Wiek chodzenia
Noworodek - prymitywna reakcja podparcia nóg; wyprost w
biodrach i kolanach przy próbie postawienia dziecka.
Przy przenoszeniu ciężaru ciała - chód automatyczny.
Koniec 1 mies - jak u noworodka. Koniec 2 - Faza przejściowa
- stopniowy zanik reakcji podparcia i chodu automatycznego.
Koniec 3 - dotyka podłoża zgiętymi nogami. Koniec 4 - przy
dotykaniu podłoża naprzemienne zginanie i prostowanie kończyn
w kolanach i stawach skokowych. Koniec 5 - opiera się na czubkach
palców. Koniec 6 - prostuje nogi w kolanach i lekko w biodrach
przy czym przejmuje ciężar ciała przynajmniej na 2 sekundy.
Niekiedy stawia stopy na całej podeszwie.
Koniec 7 - sprężynuje (tańczy), trzymane za tułów na twardym podłożu.
Koniec 8 - faza przejściowa, 7 i 9 miesiąc. Koniec 9 - trzymane
za ręce stoi przyjmując w pełni ciężar ciała przynajmniej na
pół minuty. Koniec 10 - samodzielnie stoi podtrzymując się.
Koniec 11 - samodzielnie podciąga się przy meblach do
pozycji stojącej, naprzemienne ruchy kroczące do przodu i
w bok, stawia kroki do przodu trzymane za obie ręce.
Koniec 12 - chodzi wzdłuż mebli, stawia kroki do przodu
trzymane za jedną rękę.
Wiek raczkowania
Noworodek - obraca głowę z położenia środkowego w bok,
kończyny w całkowitym ułożeniu zgięciowym, odruchowe
ruchy pełzające. Koniec 1 - utrzymuje głowę w górze
przynajmniej przez 3 sekundy. Koniec 2 - unosi głowę
pod kątem 45 stopni, utrzymuje głowę w górze przez
przynajmniej 10 sek. Koniec 3 - unosi głowę pod kątem
45-90 stopni, utrzymuje w górze przez co najmniej minutę,
podparcie na obu przedramionach, biodra przeważnie miarowo
wyprostowane. Koniec 4 - pewne podparcie na przedramionach
. Koniec 5 - przerywa podparcie na przedramionach przez oderwanie
ramion od podłoża przy powtarzających się ruchach wyprostnych
uniesionych nóg (pływanie). Koniec 6 - podparcie na wyprostowanych
ramionach i na wpół lub całkiem otwartych dłoniach, przy uniesieniu
boku podłoża ręka i noga po stronie leżącej wyżej odwiedzione
(reakcja równowagi). Koniec 7 - utrzymuje rękę nad podłożem
przez przynajmniej 3 sek, gotowość ramion `do skoku' (do reakcji podporowej)
. Koniec 8 - faza przejściowa, 7 lub 9. Koniec 9 - pełza jak foka.
Koniec 10 - kołysze się oparte na dłoniach i kolanach, raczkuje w
sposób nieskoordynowany, z położenia na brzuchu podnosi się do siedzenia
przez zgięcie bioder i obrót tułowia. Koniec 11 - raczkuje na rękach
i kolanach koordynacją skrzyżną. Koniec 12 - pełne raczkowanie.
Wiek siadania
Noworodek - ułożenie głowy na boku bez preferowania żadnej ze
stron, naprzemienne ruchy kończyn dolnych bez preferowania stron,
kilkakrotnie unosi głowę w pozycji siedzącej z przodu i utrzymuje
ją przez 1 sek. Koniec 1 - w położeniu na plecach głowa w
linii środkowej przynajmniej przez 10 sek. Koniec 2 - w pozycji
siedzącej trzyma głowę prosto przynajmniej przez 5 sek.
Koniec 3 - w pozycji siedzącej trzyma głowę prosto przynajmniej
przez 30 sek, przy podnoszeniu i kołysaniu poziomym głowa nie
opada do tyłu. Koniec 4 - podczas próby powolnego podciągania
do 45 st uniesienie głowy i lekko zgiętych nóg. Koniec 5 -
przy próbie trakcyjnej unosi głowę w przedłużeniu kręgosłupa,
w pozycji siedzącej trzyma głowę prosto także podczas przechylania
tułowia na bok. Koniec 6 - lekko ugina oba ramiona w próbie trakcyjnej,
dobra kontrola głowy w pozycji siedzącej podczas przechylaniu tułowia
we wszystkich kierunkach. Koniec 7 - z położenia na plecach aktywnie
obraca się na brzuch, w ułożeniu na plecach bawi się swoimi nóżkami.
Koniec 8 - z położenia na plecach samo podciąga się do góry na
podanych mu palach, siedzi samo przez przynajmniej 5 sek z podparciem
. Koniec 9 - siedzi swobodnie przynajmniej przez minutę. Koniec 10 -
z położenia na plecach siada samo podtrzymując się mebli, siad prosty:
siedzi swobodnie z prostymi plecami i luźno wyprostowanymi nogami
. Koniec 11 i 12 - pełna równowaga w siadzie prostym.
Wiek chwytania
Noworodek - dłonie przeważnie zamknięte, wyraźny odruch
chwytny ręki. Koniec 1 i 2 - faza przejściowa - dłonie coraz częściej
lekko rozwarte. Koniec 3 - wiedzie na wpół otwartą ręką w kierunku
trzymanego przed nim czerwonego przedmiotu. Koniec 4 - dłonie
przeważnie na wpół otwarte, bawi się swoimi rączkami, wkłada
zabawkę do ust. Koniec 5 - prowadzi rękę do zabawki i dotyka ją.
Koniec 6 - celnie chwyta podaną zabawkę, chwyt dłoniowy - całą
powierzchnią dłoni i wyprostowanym kciukiem, przekłada zabawkę
z jednej ręki do drugiej. Koniec 7 i 8 - chwyta obiema rękami po
jednej kostce i trzyma je świadomie przez krótki czas, bierze krążek
palcami i wyprostowanym kciukiem nie dotykając wnętrza dłoni
. Koniec 9 - celowo upuszcza przedmiot. Koniec 10 - chwyt pesetowy,
uderza kilkakrotnie dwiema kostkami o siebie. Koniec 11 i 12 - chwyt
szczypcowy: chwyta mały przedmiot opuszką zgiętego palca
wskazującego i przeciwstawnego kciuka.
Wiek percepcji
Noworodek - reaguje niechęcią na ostre działanie światła i mocne
odgłosy. Koniec 1 - śledzi wzrokiem czerwoną grzechotkę w obie
strony do 45 stopni. Koniec 2 i 3 - śledzi wzrokiem czerwoną grzechotkę
od jednego do drugiego kąta oka, reaguje na dźwięk dzwonka przez
zatrzymanie spojrzenia bądź ruchów. Koniec 4 - ogląda zabawkę w
swojej rączce. Koniec 5 - szuka szeleszczącego papieru przez zwrócenie
głowy. Koniec 6 - spogląda za przedmiotem który upadł. Koniec 7 i 8
- stara się przyciągnąć bliżej przedmiot, który może dosięgnąć tylko
poprzez zmianę położenia. Koniec 9 - zauważa kostkę w pojemniku i
sięga po nią. Koniec 10 i 11 - celowo wyrzuca zabawkę, palcem
wskazującym dotyka szczegóły przedmiotu. Koniec 12 - przyciąga
za sznurek upragnioną zabawkę, wrzuca krążki do małego pudełka.
Wiek mówienia
Noworodek - krzyk przy odczuciach niezadowolenia, energiczne
ssanie. Koniec 1 - samogłoski pomiędzy a i e, często połączone z h.
Koniec 2 - głoski gardłowe: e-che ek-che e-rrche. Koniec 3 -
pierwsze łańcuchy sylabowe, połączenia rrr. Koniec 4 - głoski
szczelinowe podobne do w, okrzyki radości. Koniec 5 - rytmiczne
ciągi sylabowe. Koniec 6 i 7 - gaworzenie: szeregowanie rozmaitych
wyraźnych sylab ze zmianą siły dźwięku i wysokości tonu.
Koniec 8 - szeptanie. Koniec 9 - wyraźne podwajanie sylab.
Koniec 10 - dialog, dźwiękowo prawidłowe naśladowanie znanych
sylab. Koniec 11 i 12 - pierwsza sensowna sylaba.
Wiek rozumienia mowy
Koniec 10 - zapytane szuka znanej osoby lub znanego przedmiotu
przez odwrócenie głowy. Koniec 11 - reaguje na rozkazy przez
przerwanie swej czynności. Koniec 12 - wykonuje proste polecenia.