Od zarania dziejów człowiek poszukuje sposobów na przedłużanie życia i nieśmiertelność. Średniowieczni alchemicy produkowali "eliksiry młodości" destylując, ekstrahując i macerując przeróżne rośliny, jady, tkanki zwierzęce i minerały. Powstawały w ten sposób substancje nazywane "piątą esencją", "kamieniem filozoficznym" czy "eliksirem młodości". Na wzór średniowiecznych alchemików współcześni naukowcy wykrywają coraz to inne substancje, hamując starzenie się organizmu. Co pewien czas massmedia donoszą o wykryciu nowego cudownego "eliksiru młodości" - jednym z nich jest wit. E

WITAMINA E

( C₂₉H₅₀O₂)

nazwa chemiczna tokoferol

Odkryto ją niedawno, dopiero w 1920 roku. W trakcie badań w laboratorium naukowcy zauważyli, że niedobór pewnej substancji powoduje niepłodność szczurów. Po dodaniu ziaren pszenicy do karmy zwierzęta odzyskiwały płodność. Witaminę nazwano "tokoferol", co po grecku oznacza "wydać na świat młode" od greckich słów: thokos - potomstwo i phero - rodzę, niosę.

Związek ten jest zaliczany do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Znana jest również jako alfa-tokoferol, który wykazuje 100% aktywności biologicznej i jest najlepiej przyswajany przez nasz organizm. Preparaty tokoferoli są wrażliwe, natomiast estry tokoferoli są dość odporne na działanie tlenu, promieni ultrafioletowych oraz chemicznych środków utleniających. W naturalnych produktach spożywczych tokoferole wystepują zawsze w postaci czystej, a nie zestryfikowanej jednak najczęściej spotykaną postacią witaminy E dodawaną do produktów spożywczych i kosmetyków jest właśnie ester: octan alfa-tokoferylu (tocopheryl acetate).

Źródło witaminy E:

Witamina E jest niezbędna dla zdrowia, nie tylko dla urody, a jej głównym źródłem nie są kosmetyki, tylko jedzenie. Witamina E powstaje tylko w roślinach. Jej naturalnym dostawcą są kiełki pszenicy, całe zboża, zielone warzywa liściaste jak sałata, szpinak oraz kapusta, czosnek, orzechy, awokado oraz oleje roślinne. Należy pamiętać o tym, że oleje tłoczone na zimno zawierają znacznie więcej witaminy E niż te produkowane przemysłowo gdyż proces uszlachetniania niszczy aż 75% naturalnej witaminy. Produkty pochodzenia zwierzęcego są raczej ubogie w witaminę E - największych ilości tej witaminy dostarczają mleko, masło, jaja i wątroba.

Wchłanialność witaminy E jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości jednorazowej dawki i np. z dawki jednorazowej 100 mg ulega resorbcji 80%, z dawki jednorazowej 500 mg - tylko 68%.

Rola witaminy E:

Mechanizm działania witaminy E przez długi czas pozostawał niejasny. Dzisiaj wiadomo, że jest to witamina płodności i młodości, ponieważ:

• Wspomaga układ odpornościowy.

• Obniża poziom cholesterolu.

• Posiada właściwości antyoksydacyjne tzn. neutralizuje wolne rodniki, które czynią spustoszenie w skórze (traci ona elastyczność, sprężystość i wilgoć). Hamuje procesy starzenia się skóry, poprawia jej elastyczność i miękkość. Podwyższa zdolność utrzymywania prawidłowej wilgotności skóry. Poprawia ukrwienie skóry, zmniejsza wrażliwość na promieniowanie UV.

• bierze udział w przemianie materii, jako silny reduktor i zwiększający podaż tlenu, zapobiega utlenianiu witaminy A , nienasyconych kwasów tłuszczowych i innych lipidów, uniemożliwiając tym samy tworzeniu się toksycznych produktów i zapobiega rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych.

• obniża podwyższony poziom lipidów w surowicy krwi.

• Zachowuje prawidłowość struktur

• Razem z selenem nie dopuszcza do peroksydacji, powstawania nadtlenków i przerywa proces wolnych rodników więc chroni przed utlenieniem nienasyconych kwasów tłuszczowych

• Wpływa na funkcjonowanie serca, mm. Poprzecznie prążkowanych, wątroby, układu rozrodczego

• Działa przeciwzapalnie i przeciwtrądzikowo. Przyspiesza gojenie się ran i zmniejsza blizny.

• obecność witaminy w kremach spowalnia tzw. hormonalne starzenie się skóry spowodowane brakiem estrogenów.

• Witamina E najlepiej działa w duecie z witaminą C, bo ta pierwsza po pochłonięciu wolnego rodnika ulega rozpadowi, natomiast witamina C powoduje jej regenerację.

• Aktywując układy enzymatyczne oddychania tkankowego, uczestniczy w procesach odtruwania, chroni komórki przed stłuszczeniem, podtrzymuje czynność tkanki mięśniowej, ułatwia przyswajanie tlenu przez erytrocyty.

• Witamina E pobudza produkcję substancji przeciwzakrzepowych, zmniejszając ryzyko rozwoju schorzeń naczyń krwionośnych.

• Witamina E jest niezbędna u mężczyzn do prawidłowej produkcji spermy. Dlatego niedobór witaminy E może prowadzić do bezpłodności. U kobiet odpowiada za drugą połowę ciąży

• Witamina E współdziała z witaminami A, C i karotenoidami, zmniejszając ryzyko rozwoju chorób nowotworowych.

• Zażywana przez tydzień likwiduje nocne skurcze łydek

• Witamina E okazała się również pomocna przy leczeniu przykrych dolegliwości związanych z menopauzą. Zwykle dawki 300- 600 mg witaminy E dziennie ratowały kobiety przed bólami, uderzeniami gorąca oraz stanami niepokoju

• oddala zaćmę

• spowalniać proces starzenia mózgu i krwi

Skutki nadmiaru i niedoboru witaminy E:

NIEDOBÓR:

Na szczęście witamina E występuje powszechnie, praktycznie nie spotykamy się z jej niedoborem. Jednakże hipowitaminoza może powodować:

• wpływa na błony erytrocytów: hemoliza, bilirubinemia, zwiększenie zapotrzebowania na selen

• zmiana poziomu enzymów ALT, AST, AP poprzez szybkie zużywanie białka zawierającego siarkę

• uszkodzenie wątroby np. zwyrodnienie, martwica

• uszkodzenie błon lizosomowych i uwolnienie enzymów proteolitycznych

• zwiększenie ilości cholesterolu

• rozdrażnienie

• osłabienie zdolności koncentracji

• zaburzenia funkcjonowania i osłabienie mięśni szkieletowych

• rogowacenie i wczesne starzenie się skóry

• gorsze gojenie się ran

• pogorszenie wzroku,

• niedokrwistość

• bezpłodność

• zwiększone ryzyko chorób sercowo naczyniowych

NADMIAR:

Witamina spożywana przez dłuższy czas w dawkach większych niż 1000 mg octanu alfa-tokoferolu na dobę u osób dorosłych, może powodować:

• zmęczenie

• bóle głowy

• osłabienie mięśni

• zaburzenia widzenia

Schorzenia i objawy związane z zaburzeniem gospodarki witaminy E:
- choroba białych mięśni - martwica woskowa Zenkeri (necrosis cerea s. Zenkeri) - mięśnie stają się kruche, suche, tracą poprzeczne prążkowanie, pękają, częste wylewy krwi, obrzęk, sztywny chód

-Zmiany w sercu od zwyrodnień po martwicę

-Choroba morwowego serca, mikroangiopatie dietetyczne, mikroogniska martwicze, serce przypomina owoc morwy

-Choroba żółtego tłuszczu: związana z peroksydacją tłuszczu, powstaje ceroid-> żółta barwa - zaburzenia metaboliczne, błędy dietetyczne - karmienie dużą ilością ryb

-Autoliza narządów wewnętrznych - głównie nerek

-Wrzody żołądka

-Zaburzenia w rozrodzie i spermatogenezie

-Zmniejszona żywotność noworodków

-Zmiany w OUN - rozmiękanie mózgu ( encefalomalacja), najszybciej zapadają na to ptaki

Podsumowanie:

Zalecana dawka dobowa witaminy E wynosi 8 mg (12 j.m.) dla kobiet i 10 mg (15 j.m.) dla mężczyzn (1 mg=1,5 j.m.; w Polsce zawartość witaminy E w preparatach podaje się w mg- przp. red.). Taka dawka ma zapobiegać powstaniu objawów hipowitaminozy u osób zdrowych. Jednak przeprowadzone dotychczas badania, zwłaszcza wpływu na układ odpornościowy i układ krążenia, wykazały że największe korzyści przynosi zwiększenie zalecanej dawki do co najmniej 100 j.m. dziennie, a nawet do około 200-400 j.m.

Osoby, które pobierają żelazo w tabletkach, powinny zwiększyć dobowe spożycie witaminy E, ponieważ preparaty takie powodują obniżenie jej wchłaniania. Dotychczas nie stwierdzono toksycznego działania witaminy E spożywanej nawet w bardzo dużych ilościach. Prawdopodobnie jest to spowodowane ograniczonym wchłanianiem i częściowym rozkładem w przewodzie pokarmowym witaminy spożytej w dużych ilościach.

Pozytywne działanie witaminy E podawanej w formie suplementów jest znikome w odróżnieniu do podawanej w formie naturalnej, zdrowej żywności.

Osoby w podeszłym wieku mogą odnieść szczególne korzyści z suplementacji witaminy E, która wspomagając zmniejszoną aktywność układu odpornościowego.

Naturalna (!!!) witamina E to substancja potrzebna do "bezbolesnej" walki ze skutkami upływu czasu.

---