2.6.4 WSPÓŁCZESNE RODZAJE MODELI DZIAŁANIA MOTYWACYJNEGO

Ogół wiedzy o motywowaniu począwszy od samego przebiegu procesu motywacyjnego, rodzajów oddziaływania motywacyjnego przez teorie motywacji aż do problematyki osobowości i fizycznych determinant zachowania pracownika tworzy podstawę do tworzenia modeli motywacyjnych. Stanowią one kompleksowy schemat obejmujący zarówno czynniki (zmienne) pobudzające jednostkę do działania jak również konsekwencje ich oddziaływania oraz mechanizm funkcjonowania motywacji. Mogą one mieć postać opisową, graficzną czy nawet matematyczną. Twórcą takiego modelu jest między innymi Józef Penc, który w swojej koncepcji opartej na szeregu zmiennych, najpełniej przybliżył motywy podejmowania działania przez uczestników organizacji:     Rys.3 Model motywacji działania     Źródło : J.Penc, Motywowanie w zarządzaniu, PSB, Kraków 1996, s.197     Na podjęcie aktywności przez jednostkę ma wpływ jej osobowość i nastawienia, które z kolei determinowane są między innymi przez system wartości, zainteresowania, postawy oraz pełnione role. Te zmienne ukierunkowują zachowanie jednostki, którego celem jest zaspokojenie odczuwanych przez nią potrzeb. Wybór czynności i wartości do, których pracownik dąży zależy również od poziomu aspiracji, a także od osiągniętego stanu zaspokojenia potrzeb. Uczestnik organizacji dokonuje oceny prawdopodobieństwa zrealizowania celu swojej pracy oraz otrzymania za nią nagrody, biorąc pod uwagę ograniczenia i warunki organizacyjne. Od oczekiwań pracownika co do możliwości realizacji jego zamierzeń zależy natężenie i kierunek podejmowanej aktywności. Efekt pracy wraz z osiągniętą wartością zostaje poddany subiektywnej ocenie i to stanowi podstawę do zmiany stanu zaspokojenia potrzeby. Porównanie otrzymanej wartości z oczekiwaniami prowadzi do zadowolenia bądź niezadowolenia i odpowiednio oddziałuje motywacyjne lub demotywacyjnie w podobnych sytuacjach, w przyszłości. Warunki i ograniczenia organizacyjne mogą także obniżać zaangażowanie do pracy, a tym samym wole pracy. Jednak w przypadku jednostek o silnej chęci realizacji zadania i otrzymania za to odpowiedniej wartości, warunki te maja mniejsze znaczenie. Z modelu tego wynika, że należy dbać o zachowanie odpowiedniego związku między wysiłkiem, a wynikiem tak aby subiektywna weryfikacja osiągniętego przez pracownika efektu przynosiła zadowolenie i umacniała właściwe dla przedsiębiorstwa zachowania. Model Józefa Penca zwraca uwagę nie tylko na odpowiedni, zindywidualizowany dobór motywarorów, ale również na kształtowanie środowiska pracy.     Inną propozycję szczegółowego modelu motywacyjnego podaje Stanisława Borkowska.     Rys.4 Zintegrowany model motywowania do pracy Źródło : S.Borkowska, System motywowania w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1985, s.12     Jest on złożony z trzech zasadniczych modułów. Pierwszy to zadania cele organizacji oraz sposoby oceny zadań. Wszelkie stawiane przez pracownikami wymagania powinny uwzględniać właściwości każdego z nich, a więc osobowość system wartości oraz dotychczasowe doświadczenia. Drugi człon modelu stanowi sam człowiek, który podejmuje w oparciu o własne przekonania decyzje co do działania na podstawie szacunku prawdopodobieństwa zrealizowania zadania i wartości oferowanych przez przedsiębiorstwo nagród. Trzeci moduł to właśnie te nagrody czyli motywatory, które powinny być dopasowane do indywidualnego portretu pracownika i włączone do motywowania od samego początku tego procesu dla wzmocnienia efektywności działania. Model ten podkreśla znaczenie środków inspirujących działanie, ale jest trudny do zastosowania ze względu na jego zindywidualizowany charakter.

---