizacji jednolitego rynku wciąż pozostawały pewne niepewności czy będzie to korzystne dla wszystkich państw członkowskich. By wzmocnić argumentacje dotyczącą korzyści wspólnego rynku opracowany został specjalny raport pod kierownictwem Cecchiniego-> komisarza z Włoch , w którym pokazano rachunek korzyści a więc w jakim stopniu JRE 92 przyczyni się do wzrosty PKB, zatrudnienia a także szczegółowy rachunek oszczędności kosztów z tytułu zniesienia barier fizycznych na granicach oraz wyeliminowanie większości przepisów narodowych oraz wszelkiego typu standardów technicznych. Czy raport Cecchiniego potwierdził się w praktyce???-> nikt tego nie sprawdził, miał być czynnikiem mobilizującym co realizacji JRE 92. Natomiast oczywiście, że były prace badawcze przeprowadzone po 10 latach funkcjonowania jednolitego rynku. Podstawą ich były odpowiedzi przedsiębiorców i konsumentów na ile ocenili korzyści utworzenia jednolitego rynku.

Duzy wpływ na realizacje tego projektu miała na wzmocnienie polityki konkurencji na poziomie wspólnotowym. W jej ramach zaostrzono reguły stosowane w tej polityce, kontrolowano fuzje i przejęcia przed zakończeniem operacji. Dyrekcja do spraw polityki konkurencji musiała wyrazić na to zgodę. Ograniczenie fuzji i przejęć to organicznie koncentracji. Współcześnie to podejście jest znacznie ostrożniejsze.

Ważnym elementem polityki konkurencji było ograniczenie pomocy państwowej dla firm przez państwa członkowskie. Pomoc państwowa rozwinęła się w Europie podczas kryzysu lat 70.

Postulaty:

• Zdecydowanie ograniczyć poziom pomocy państwowej

• Zmienić strukturę pomocy -> ograniczyć pomoc udzielaną upadającym przedsiębiorstwom

Czy ograniczenia pomocy państwowej przyniosły efekty na przełomie lat 80. i 90.???

Pomoc wzrosła na przełomie lat 90.-> dlaczego??-> głównie z dwóch podwodów:

1. Państwa członkowskie mając na uwadze większą liberalizacje wspólnego rynku po 1992 roku dążyły do tego by wzmocnić pozycje rynkową swoich firm, a więc w tych dziedzinach gospodarki w których państwa uznawały, że określona firma powinna się wyróżniać przewagą konkurencyjną.

2. Gigantyczna pomoc państwowa w Niemczech-> początki lat 90. Po zjednoczeniu pompowanie środków do landów wschodnich.

Założenia polityki w dziedzinie pomocy państwowej:

Dopuszczenie pomocy mającej na celu wspomaganie innowacyjności i przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw, priorytetowy cel w zmieniającej się polityce pomocy państwowej która jest elementem polityki konkurencji. Oprócz tego, że projekt JRE 92 koncentrował się na koncentracji rynku to ważną częścią była zmiana sytuacji na rynku usług użyteczności publicznej-> urynkowienie tego typu usług, ich komercjalizacja, dotyczyło to: telekomunikacji, rynku gazu i energii, usługi pocztowe.

Czy można oceniać projekt JRE 92 z punktu wiedzenia zasadniczych zmian w polityce ekonomiczne???

Na początku lat 80. Polegających na odrzuceniu braku dalszej akceptacji teorii keysowskiej, która była podstawą teorii ekonomicznych zwłaszcza w Europie zachodniej od zakończenia II WŚ do połowy lat 70.-> polegała na działaniu stymulującym popyt, czyli instrumenty polityki ekonomicznej SA tak ustawione by zwiększać popyt i oddziaływać na wzrost gospodarczy. Odstępowano ode tej polityki gdyż nie przynosiła efektów w warunkach kryzysu lat 70. Doszło do wzmocnienia ekonomii i pozycji zwolenników mechanizmu rynkowego czyli przedstawicieli teorii neoliberalnej i równocześnie następowała zmiana polityki na politykę propodażową czyli ustawienie instrumentów oddziałujących na wzrost podaży. Dalsza liberalizacja wspólnego rynku rzeczywiście była zgodna z nowym podejściem w polityce ekonomicznej. Należy podkreślić, że w gospodarkach Europy Zachodniej istniał wciąż sektor państwowy i projekt JRE 92 zakładał także prywatyzacje tego sektora.

Stratega Lizbońska 2000 marzec i nowa strategia Lizbońska 2005-> zakładające potrzebę znoszenia istniejących wciąż regulacji na wspólnym rynku i dalszego ograniczania pomocy państwowej poniżej 1% PKB a jeżeli już ma być udzielana to ma być ukierunkowana na innowacyjność i wzrost konkurencyjności.

Wyniki badań efektów jednolitego rynku po 10 latach funkcjonowania:

1. Korzyści dla firm-> najwięcej pozytywnych odpowiedzi było z krajów o mniejszym potencjale gospodarczym. Powiązanie ich ze wspólnym rynkiem jest większe niż w przypadku firm z dużych krajów takich jak: Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Holandia, otóż w tych krajach oprócz Włoch większą pozycje mają korporacje funkcjonujące na rynku globalnym. Natomiast we Włoszech i Hiszpanii duża liczba małych średnich firm.

1. Korzyści: wzrost sprzedaży i korzyści skali produkcji , wzrost wydajności pracy-> większa koncentracja do tego zmusza a także większa możliwość sprzedaży dają możliwości wzrostu zatrudnienia, Wzrost zysku i nowe strategie rozwoju, zorientowane na cały jednolity rynek.

2. Korzyści dla konsumentów-> lepszy wybór na rynku i lepsza jakość produktów a czasami niższe ceny. Teraz jakość produktów zdecydowanie spada-> fragmentaryzacja produkcji przez korporacje i stosowany outsourcing-> zlecenie wykonania podzespołów do krajów o niższych kosztach produkcji.

Na jakie mankamenty wspólnego rynku wskazywali przedsiębiorcy w 2002r:

• Na to by zasady funkcjonowania firm zostały jednolicone na całym jednolitym rynku

• Wskazano na większą integracje rynku finansowego

• Wskazano na potrzebę wprowadzenia zgodnie z stosowanym terminem rzeczywiście jednolitego rynku siły roboczej, wciąż ten rynek nie jest rynkiem ujednoliconym.

Za i przeciw przyjęcia Polski do strefy Euro:

Zgodnie z traktatem z Maastricht do UGiW może przystąpić kraj który spełni 5 kryteriów:

• Inflacyjne

• Długookresowe stopy procentowe

• Deficytu budżetowego

• Zadłużenia publicznego

• Stabilizacji waluty-> 2 lata w ERM II

Czy kryteria nominalne stanowią gwarancje, że gospodarka jest dostosowana do funkcjonowania we wspólnym obszarze walutowym???-> zgodnie z teorią unii walutowej NIE. Teoria mówi, że aby kraje mogły utworzyć wspólny obszar walutowy i mieć korzyści z tego to musza być gospodarczo spójne tzn. że muszą wykazywać jednolitość pod względem:

• Poziomu rozwoju gospodarczego

• Struktury gospodarczej

• Systemu gospodarczego

Nie spójny obszar gospodarczy, duże zróżnicowanie wchodzących do niego gospodarek może spowodować, że te o niższym poziomie rozwoju poniosą wysokie koszty rezygnacji z własnej waluty.

Z czym te koszty są związane??-> z tym, że jeżeli się ma własną wolutę to w gospodarce funkcjonuje mechanizm kursu walutowego i jest on regulatorem doprowadzającym gospodarkę do równowagi w warunkach inflacji i kryzysu. Pozwala uzyskać większą przewagę konkurencyjną jeśli kurs waluty spada w warunku do innych. To nie tylko sam mechanizm wpływa na sytuację i wyniki gospodarki, może być pod kontrolą właściwa polityka kursu walutowego może dodatkowo zwiększyć korzyści z tytułu jego działania-> hamowanie zbyt wysokiego wzrostu lub spadku kursu. Centralna polityka pieniężna nie może być dostosowana optymalnie do sytuacji gospodarczej każdego kraju. Z tego wynika, że gospodarka polska wprowadzona do strefy Euro będzie podlegać procesom regulacyjnym rozwój na obszarze gdzie funkcjonuje jedna waluta. Będzie radzić sobie lepiej gdy konwergencja realna będzie w wyższym stadium zaawansowania, konkretnie PKB per capita , poziom cen, strukturalne dopasowanie w wymianie handlowej tzn. wyższy udział wymiany wewnątrzgałęziowej i produktów technologicznie bardziej zaawansowanych a także synchronizacja cyklu koniunkturalnego Polski powinna osiągać wyższy współczynnik korelacji ma to znaczenie w neutralizacji szoków asymetrycznych. Kraje twardego rdzenia: Niemcy, Francja, Austria, Belgia, Holandia, maja cykle zsynchronizowane na poziomie-> 0,9. Kraje Europy Środkowo wschodniej są zróżnicowane pod tym względem a w przypadku Polski nastąpił spadek w latach 2002-2005.

Czy w latach 200-2008 wzrost PKBpp był bardziej dynamiczny niż w innych krajach-> NIE głównie ZIB na to wpłynęły.

EIE wykład XI i XII

WSPÓLNY RYNEK

4 SWOBODY

POLITYKA KONKURENCJI

WSPÓLNA ZEWNETRZNA TARYFA CELNA

Prawo i regulacje administracyjna i decyzje krajów członkowskich

---