WYKŁADY:
1.mechanizm oddziaływania fal ultradźwiękowych na organizm żywy.
a)charakterystyka fal ultradźwiękowych- fale mechaniczne o f>20kHz, rozchodzące się w ośrodkach gazowych, ciekłych, stałych.
W tkankach miękkich rozchodzą się w postaci f. podłużnych; w kościach jako f.podłużne i poprzeczne(poprzeczne tylko w c. stałych);
v f. rozchodzącej się w powietrzu=340m/s;
parametry f.ud.
stan zaburzenia ośrodka opisuje się przez :ciśnienie akustyczne, natężenie, temperaturę, ---prędkość drgających cząsteczek, prędkość rozchodzenia się f.ud., dł.f.;
prędkość f.UD; v= p-gęstość ośrodka,E-moduł sprężystości;
prędkość rozchodzenia się ud jest wielkością charakterystyczną dla danego ośrodka (tk.). na jej wartość wpływa stan czynnościowy tkanki( stopień ukrwienia, uwodnienia, i skład biochemiczny);
-długość f.- =VxT; = -droga jaką przebywa fala w ciągu jednego okresu
przy przejściu z jednego ośrodka do 2 o innych wł.fiz. zmienia się prędkość rozchodzenia i dł.f., natomiast częstotliwość nie zmienia się;
-natężenie f.-ilość energii przenoszonej przez falę w jednostce czasu(t) przez powierzchnie prostopadłą (s)do kierunku rozchodzenia się f. I= [I]= I=1/2pv(t) A
natężenie f.ud. decyduje o efektach biologicznych oraz o zasięgu wiązki ud, a więc o możliwości obrazowania struktur leżących głęboko w ciele pacjenta. Natężenie wiązki ud reguluje się zmieniając napięcie zasilenia przetwornika
b)zjawiska fizyczne związane z oddziaływaniem fal ultradźwiękowych z materią
-rozchodząc się w tk.ulega: odbiciu, załamaniu, ugięciu, rozproszeniu, absorpcji;
-ilościowy udział tych zjawisk zależy od: rodzaju tk., częstotliwości fud, stosunku dł.f do rozmiarów struktury, orientacji powierzchni względem kierunku padania fali, impedancji akustycznej ośrodka
-Z=pxv; Z= Exp impedancja akustyczna ośrodka zależy od gęstości i sprężystości tk; dla różnych tkanek ma różną wartość i decyduje w obrazie USG o echogeniczności narządów i tkanek
-zj.odbicia-f. rozchodząca się w ośrodku jednorodnym akustycznie, dochodząc do granicy z ośrodkiem o innej oporności akustycznej ulega odbiciu i załamaniu. Współczynnik odbicia R= R=
cześć energii f. przechodząca do 2 ośrodka T=1-R; T-współczynnik transmisji; Io-natężenie f. padającej; I-natężenie f. odbitej;
Jeżeli fud przechodzi z tk. Miękkiej do powietrza to R=0,9989; T-0,0011; dlatego: 1)przestrzenie wypełnione gazem(jelita, płuca) uniemożliwiają uwidocznienie tkanek leżących za nimi.;
2)istnieje konieczność stosowania środków sprzegających w postaci żelu na granicy skóra-głowica UD.
Znaczna część energii ulega odbiciu na granicy tk.miękkiej i kostnej.
Kości są ośrodkiem o znacznie większej Z i znacznie większej zdolności absorpcyjnej niż tk.miękkie, przez co osłabiają natężenie f. padającej i stanowią przeszkodę dla powracającego echa struktur leżących za nimi. Dlatego za żebrami, złogami (w nerce i pęcherzyku żółciowym) powstaje cień akustyczny.
-Zj załamania-gdy f.ud pada pod kątem różnym od 90 na gładką powierzchnię dzielącą 2 ośrodki i v ud w obu ośrodkach jest różna, to następuje odchylenie od kierunku pierwotnego fali przechodzącej z pierwszego do drugiego ośrodka.
Załamanie się f. zmiana kierunku rozchodzenia się czoła fali.
Wielkość odchylenia zmienia się wraz z wielkościa kąta padania. Nie stanowi dużego problemu w USG, dyż v dźwięku w tk.miękkich jest porównywalna
-Zj. Ugięcia fali-fud rozchodząca się w ośrodku, w pobliżu struktury o innej gęstości może ulec ugięciu. Zjawisko to występuje gdy dł. Fali jest porównywalna z wymiarami przeszkody.
-Zj.interferencji-nakładania się f., przyczyną jest niejednorodność tk., skutkiem są fale stojące. Poszczególne cząstki wiązki fud przechodzą przez niejednorodne tk. Z różnymi v, co powoduje różnicę faz między poszczególnymi częściami wiązki.
-Zj.rozproszenia-przemiana fali pierwotnej w zbiór fal rozchodzących się we wszystkich możliwych kierunkach. Gdy przeszkoda rozpraszająca jest mniejsza od dł.f. następuje zmniejszenie natężenia fud rozchodzącej się w tk.
c)efekty fizyczne towarzyszące oddziaływaniu fal ultradźwiękowych z materią: termiczne-przekształcenie energii kinetycznej fud w energię cieplną (wynik tarcia ośrodka lepko-spężysty) wartość Ec zależy od natężenia f. i czasu jej działania ( I i t) mechaniczne- w miejscu zagęszczeń i rozrzedzeń cząsteczek ośrodka dochodzi do wzrostu i spadku ciśnienia; kawitacje, fale uderzeniowe
powstawanie kawitacji- kawitacje pojawiają się w naddźwiękowianym ośrodku pęcherzyków, które zapadają się. Pęcherzyki kawitacyjne powstają na skutek chwilowego obniżenia ciśnienia o określonej objętości do wartości poniżej progu określanego przez siły spójności tej cieczy.
Przy zapadaniu się pęcherzyków kawitacyjnych powstaje f. mechaniczna wykazująca duże działanie niszczące. Gwałtowność tego procesu powoduje nieodwracalne zmiany w ośrodku. Fale uderzeniowe mogą wywoływać dyspergowanie twardych i ciekłych materiałów, co znalazło zastosowanie w lithotripterach.
Chemiczne: przyspieszenie reakcji chem., rozpad cząsteczek na mniejsze, zwiększenie dyfuzji przez błony, zwiększenie jonizacji
d)czynne oddz. Ultradźwięków Czynne zastosowania ultradźwięków zależą od stopnia ich natężenia oraz zaawansowania nieodwracalności zmian, które pod ich wpływem zachodzą w danym ośrodku. Nieodwracalność niektórych zastosowań ultradźwięków wynika głównie z własności procesów nieliniowych, które są przez nie wywoływane. Przede wszystkim tzw. kawitacja (miejscowe wytwarzanie próżni) oraz strumienie akustyczne. Zjawiska te zachodzą przy dużym natężeniu ultradźwięków, które wprost proporcjonalnie zależy od częstotliwości fali, a więc jest stosunkowo łatwe do otrzymania. Przykładem wykorzystania tych zjawisk jest np. mycie ultradźwiękowe materiałów zanieczyszczonych.W medycynie do leczenia schorzeń (terapii) stosuje się ultradźwięki o częstotliwościach od 0,8 do 1,2 MHz. Jednak każde stosowanie ultradźwięków na organizmach żywych, musi być sprawdzone pod względem nieszkodliwości dla układu nerwowego, który jest na nie szczególnie uwrażliwiony. Dlatego też najczęściej stosuje się ultradźwięki w działaniach przeciwbólowych, przeciwzapalnych oraz stymulacji zaburzeń neurologicznych.W przypadku, gdy długość ultradźwięków jest zbliżona do wymiarów badanych niejednorodności lub struktury ośrodka, obserwuje się, że rozprzestrzenianie się ultradźwięków zależy wyłącznie od własności ośrodka. Dzięki za wszystko temu możemy z dużą dokładnością badać różnego typu ośrodki, mierząc jedynie i porównując szybkość rozchodzenia się oraz tłumienia w nich ultradźwięków. Natomiast procesy, które zachodzą w strukturze ośrodka pod wpływem ultradźwięków mają wyraźny charakter kwantowy.
e)bierne działanie ultradźwięków rozchodzenie się fal akustycznych w danym ośrodku w ścisły sposób zależy od rodzaju i własności tego ośrodka. Jeżeli w ośrodku zachodzą zmiany, to momentalni znajduje to odzwierciedlenie w charakterze rozchodzenia się fal akustycznych w obszarze, w którym zaszły zmiany. Fala akustyczna zostaje wtedy "zmuszona" do dopasowania swojej prędkości do nowych warunków w ośrodku, w szczególności do innych warunków tłumiących jej rozchodzenie się. Zjawisko to jest podstawą wykorzystywania ultradźwięków w wielu urządzeniach, badających niejednorodności występujące w polu akustycznym danej substancji. Przy takich procesach mała długość fali ultradźwięków oraz nie zbyt wysoka prędkość (w porównaniu np. z falami elektromagnetycznymi) ich rozchodzenia się w ośrodku, gwarantuje większą zdolność rozdzielczą oraz tworzenie układów soczewek stycznych, które doskonale ogniskują wiązkę fal ultradźwiękowych. Dzięki temu otrzymane wyniki badań są wiarygodne i poprawne. Na dodatek możliwe jest nawet przedstawianie zmian pola akustycznego danej materii w postaci wizualnych obrazów, przedstawianych na specjalnym ekranie. Prędkość fal ultradźwiękowych w różnych charakterystycznych ośrodkach, przedstawia się następująco: w powietrzu około 340m/s, w wodzie 1500 m/s, w tkance tłuszczowej 1440 m/s, w mięśniach 1580 m/s, a w kościach czaszki 3400 m/s. W medycynie zakres fal ultradźwiękowych o częstotliwościach rzędu od 1 do 15 MHZ jest stosowany w diagnostyce, głównie ginekologii i położnictwie, kardiologii, neurologii oraz okulistyce. Istotą diagnostyki ultradźwiękowej jest jej nieinwazyjność i brak skutków ubocznych, z równoczesnym bardzo dokładnym obrazem stanu zdrowia danego organu lub ich zespołu.Stosowanie ultradźwięków o wysokich częstotliwościach jest ograniczane przez odpowiadające im również coraz wyższe tłumienie rozchodzenia się fali. Dlatego też tzw. optymalne warunki wykorzystania ultradźwięków w danych urządzeniach, wybiera się najwyższą częstotliwość, przy której zarówno tłumienie jak i zdolność rozdzielcza odpowiadają wymogom czytelności i prawidłowości badań.W takich dziedzinach jak: hydrolokacja, defektoskopia i diagnostyka medyczna defektów budowy niektórych narządów wewnętrznych, wykorzystuje się fale ultradźwiękowe impulsowe lub ciągłe, a na ich skuteczność wpływa dodatkowo fakt, że badane uszczerbki materii i jej niejednorodności mają wielkości porównywalne, albo i przekraczające długość fali. Ta zaleta ultradźwięków wpływa również na stosowanie ich do określania grubości materiałów lub tez poziomu cieczy w trudnodostępnych zbiornikach. Zależność prędkości rozchodzenia się fal ultradźwiękowych oraz stopnia ich tłumienia jako niezwykle czułego wskaźnika wszelkich zmian zachodzących w danym ośrodku (nawet temperatury i ciśnienia) ma ogromne znaczenie również w oznaczaniu zanieczyszczeń w spalinach przemysłowych, a także w takich procesach jak: polimeryzacja, depolimeryzacja, rozpuszczalność substancji, starzenie się materii, itp. Ultradźwięki są niezawodnym narzędziem również do sprawdzania właściwości mono- i polikryształów.
f)wykorzystanie fal ultradźwiękowych w terapii 0,8MHz<f<1,2MHz, lithotriptery
i diagnostyce medycznej-sposób nieinwazyjny uzyskania inf. o strukturach biologicznych oraz o fizjologicznych i patofizjologicznych przyczynach zjawisk występujących w organizmach żywych.natężenie:20MHz<f<15MHz; USG
2. lasery w medycynie
a)budowa i zasada działania lasera
b)właściwości światła laserowego-
1.spojność (koherencja)taka sama faza fal w dużych odległościach od żródłanp. Laser; żarówka-emisja wystepuje w sposób chaotyczny.
2.monochromatyczność- św. Jednobarwne( ta sama długość, częstość fali)
3.równoległość wiązki wpływa na kierunkowość wiązki światła. Pozwala na precyzyjne dostosowanie energii promieniowania do tkanek docelowych.
4.intensywność- duża gęstość mocy. Wynik spój., monochrom. i równowagi oraz możliwości wytwarzania impulsu promieniowania o bardzo krótkim czasie trwania(nawet t=10-15s)
c) podział laserów stosowanych w medycynie:
-moc promieniowania:małej mocy(1-6mW)średniej mocy(7-500mW)dużej mocy(>500mW); l.niskoenergetyczne-terapia bólu, medycyna sportowa,dermatologia.reumatologia,stomatologia,diagnostyka,terapia nowotworów(terapia fotodynamiczna PDT); l.o średniej i dużej mocy-destrukcja lub niszczenie tkanek(cięcie, odparowywanie, koagulacja)
- długość fali generowanego promieniowania: ultrafioletowe <400nm; światło widzialne 400nm< <780nm; podczerwień >780nm
- rodzaj ośrodka laserującego:gazowe, cieczowe, na ciałach stałych, półprzewodnikowe
- sposoby modulacji pracy:l. o pracy ciągłej, o pracy impulsowej
d) typy laserów stosowanych w medycynie:YAG,co2, argonowy, rubinowy, barwnikowe.
e)zjawiska towarzyszące oddz. Wiązki światła laserowego z materią:częściowo odbijają się, cz.rozpraszają, zj.absorpcji,transmisji. Jedynie pochłonieta energia zapoczątkuje reakcję, bedącą wynikiem interreakcji materii z promieniami lasera.
f)wpływ promieniowania laserowego na obiekty biologiczne: w zależności od jego mocy może powodować w tk.biologicznej efekty pierwotne: fotobiochemiczne, fototermiczne, fotojonizacyjne.
-Rekacja tkanki na światło lasera zalezy: od optycznych właściwości tk, cech promieniowania( ,P,t).
-ilość pochłoniętej energii zależy od: składu biochemicznego, stanu funkcjonalnego, dł.f.promieniowania. głębokość wnikania promieni lasera zależy od długości fali, maxymalnej przepuszczalności skóry =800-1100nm-promieniowanie termiczne-podczerwone(niewidzialne)
efekty biostymulacyjne:wskutek naświetlania T<1 C; światło laserowe wnikając w tkanke:uaktywnia procesy biologiczne, zwiększa utlenowanie krwi, przyspiesza waskularyzacje, wzrost stężenia h, wzrost oksydazy hemoglobiny, wzrost aktywacji enzymów.
Efekty kliniczne: (widoczne po pewnym czasie-klikanascie dni tygodni): działanie:przeciwbólowe,przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, regenerujące, odpornościowo-stymulujące, polepszające mikrokrążenie, odczulające.
g)przykłady wykorzystania laserów w diagnostyce i terapii medycznej :w onkologii(mammografy laserowe), chirurgii (służą do udrażniania przełyku w chorobach nowotworowych, hamowania krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, leczenia łagodnych nowotworów jelita grubego), oftalmologii (laserowa chirurgia refrakcyjna rogówki)dermatologii (usuwanie blizn,tatuaży, naczyniakow)urologii (rozbijanie kamieni moczowych)ginekologii (w laparoskopii do uwalniania zrostów wewnątrzmacicznych i w miednicy)stomatologii (bezbolesne leczenie zębów), laryngologii(usuwanie raka krtani i odtwarzanie kosteczek słuchowych), angiochirurgii, ortopedii.Biostymulacja laserowa jest stosowana w terapii bólu, urazów w dermatologii, do przyspieszenia gojenia ran, odleżyn, opryszczek i innych zmian skórnych.
3. promieniowanie jonizujące
a)rodzaje przemian jądrowych
-przemiana alfa- emisja z jadra cząsteczek alfa
-przemiana beta- -emisja elektronu 0e z jądra z równoczesną przemianą neutronu w jądrze w proton
-przemiana beta+ -emisja pozytonu +1e z jądra z równoczesna przemianą protonu w jądrze w neutron
-przemiana typu wychwyt K- jądro oddziałując z własną powłoką elektronową wchłania jeden z elektronów z powłoki K
*neutrino i antyneutrino- cząstki elementarne pozbawione ładunku i masy. Unosza one cząsteczki energii rozpadu. Jądra powstałe po przemianie beta-,+ i wychwycie K stanowią izobary, czyli…………
-przemiany gamma- wystepuje gdy jądro znajduje się w stanie energetycznym wzbudzonym i przechodzi do stanu wzbudzonego o niższej energetyczności lub do stanu podstawowego. Taki proces wiąze się z emisją kwantu promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości v i energii E, E=hv; h-stała Plancka=6,62 x 10 Js
Zewnętrznym przejawem promieniotwórczości spontanicznej jest emisja cząsteczek alfa, beta-, +, lub kwantów gamma.
b)wielkości charakteryzujące rozpad promieniotwórczy . Charakterystyke rozpadu można ocenić na podstawie lub na podstawie znajomości czasu połowicznego zaniku T ; T i są związane zależnością w postaci T = =
c)zjawiska wywoływane przez promieniowanie jądrowe podczas oddziaływania z materią hvM* M +e; zdolność do wzbudzania i jonizacji atomów i cząsteczek
-wynikiem jest powierzchnia jonu dodatniego M ;swobodnego elektronu;
-swobodne elektrony w pewnych warunkach mogą przyłączyć się do innych cząsteczek i wytworzyć jony ujemne
-jonizacje mogą wywoływać neutrony, w których energia jest większa……………
-dzielimy je na: promieniowanie jonizujące bezpośrednio (cząsteczki naładowane , , , protony, jądra odrzutu); i prom.jon.pośrednio (x, , neutrony)
*jonizujące bezpośrednio- wynik elektrostatycznego oddziaływania miedzy cząsteczkami obdarzonymi ładunkiem ( , , ,protonem), a elektronami walencyjnymi atomów lub cząsteczkami środowiska. Miarą jonizacji jest liczba par jonów wyzwolonych wzdłuż jednostki drogi cząsteczki jonizującej. Jonizacja i wzbudzenie wywoływane w materii przez cząsteczki jonizujące prowadzi do utraty przez nie energii na rzecz atomów, cząsteczek z którymi oddziaływają . Intensywność jonizacji zależy od LET (tzn. liniowe przekazywanie energii, utrata energii przez cząsteczkę jonizującą w zderzeniach na drodze l) LET= ; dla części obdarzonej ładunkiem LET ; N-liczna atomów w jednostce objętości ośrodka przez który przechodzi cząstka jonizująca; Z-liczba atomowa atomów ośrodka; q-ładunek cząsteczki jonu; v-prędkość cząsteczki jonu.
LET-zdolnośc do jonizacji. Cząsteczki o dużym LET mogą powodować więcej uszkodzeń w danej objętości tkanki. Zdolność do jonizacji jest tym większa im większa jest cząsteczka jonu ma większy q oraz im mniejsza jest v. dla cząstek o tej samej energii, zdolność jonizacji jest wprost proporcjonalna do ich masy.
*pośrednio x i
-zj.fotoelektryczne-foton o energii hv wytrąca z atomu elektron i nadaje mu Neremie kinetyczną hv= +W; W-praca wyjścia. Fotoelektron zuzywa Ek, na jonizację lub wzbudzenie atomów i cząsteczek. Atom staje się jonem dodatnim.
-Zj.comptona-przy większej energii fotomów, niż zjawisko 1.padający foton o energii hv zostaje rozproszony oraz powoduje uwolnienie elektronu (elektron comptona) hv= hv-
Atomy, cząsteczki stają się jonami dodatnimi. Rozproszony foton może wywołać fotoefekt, zaś Ec jeśli ma odpowiednik Ek, jonizuje napotkane atomy i cząsteczki.
-zj. Tworzenia par elektronów- pozyton. Gdy energia fotonu >1,02 Mev=2m ;m -m spoczynkowa; c-prędkość światła. W wyniku współdziałania z polem elektrostatycznym jądra atomu może powstawać para elektronowa- pozyton. Hv=2mc +Ek +Ek. Wytworzone elektrony jonizują atomy cząstki ośrodka. Pozyton po utracie zdolności jonizacyjnej ulega anihilacji przy zdarzeniu się z elektronem- powstają 2 kwanty promieniowania .
d)prawo zaniku promieniotwórczego :prawo rozpadu spontanicznego- opisuje zachodzącą w czasie zmianę liczby jąder danego pierwiastka promieniotwórczego. N=No x e gdzie: No-liczna jąder w chwili początkowej dla t=0, N-liczba jąder które pozostały nie ulegając rozpadowi po czasie t, -stała rozpadu (charakteryzująca rozpad jądra danego rodzaju), e-2,71828 oznacza podstawę logarytmów naturalnych
e)aktywność preparatu promieniotwórczego A= =- N aktywność można wyrazić iloczynem stałej rozpadu oraz liczbą cząstek N nieulegających rozpadowi. 1Bq= ;wcześniej Ci (kiury)=3,7 x 10 Bq
f)dawka promieniowania: pochłonięta (D)-jest to ilość energii promieniowania pochłonięta przez jednostkę masy 1Gy =1J/1kg, 1rad=0,01Gy; D= ,
ekspozycyjna (X)- ilość ładunków ( Q) jednego znaku wytworzonych przez promieniowanie jonizujące w jednostce masy ( m) powietrza, X= , [x]=1R=2,58x10 C/kg,D=fx, f-równoważnik energetyczny danego typu promieniowania (wielkość tablicowana, określona na fantonach dla danej energii promieniowania),
moc dawki skutki biologicznego działania promieniowania jonizującego zależą od czasu w jakim określeniem dawka D promieniowania została zdeponowana w obiekcie, a także od rodzaju promieniowania,
jednostki lepiej niż dawka promieniowania pozwala je określić równoważnik DH; H=QD; Q-współczynnik jakości zależy od LET. Jeżeli dawka wyrazona jest w grejach (Gy), to równoważnik dawki jest wyrazony w siwertach (Sv). Natomiast gdy dawka wyrażona jest w radach to równoważnik dawki w remach.
g)zastosowanie promieniowania jonizującego: czynnik fizyczny oddziaływuje na żywe organizmy, obok pożądanych efektów, związane jest z ryzykiem wystąpienia negatywnych następstw. W medycynie. W technice. W badaniach naukowych wymaga poznania skutków jego oddziaływania nie tylko na obiekt badań, ale też na środowisko, w którym to promieniowanie jest używane
4. wpływ prądu stałego na organizm żywy
a)zjawiska: elektrochemiczne -elektroliza; m=kH; k=
elektrotermiczne -ciepło-wynik tarcia między środowiskiem a poruszającymi się w polu elektrycznym jonami Q=I Rt
elektrokinetyczne -elektroosmoza, elektroforeza. Zachodzą w roztworach koloidalnych (zawiesiny, emulsje); elektroosmoza(endosmoza)- to zjawisko elektrokinetyczne polegające na przepływie cieczy przez przegrodę porowatą pod wpływem położonego napięcia, do elektrod, zanurzonych w roztworze po obu stronach przegrody. Elektroosmoza błony półprzepuszczalnej- transport h2o przez błony komórki.
b)prawa rządzące przepływu prądu elektrycznego
c) wielkość charakteryzująca przepływ prądu stałego w obwodzie
d)zastosowanie prądu stałego w terapii medycznej reakcje nerwów, mięśni oraz naczyń krwionośnych na prąd stały. Prąd stały może powodować działanie drażniące w wyniku zmiany stężenia jonów lokalnie w tkance- polaryzacja komórki. Działanie drażniące powodujące skurcz mięśni wynika z wrażliwości zakończeń nerwowych na bodźce elektryczne. Skurcz mięśni powstaje tylko w czasie włączania i wyłączania prądu. Pod wpływem prądu stałego obserwuje się rozszerzanie naczyń krwionośnych. Zjawiska zachodzące pod wpływem prądu stałego ze strony tkanek nerwowych, mięśni i naczyń krwionośnych stwarzają możliwości leczenia, stosowania tego prądu: galwanizacja, jontoforeza, kąpiel wodno-elektryczna.
5. wpływ prądu zmiennego na organizm żywy
a)wielkości charakteryzujące przepływ prądu zmiennego w obwodzie
b)rodzaje prądów impulsowych
-prostokątny- wywołuje skurcze mięśni szkieletowych-zmniejsza ich napięcie- uśmierza ból; bóle mięśni, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa
-trójkątny- drażniąco na nerw ruchowy- powoduje skurcze mięśni, pobudzenie mięśni porażonych po przebytej chorobie Heine-Medina lub zapobiega zanikom mięśniowym
-neofaradyczny- powierzchowne rozszerzenie naczyń krwionośnych w okolicy jego oddziaływania, oraz wywołuje tężcowy skurcz mięśni trwający przez cały czas przepływu prądu. W diagnostyce brak reakcji mięśnia na ten prąd świadczy o jego uszkodzeniu.
c)zastosowanie prądu zmiennego w terapii medycznej- elektrostymulacja;