Organizacja (gr. - uporządkowanie) to celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą - by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia (dopasowanie, wspomaganie działań innych).
Etapy procesu organizowania:
a. ustanowienie całej pracy
b. podział pracy na czynności logiczne możliwe do zrealizowania
c. łączenie pracy w zespoły wg podobieństwa realizowanych zadań
d. koordynowanie pracy członków organizacji w harmonijną całość
e. sprawdzenie skuteczności organizacji i wprowadzenie poprawek
Więzi organizacyjne:
a. służbowe
b. techniczne
c. funkcjonalne - łączą stanowiska lub grupy stanowisk realizujących w tym samym czasie różne funkcje niezbędne do sprawnego działania całej organizacji.
d. informacyjne- następuje tu wymiana informacji niezbędnych do podejmowania decyzji.
systemowe podejście do organizacji:
- organizacja jest systemem otwartym, składającym się z innych podsystemów (patrz model M. Bielskiego) i wymieniającym z otoczeniem zasilenia materiałowe, informacyjne oraz energetyczne,
- dokonując analizy systemowej, organizację i jej wewnętrzne procesy należy rozpatrywać z różnych punktów widzenia (np. Diagram Ishikawy) - analizować więzi organizacyjne, relacje, powiązania pomiędzy elementami organizacji i jej otoczeniem (ułatwia to np. Systemowy model organizacji wg I. Durlika),
Korzyści z istnienia organizacji
-Organizacje są wszechobecne w naszym życiu, stanowią podstawę funkcjonowania i rozwoju współczesnych społeczeństw. Nic dziwnego, że tak powszechnym zjawiskiem społecznym zainteresowała się nauka próbując je poznać, opisać i sformułować wnioski praktyczne zmierzające do tego, aby organizacje lepiej służyły zaspokajaniu potrzeb ludzi, którzy je stworzyli
Typologia organizacji:
Organizacje można dzielić ze względu na ich:
Przedmiot działań, wielkość, zasięg oddziaływania, trwałość, dostępność, jawność ich istnienia oraz stopień sformalizowania.
a) Ze względu na fakt prze kogo są powołane
Mogą być to organizacje: rządowe, samorządowe, pozarządowe i prywatne - zarówno obliczone na osiąganie zysku, jak i niedochodowe (non profit) lub charytatywne.
b) Ze względu na wielkość
- wielkie tzn. bardzo liczne, zwane też masowymi
- średnie, choć nie mają dużej ilości członków są znane w swojej społeczności ze względu na ich aktywność,
- małe, tzn. nieliczne i na ogół mniej znane.
c) Ze względu na jej oddziaływanie
- oddziaływanie rzeczywiste, gdy przekonuje do swoich celów i działań nie tylko własnych członków ale również ludzi z zewnątrz,
- oddziaływanie pozorne - zwraca tylko uwagę na swoje istnienie, ale nie wywołuje bliższego zainteresowania sobą.
d) Ze względu na trwałość organizacji
- względnie trwałe
Na trwałość organizacji wpływ mają: istotność jej celów w dłuższym przedziale czasowym i umiejętność ich nagłośnienia, sprawność organizacyjna, zdolność do rzeczywistego oddziaływania na otoczenie oraz posiadanie niezbędnego do jej funkcjonowania minimum członków.
- efemeryczne - pojawiają się i znikają z powodu różnych celów
e) Ze względu na dostępność dostępność nich:
- otwarte - dostępne dla każdego, kto spełnia wymagane warunki,
- zamknięte - działają w zamierzonej izolacji od społeczeństwa
f) organizacje jawne i ukryte
Każda organizacja ma swoją jawną i niejawną sferę tzn. w różnym stopniu prywatną, a niekiedy nawet bardzo utajoną, dotyczącą realizowanych wartości, celów, swojej genezy itp.
Sfera jawna jest ogólnie dostępna, nawet dla osób z poza organizacji.
Natomiast dostęp do sfery niejawnej dostęp nawet członków organizacji jest reglamentowany.
g) Ze względu na stopień ich sformalizowania
- mało sformalizowane (np.rodzina)
-bardzo sformalizowane (np.zakład pracy)
Modele organizacji Durlika:
Otoczenie organizacji:
-konkurencji
-klienci
-dostawcy
-strategiczni sojusznicy
-regulatorzy
Podsystemy organizacji:
-cele
-struktura formalna
-ludzie
-technika
Diament Portera metoda służąca do badania makrootoczenia organizacji, wykorzystującą podział otoczenia na segmenty. Metoda ta, oparta na opracowanym przez Michaela E. Portera modelu konkurencyjnym narodów, stanowi, że funkcjonowanie organizacji jest skutkiem oddziaływania ogólnych cech państwa. One to, kształtując otoczenie firmy, tworzą pewien kontekst, w którym powstają i konkurują firmy, i który sprzyja uzyskiwaniu przez nie przewagi konkurencyjnej bądź to utrudnia. M.E. Porter przyjmuje, że państwa narodowe istnieją po to aby umożliwić swym mieszkańcom wzrost standardu życia. Jest to możliwe przez wzrost konkurencyjności gospodarki narodowej, sektora czy przedsiębiorstw. Do najistotniejszych cech sprzyjających (bądź utrudniających) tworzeniu się przewagi konkurencyjnej zaliczył: warunki czynników produkcji; warunki popytu kraju; sektory pokrewne i wspomagające; strategia, struktura i rywalizacja firm.
Formy prawne przedsiębiorstwa w Polsce:
* spółki osobowe
- spółka jawna
- spółka partnerska
- spółka komandytowa
- spółka komandytowo-akcyjna
* spółki kapitałowe
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
- spółka akcyjna
Kodeks cywilny z kolei reguluje działalność następujących form prawnych przedsiębiorstw:
* spółka cywilna
* przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej
* przedsiębiorstwo państwowe
* stowarzyszenie
* spółdzielnia
* fundacja
* spółka europejska
* europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych
* spółdzielnia europejska
* europejska spółka prywatna
* europejska spółka wzajemna
* stowarzyszenie europejskie
*przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe
Organizacje pozarządowe i ich formy prawne
organizacja obywatelska (założona przez obywateli lub ich organizacje) działająca z własnej inicjatywy na rzecz wybranego interesu publicznego i niepobierająca rządowych środków finansowych.
W prawie międzynarodowym, w odróżnieniu od organizacji międzyrządowych, organizacje pozarządowe grupują nie państwa lecz osoby fizyczne lub prawne, i to z reguły z różnych krajów (najczęściej przyjmuje się, że minimum z trzech). Działają w oparciu o prawo krajowe siedziby organizacji, a powstają w wyniku nie umowy międzynarodowej, ale umowy cywilno-prawnej.
Organizacje pozarządowe bywają nazywane trzecim sektorem, obok sektora publicznego (władz, administracji publicznej) i rynkowego (biznesu, przedsiębiorczości). Organizacje pozarządowe - w odróżnieniu od organów publicznych a podobnie jak biznes - są prywatne i powstają z inicjatywy ich założycieli (prywatnych osób), ale - w odróżnieniu od biznesu a podobnie jak władze publiczne - działają w interesie publicznym a nie prywatnym.
Fazy rozwoju organizacji
Okres początkowy - to taki etap firmy, w którym głównym motywem działania właściciela jest chęć przetrwania na rynku.
Okres wzrostu- gdy zaczynasz interesować się bardziej zaawansowanymi aspektami zarządzania firmą, gdy walka o przetrwanie zastąpiona jest logicznym planowaniem dalszych sukcesów
Okres przejściowy - (faza restrukturyzacji) - pojawia się gdy jeden z kluczowych elementów firmy wpływających na jej rozwój przestaje działać. W tym celu należy wprowadzić strategiczne zmiany w funkcjonowaniu firmy. Początek fazy restrukturyzacji często jest następstwem nieustannego wzrostu. Dzieje się tak, ponieważ wzrost sprzedaży wiąże się zwykle z rosnącymi potrzebami zmian w zarządzaniu pracownikami, systemami, procedurami itp. Okres przejściowy może być również następstwem odwrotnego zjawiska- czyli spadku wzrostu sprzedaży I zysków, czy nawet stagnacji w firmie. Przyczyny zaistniałego regresu są różne, najczęściej jednak mówi się o silnej konkurencji, zmieniającej się gospodarce czy zmianach w natężeniu popytu na rynku.
Grupy interesu w organizacji:
-zarząd spółki
-WZA
-Rada Nadzorcza
-Akcjonariusze
-sojusznicy strategiczni
-klienci
Restrukturyzacja operacyjna i organizacyjna
Restrukturyzacja operacyjna - obejmuje zmiany w podstawowej działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, określonej zyskiem lub strata operacyjna i znajduje swoje odbicie w zmianach stanu i struktury aktywów przedsiębiorstwa
Restrukturyzacja organizacyjna i zmiany systemu zarządzania przedsiębiorstwem - ma na celu tak dostosować struktury wewnętrzne przedsiębiorstwa, aby były zgodne z realizacją przyjętych strategii.
Społeczna odpowiedzialność biznesu (standardy):
koncepcja, według której przedsiębiorstwa na etapie budowania strategii dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z różnymi grupami interesariuszy.
Według tego podejścia, bycie odpowiedzialnym nie oznacza tylko spełniania przez organizacje biznesowe (przedsiębiorstwa) wszystkich wymogów formalnych i prawnych, ale oprócz tego również zwiększone inwestycje w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska i relacje z interesariuszami, którzy mogą mieć faktyczny wpływ na efektywność działalności gospodarczej tych organizacji. Zatem wydatki tego rodzaju należy traktować jako inwestycję, a nie jako koszt, podobnie jak w przypadku zarządzania jakością.
Innowacje procesowe i produktowe:
INNOWACJE PROCESOWE (TECHNOLOGICZNE) - to zmiany w stosowanych przez organizację metodach wytwarzania, a także w sposobach docierania z produktem do odbiorców. Metody te mogą polegać na dokonywaniu zmian w urządzeniach lub w organizacji produkcji, mogą też stanowić połączenie tych dwóch rodzajów zmian lub być wynikiem wykorzystania nowej wiedzy. Mogą mieć one na celu produkcje lub dostarczenie nowych lub udoskonalonych produktów, które nie mogłyby być wytworzone czy też dostarczone przy pomocy metod konwencjonalnych. Celem tych metod może być także zwiększenie efektywności produkcji lub dostarczenie istniejących produktów.
Innowacja produktowa - dotycząca wyrobów - produktów. To wszelkiego rodzaju zmiany polegające na udoskonaleniu wyrobu już wytwarzanego przez przedsiębiorstwo - jednakże innowacją nie można nazwać zwykłego ulepszenia. Innowacja musi objąć znaczące ulepszenia parametrów technicznych, komponentów i materiałów oraz funkcjonalności. Innowacja produktowa może polegać na rozszerzeniu struktury asortymentowej o nowy produkt. Produkt nowy pod względem technologicznym jest to produkt, którego cechy technologiczne lub przeznaczenie różnią się znacząco od uprzednio wytwarzanych. Innowacje tego typu mogą wiązać się z całkowicie nowymi technologiami, opierać się na połączeniu istniejących technologii w nowych zastosowaniach lub też na wykorzystaniu nowej wiedzy. Termin „produkt” należy rozumieć w ujęciu, obejmującym zarówno towary jak i usługi. Np. innowacją produktową nie można określić zmiany kolekcji odzieżowej w poszczególnych sezonach. Jednak zastosowanie w przemyśle obuwniczym czy odzieżowym materiałów oddychających a z drugiej strony zatrzymujących wodę jest już innowacją produktową. Innowacja procesowa (technologiczna) - to zmiana w stosowanych przez przedsiębiorstwo metodach wytwarzania / metodach świadczenia usług, a także w sposobach docierania z produktem do odbiorców. Metody te mogą polegać na dokonywaniu zmian w urządzeniach lub w organizacji produkcji, mogą też stanowić połączenie tych dwóch rodzajów zmian lub być wynikiem wykorzystania nowej wiedzy. Mogą mieć one na celu produkcje lub dostarczenie nowych lub udoskonalonych produktów, które nie mogłyby być wytworzone czy też dostarczone przy pomocy metod konwencjonalnych. Celem tych metod może być także zwiększenie efektywności produkcji lub dostarczenia istniejących produktów. Przykładem innowacji procesowej może być instalacja nowej albo ulepszonej technologii produkcyjnej, na przykład automatyzacja linii produkcyjnej.
Koncepcja systemu innowacyjnego
zinstytucjonalizowany mechanizm generowania, rozwoju i wprowadzania w życie innowacji zapewniający firmie (organizacji) możliwość stałej i aktywnej działalności innowacyjnej. System innowacyjny pozwala lepiej firmie reagować na sygnały rynku, być bardziej konkurencyjną, a tym samym osiągać lepsze wyniki ekonomiczne i tworzyć sobie reputację firmy nowoczesnej, otwartej na potrzeby otoczenia.
Alianse strategiczne
Alians strategiczny - połączenie współpracy i konkurencji w pewnej grupie przedsiębiorstw dostarczających gamę produktów częściowo komplementarnych[1]; umowa miedzy konkurentami, a zasadach partnerstwa. Czasami alians odbywa się bez umowy. Alians strategiczny pomaga wprowadzić firmę na nowy rynek, wymienić doświadczenia i wiedzę pomiędzy współpracującymi firmami. Obecnie jego popularność jest związana z procesem internacjonalizacji przedsiębiorstw, jest bowiem alternatywą dla innych form podejmowania działalności poza granicami kraju. Stąd też najczęstszą formą współczesnych aliansów to alianse międzynarodowe. Alians strategiczny ma na celu rozszerzenie działalności firmy i poprawę jej konkurencyjności. Są to porozumienia zawierane wówczas, gdy na łączenie się firm nie pozwalają przepisy antymonopolowe. Opierają się w dużym stopniu na integracji działalności, co sprzyja ich trwałości.
Przykłady:
1. Umowy o realizacji wspólnego projektu
2. Umowy o wyposażaniu i wytwarzaniu (OEM)
3. Umowy licencyjne
4. Franchising
5. Joint venture
6. Udziały kapitałowe
7. Wymiana udziałów