r
→
resublimacja - proces odwrotny do → sublimacji: przejście pary (wodnej) bezpośrednio w stan stały (lód)
riketsje Rickettsiae - grupa drobnoustrojów odznaczających się cechami zarówno → bakterii (np, produkowanie enzymów) jak i → wirusów (np. drobne rozmiary, pasożytnictwo obligatoryjne); mają kształt kulisty lub pałeczkowaty, wielkość od 0,2 do kilku mikrometrów, są zwykle zatrzymywane przez filtry bakteryjne; mogą rosnąć i rozmnażać się jedynie w żywej komórce gospodarza u ssaków i stawonogów; w niektórych przypadkach ich obecność wywołuje objawy chorobowe
riketsjozy - grupa chorób zakaźnych wywołana przez → riketsje, występujących u ludzi i zwierząt; stwierdzono również zachorowania pszczoły miodnej, dotychczas mało poznane: hemolimfa chorych osobników zmienia barwę z ciemnej na mlecznobiałą wobec występowania mnóstwa riketsji, które pasożytują w komórkach ciała tłuszczowego i prawdopodobnie hemolimfy czerwiu
RNA (kwas rybonukleinowy) - związek wielkocząsteczkowy zbudowany z rybonukleutydów czterech rodzajów, występujący we wszystkich komórkach organizmów żywych w kilku odmianach; pełni funkcję przenoszenia informacji genetycznej zakodowanej w → DNA jądra komórki do plazmy (transkrypcja) i realizacji informacji (translakcja), tzn. bierze udział w biosyntezie białek; jako mRNA (RNA wirusów nie posiadających DNA jest nośnikiem informacji genetycznej i może stanowić matrycę do syntezy nowych cząstek RNA)
rodzina pszczela - trwała kolonia użytkowych owadów społecznych gatunku → pszczoła miodna Apis mellifera, zasiedlająca plastry pszczele w → ulu lub innym osłoniętym pomieszczeniu; składa się z matki pszczelej, pszczół robotnic oraz okresowo z trutni i czerwiu wszystkich stadiów rozwojowych: jaj, larw i poczwarek, czyli czerwiu otwartego i czerwiu krytego
rojallizyna [Author ID1: at Wed Mar 7 12:03:00 2012
]-[Author ID1: at Wed Mar 7 12:03:00 2012
]peptyd o działaniu przeciwbakteryjnym; występujący w mleczku pszczelim, reguluje skład mikroflory jelitowej, poprzez wybiórcze niszczenie bakterii gram dodatnich; konserwuje mleczko pszczele[Author ID1: at Thu Mar 8 06:48:00 2012
][Author ID1: at Thu Mar 8 06:48:00 2012
]
peptyd o działaniu przeciwbakteryjnym; występujący w mleczku pszczelim, reguluje skład mikroflory jelitowej, poprzez wybiórcze niszczenie bakterii gram dodatnich; konserwuje mleczko pszczele[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
Rondamioestrus apivorus - muchówka z rodziny Tachinidae, larwy jej wywołują u pszczoły miodnej → muszyce; pasożytują w tkankach tułowia dorosłych pszczół
ropucha zwyczajna (r. szara) Bufo vulgaris (B. bufo) - gatunek płaza z rodziny → ropuch; pospolita w Polsce, w ogrodach, parkach i lasach; duża; ciało samicy osiąga 6-10 cm długości, bardzo starej 20 cm, samiec mniejszy, smuklejszy; są krępe, masywne, pysk mają szeroki, skórę z licznymi dużymi brodawkami, w tyle głowy gruczoły przyuszne, produkujące jad; zabarwienie grzbietu brązowe, zmienne, brzucha jaśniejsze, brudnoszare; pędzi nocny i lądowy tryb życia, niezwykle żarłoczna, zjada wszystko co się porusza, tępi owady i ślimaki, jest pożyteczna; zimuje zagrzebana w ziemi; z jaj złożonych w kwietniu do wody lęgną się kijanki; ich rozwój trwa około 3 miesięcy, z końcem czerwca przeobrażają się w młode ropuszki, które wywędrowują z wody; są długowieczne, mogą żyć około 40 lat; zadomowione w pasiece czasem polują przed wylotem na pszczoły wychodzące z ula; niewrażliwe na jad pszczeli
ropuchy Bufonidae - rodzina z rzędu bezogonowych Anura z gromady płazów Amphibia; dorastają do 25 cm długości, mają ciało krępe, masywne, bez szyi i ogona; kończyny przednie i tylne są podobnej długości; poruszają się zwykle powoli i ociężale, rzadko skaczą; skóra naga, 2 brodawkami, zaopatrzona w liczne gruczoły wydzielające śluz i jady; zimują zwykle pod ziemią zjadają wiele szkodliwych owadów, są pożyteczne; w Polsce występują 3 gatunki, wszystkie objęte ochroną w pasiece mogą wyrządzać szkody zjadając pszczoły z przed oczka
rośliny trujące dla pszczół - rośliny, których nektar bądź pyłek może być szkodliwy przy spożywaniu go przez pszczoły lub czerw i może niekiedy wywoływać zatrucia (→ nektar trujący dla pszczół, → pyłek trujący dla pszczół)
rozkruszek mączny Acarus siro (Tyroglyphus farinae, Aleurobius farinae) - gatunek roztocza z rodziny rozkruszkowatych Acaridae, ma ciało jajowate lub owalne, mlecznobiałe, samiec osiąga do 0,4 mm długości, samica około 0,5 mm, składa około 230 jaj; rozwój potomstwa około 10 dni; jest jednym z najpospolitszych szkodników w magazynach, uszkadza ziarno, produkty przemiału, pasze, zioła, suszone owoce i warzywa, także suszone mięso, sproszkowane mleko; w pasiekach żeruje na zapasach pyłku; pyłek rozpada się na mączkę i wydziela się z niego ostry zapach; może również żerować wewnątrz martwych pszczół, żywiąc się ich narządami wewnętrznymi
rozkruszki - potoczna nazwa → roztoczy przechowalnianych
rozkruszkowate Acaridae (Tyroglyphidae) - rodzina z podgromady roztoczy Acarina z rzędu Acaridida z podrzędu Sarcoptiformes, ciało owalne, podzielone poprzeczną bruzdą na część przednią (gnatosoma) i ciało właściwe (idiosoma); występują w różnych środowiskach: w warunkach polowych, w przechowalniach; żerują w produktach roślinnych, grzybach i pleśniach; z gatunków szkodliwych jest pospolity w pasiekach -»rozkruszek mączny Acarus siro uszkadzający zapasy pyłku
rozpadnica pszczół (posocznica pszczół) septicaemia apis - zakaźna posocznicowata choroba pszczół wywołana przez Pseudomonas apisepticus; zarazek przedostaje się do organizmu przez drogi oddechowe, rzadziej przez przewód pokarmowy, rozmnaża się obficie w hemolimfie i za jej pośrednictwem jest roznoszony po całym organizmie; w przebiegu choroby ciało martwych pszczół rozpada się na części i wydziela się woń gnijącego mięsa; źródło zakażenia; zarazek występuje w glebie, wodzie i na pyłkach roślin, w zakażeniu pośredniczą muchy i roztocza; zachorowaniu sprzyja wilgotna i zimna pogoda, wilgotne i ocienione ustawienie pasieki, zimowanie na nieodpowiednim pokarmie; choroba przebiega w formie jawnej (powoduje osłabienie rodzin) i w formie skrytej (bywa niezauważalna); objawy posocznicy mogą wywoływać także inne drobnoustroje (→ posocznica bakteryjna pszczół)
roztocze Acarina (Acarida, Acari) - podgromada (dawniej typ) z gromady → pajęczaków; są bardzo zróżnicowane w większości mają ciało drobne, często mikroskopijnych wymiarów, owalne, bez wyraźnej segmentacji, z reguły podzielone na dwa odcinki: gnatosomę - część skupiającą narządy gębowe, i idiosomę -pozostałe części ciała z 4 parami odnóży kroczących; są rozdzielnopłciowe, u wielu występuje dymorfizm płciowy; częsty jest rozród partogenetyczny, składanie jaj żyworodnych lub żyworodność; w rozwoju przechodzą 2 zasadnicze stadia: larwę (mającą 3 pary odnóży) i nimfę (o 4 parach odnóży); pod względem sposobu życia wykazują duże zróżnicowanie: roślinożercze, saprofagi, pasożyty, drapieżniki
roztoczek owłosiony (r. szczeciniasty) Glycyphagus destructor (G. prunorum, Lepidoglyphus cadaverum, Tyroglyphus prunorum) - gatunek roztocza z rodziny roztoczkowatych Glycyphagidae; ma ciało owalne, białawe, długości 0,4 mm (samiec) i 0,6 mm (samica); płodność kilkadziesiąt jaj, długość rozwoju potomstwa 20 dni; występuje w magazynach produktów spożywczych i w warunkach naturalnych w polu, w sianie i w słomie oraz w gniazdach gryzoniów i ptaków; w ulu żywi się różnymi organicznymi odpadkami, przede wszystkim jednak pyłkiem i pierzgą
roztoczek suszowy (rozkruszek suszowy) Carpogdyphus lactis - gatunek roztocza z rodziny roztoczkowatych Glycyphagidae, ma ciało owalne, koloru białawego, pokryte drobnymi włoskami; samica osiąga 0,4 mm długości, samiec do 0,3 mm; płodność: około 300 jaj; szeroko rozpowszechniony, jest szkodnikiem produktów przechowywanych, zwłaszcza suszonych i kandyzowanych owoców i przetworów owocowych, miodu, poraża także pierzgę, pyłek i stare plastry; inne łacińskie nazwy tego gatunku: C. passularum, Glycyphagus anonymus, Acarus lactis, A. passularum, A. dysenteriae
roztocze przechowalniane (rozkruszki) - roztocze głównie z rodzin: Acaridae, Glycyphagidae, Cheyleridae występujące w produktach przechowywanych; niektóre z tych gatunków występują i rozmnażają się wyłącznie w przechowalniach i żyją również w warunkach polowych; w Polsce notowanych jest blisko 30 gatunków; w produktach pasiecznych (miód, pyłek), żerują gatunki z wymienionych wyżej dwóch pierwszych rodzin; zwalczanie: utrzymanie produktów w niskiej wilgotności i temperaturze, gazowanie takimi preparatami jak: dwutlenek etylenu, dwuchloretan, dwusiarczek węgla, fosforowodór, bromek metylu
roztocz grzbietowy (r. bruzdkowy) Acarapis dorsalis - gatunek roztocza z rodziny Tarsonemidae pasożytujący i rozmnażający się na powłokach zewnętrznych pszczoły miodnej; lokalizuje się na tułowiu między drugim i trzecim segmentem; odżywia się hemolimfą[Author ID1: at Thu Mar 8 06:49:00 2012 ]
roztocz wędrujący Acarapis vagans- gatunek roztocza z rodziny Tarsonemidae pasożytujący i rozmnażający się na powłokach zewnętrznych pszczoły miodnej; lokalizuje się u nasady pierwszej pary skrzydeł na propodeum i pierwszym segmencie odwłoka; odżywia się hemolimfą
roztoczkowate (roztoczki) Glycyphagidae - rodzina z podgromady roztoczy Acarina z rzędu Acaridida z podrzędu Sarcoptiformes; ciało gruszkowate lub owalne, nie podzielone poprzeczną bruzdą z pierzastymi szczecinkami; w rozwoju rozróżniamy stadia: jajo, larwy, protomimfy, deutonimfy, tritonimfy i roztocz dojrzały; występuje w warunkach polowych i w magazynach, w produktach przechowywanych; w pasiekach spotyka się głównie gatunki → roztoczek suszowy Carpogdyphus lactis, roztocz nagi Chartoglyphus arcuatus i roztoczek owłosiony Glycyphagus destructor żerujący głownie na pierzdze i pyłku
roztocz zewnętrzny Acarapis exte[Author ID1: at Thu Mar 8 06:50:00 2012
]o[Author ID1: at Thu Mar 8 06:50:00 2012
]rnus - gatunek roztocza z rodziny Tarsonemidae pasożytujący i rozmnażający się na powłokach zewnętrznych pszczoły miodnej; lokalizuje się u podstawy głowy od strony brzusznej; odżywia się hemolimfą pszczoły zarażone wykazują silny niepokój i próby oczyszczenia ciała z pasożytów
roztwór - mieszanina dwóch lub więcej substancji prostych (pierwiastków) albo związków chemicznych, fizycznie jednorodna (jednolita) w całej masie (tą właściwością różnią się od niejednorodnej mieszaniny mechanicznej); roztwory ciekłe dzielą się na roztwory elektrolitów i roztwory nieelektrolitów, tzn. ciecze przewodzące prąd elektryczny i nie przewodzące prądu
rozwój embrionalny (r. zarodkowy, embriogeneza) rozwój owada zaczynający się od momentu bruzdkowania jaja a kończący wyjściem → larwy z osłon jajowych
rozwój postembrionalny (r. pozazarodkowy) - rozwój owadów obejmujący okres rozwoju młodocianego; rozpoczyna się z chwilą opuszczenia przez → larwę jaja i trwa do ostatniego linienia, po którym ukazuje się owad dorosły (→ imago); postać młodociana (larwa) różni się zwykle od postaci dorosłej, zasadnicze zmiany, którym ona ulega w czasie przejścia w formę dorosłą określane są jako → przeobrażenie
rozwój postmetaboliczny (r. poprzeobrażeniowy) - zmiany rozwojowe, którym podlega owad dorosły (→ imago); nie uzewnętrzniają się one zwykle w zmianach kształtów, lecz dotyczą głównie narządów wewnętrznych, przede wszystkim rozrodczych, które kształtują się w tym okresie; kończy się fizjologiczną śmiercią zamykającą istnienie osobnicze
różanecznik (azalia) Rhododendron - rodzaj z rodziny wrzosowatych Ericaceae, obejmujący gatunki krzewów o liściach pojedynczych, kwiatach o kielichu 5-dzielnym, niewyraźnym, koronie 5-płatkowej, zrosłej; pręcików zwykle 10, owocem jest torebka; w Polsce spotyka się rosnący dziko i jako krzew ozdobny → różanecznik żółty Rh. flavum oraz różanecznik wschodniokarpacki Rh. Kotschyi, który ma liście skórzaste, zimozielone, nie orzęsione, spodem okryte rdzawymi włoskami; wydziela nektar trujący dla pszczół
różanecznik żółty (akacja pontyjska) Rhododendron flavum (Azalea pontica) - krzew z rodziny wrzosowatych Ericaceae, wyrastający do wysokości 1 -2 m; liście podłużne, odwrotnie jajowate, zaostrzone, omszone, na brzegu szczeciniasto orzęsione; kwiaty mocno pachnące, zebrane w szczytowe baldaszki; korona żółta lub czerwono-żółta, zrosłopłatkowa; kwitnie w maju i czerwcu; dziko rośnie pod Leżajskiem i rozproszony w Sudetach, często uprawiany w ogrodach i parkach; roślina chroniona; jest trująca, także szkodzi dla pszczół
ryjk[Author ID1: at Thu Mar 8 06:50:00 2012
]ówka aksamitna Sorex araneus - gatunek ssaka z rodziny → ryjk[Author ID1: at Thu Mar 8 06:53:00 2012
]ó[Author ID1: at Thu Mar 8 06:53:00 2012
]o[Author ID1: at Thu Mar 8 06:53:00 2012
]wk[Author ID1: at Thu Mar 8 06:53:00 2012
]ow[Author ID1: at Thu Mar 8 06:55:00 2012
]atych; jest stosukowo mała, długość ciała (głowy i tułowia) 6,5-8 cm, ogona 4-5 cm, masa ciała 7-15 g; ubarwienie futerka zmienne, zimą grzbiet jest czarny, latem brudnokasztanowaty, boki i spód jaśniejsze; mylona często z → myszowatymi, od których łatwo można ją odróżnić po długim ryjku; występuje przede wszystkim w lasach liściastych i mieszanych, ale także w zadrzewieniach,[Author ID1: at Thu Mar 8 06:55:00 2012
] na łąkach, w parkach i ogrodach, zwykle w pobliżu wody, z którą jednak unika kontaktu; jej pokarm stanowią głównie owady, zjada także ślimaki, wije, małe żaby, nasiona drzew iglastych; żeruje całą dobę; buduje z mchu i źdźbeł gniazda zwykle pod ziemią przy spróchniałych pniach; w sezonie rozmnaża się 3-4 razy, dając w miocie do 9 młodych; żyje przeciętnie 6-8 miesięcy; gatunek uznany jako p[Author ID1: at Thu Mar 8 06:56:00 2012
]P[Author ID1: at Thu Mar 8 06:56:00 2012
]ożyteczny i jest chroniony; na zimę może zagnieździć się w ulu, niepokoić rodziny pszczele, a odbite od kłębu pszczoły pożerać, spożywając najchętniej mięsisty tułów, odrzucając odwłok i głowę
ryjkówka malutka Sorex minutus - gatunek ssaka z rodziny → ryjkowatych, najmniejszego z żyjących w Europie; dość pospolita w całej Polsce; występuje przede wszystkim na podmokłych gruntach w lasach i różnych zadrzewieniach, spotykana również w miejscach suchych na łąkach i polach; odznacza się ruchliwością i żarłocznością; żywi się głównie owadami; jest pożyteczna, objęta ochroną zimą nieraz dostaje się do uli, gdzie może wyrządzać spore spustoszenia
ryjówkowate Soricidae - rodzina z rzędu → owadożernych, obejmująca około 170 gatunków drobnych ssaków, o ciemnym, gęstym i miękkim futerku, pyszczku wydłużonym w ryjek, małych oczach i gruczołach zapachowych po bokach ciała, o silnie rozwiniętym słuchu i węchu; prowadzą nocny tryb życia, są bardzo ruchliwe i żarłoczne, żerują w ciągu całego roku, ich pożywieniem są głównie owady i ich larwy, także pierścienice, ślimaki, drobne gryzonie; w Polsce występuje 8 gatunków zaliczanych do rodzajów ryjkówka Sorex, → zębiełek i rzęsorek Neomys, obecnie wyróżnianych jako podrodziny, wszystkie uważane za pożyteczne i są objęte ochroną; w pasiece mogą okazyjnie wyrządzać szkody, gdy zimą usadowią się w ulu albo buszują w pracowniach pasiecznych