Podstawy rehabilitacji w urazie mózgowo-czaszkowym.


Urazowym uszkodzeniem mózgu nazywa sie uszkodzenie glowy z cechami
uszkodzenia mózgu. Uraz prowadzacy do takiego uszkodzenia mózgu moze miec charakter tepy, np. uderzenie w glowe, lub przenikajacy, jak uszkodzeniach postrzalowych. Uszkodzenie bywa tez
spowodowane przez ruch mózgu wewnatrz czaszki. O uszkodzeniu
swiadczy utrata przytomnosci, niepamiec pourazowa (amnezja wsteczna), zlamanie czaszki lub cechy uszkodzenia czaszki . W rezultacie dochodzi do rozmaitych zaburzen i ubytków ruchowych oraz
psychologicznych. Jest to zalezne od ciezkosci uszkodzenia. Ubytki te moga miec rózny zakres od niewielkich zmian w mózgu do ciezkiego zaburzenia funkcji psychologicznych i fizycznych. W chwili uderzenia nastepuje pierwotne uszkodzenie mózgu do wtórnych dochodzi wskutek pózniejszych powiklan zwiazanych ze zmianami wewnatrz lub na zewnatrz czaszki. W urazowym uszkodzeniu mózgu wystepuje równiez zaburzenia rytmu oddechowego a przez uszkodzenie dróg korowo mózgowych moga wystapic objawy na obwodzie takie jak: - niedowlady lub porazenia polowiczne, wzmozone napiecie miesni , wygórowane odruchy sciegniste. Oprócz tego uszkodzenie osrodków wyzszych czynnosci nerwowych moze powodowac wiele innych niekorzystnych zmian tj. - zaburzenia mowy, zaburzenia pisania, czytania, liczenia, labilnosc procesów psychicznych (od euforii do depresji )

Pierwotne uszkodzenie mózgu- wystepuje bezposrednio po urazie i
jest to utrata przytomnosci, spiaczka pourazowa.
Wtórne uszkodzenie mózgu -jest to wystapienie spiaczki u
przytomnego dotychczas pacjenta lub jej poglebienie.


Rehabilitacja
Pacjent: chlopiec lat 12 urazowe uszkodzenie mózgu w wypadku
komunikacyjnym. Stluczony pien mózgu, uszkodzenie prawej pólkuli
mózgu, niewielki niedowlad lewej polowy ciala. Zlamana prawa reka
w okolicy przedramienia.


I etap- okres ostry
Pacjent nieprzytomny polaczony do respiratora nie oddycha
samodzielnie. Wykonujemy cwiczenia bierne konczyn zdrowych.
Wykonujemy wszystkie mozliwe ruchy w stawach w pelnym zakresie ruchu.
Cwiczenia te wykonujemy w tempie wolnym i rytmicznym. Wykonujemy je
dwa razy dziennie po 20- minut. Wykonujemy je w pozycjach izolowanych
ze stabilizacja odcinka blizszego. U chorego stosuje sie zbiegi
profilaktyczne niedopuszczenie do powstania ograniczen w ruchu ,
odlezyn , wtórnych zmian zapalnych ukladu oddechowego. Do zabiegów
profilaktycznych naleza :
1. dbalosc o higiene lózka chorego.
2. korekcja zlozeniowa i zmiany pozycji ciala- zapobieganie
przykurczom i deformacjom. Ukladamy pacjenta w lezeniu tylem na boku
zdrowym na boku chorym pacjenta nie ukladamy z powodu nieprawidlowego
krazenia obwodowego chorej polowy ciala , ucisk zwieksza
prawdopodobienstwo powstania odlezyn , moze dojsc do znacznych
ograniczen ruchu glównie odwiedzenia w stawie ramiennym i biodrowym.
Stosujemy równiez cwiczenia oddechowe , które polegaja na:


1. wspomaganiu wydechu uciskiem brzucha i klatki piersiowej.
2. unoszeniu z odwiedzeniem konczyn górnych wdechu a opuszczeniem ich
i przywiedzeniem podczas wydechu.


Pacjent odzyskal swiadomosc po 2 tygodniach od urazu w miare
uplywu czasu wlaczamy cwiczenia wspomagane, a pózniej czynne
sterowane za pomoca zdrowych konczyn.
Wszystkie cwiczenia wykonujemy zgodnie z metodyka o ile stan pacjenta
na to pozwala nie ma ostrych stanów zapalnych , podwyzszonej
temperatury ciala, ostrych stanów zapalnych zyl oraz o ile
cwiczenia nie sprawiaja bólu pacjentowi.


II etap- okres regeneracyjno-kompensacyjny


Pacjent jest juz w pelni swiadomy. Oddycha samodzielnie. Zlamanie
sie dobrze zroslo zdjete jest unieruchomienie konczyny. Ten etap
obejmuje likwidacje niekorzystnych skutków unieruchomienia w lózku.
Stosuje sie cwiczenia czynne wolne zdrowych konczyn- tempo wolne
wszystkie mozliwe ruchy w stawie w pelnym zakresie. Cwiczenia te
wplywaja korzystnie poprawiaja ukrwienie w chorej polowie ciala.
Niedowlad lewej polowy ciala jest niewielki glównie dotyczy on
lewej dloni i lewej stopy gdzie mamy do czynienia ze stopa
opadajaca. Nadal prowadzimy cwiczenia bierne chorych czesci ciala.
Wykonujemy równiez cwiczenia oddechowe. Pacjent wykonuje je sam.
Nalezy nauczyc pacjenta prawidlowego oddychania , bledem jest
wciaganie brzucha w czasie glebokiego wdechu, aby tego uniknac
chory lezy z dlonmi na nadbrzuszu i oddycha tak aby przy wdechu
brzuch sie unosil a przy wydechu brzuch sie obnizal. Wdech jest
zawsze przez nos wydech ustami.
Kolejnym etapem rehabilitacji jest pionizacja pacjenta. Rozpoczyna sie
ja zgodnie z metodyka od samodzielnego przyjmowania pozycji siedzac w
lózku z podporem w dalej siedzac samodzielnie. Nastepnie sadzamy
pacjenta ze zwieszonymi konczynami dalej stanie przy lózku z
asekuracja terapeuty. Wczesna pionizacja wyzwala wiele odruchów
postawy. Nastepny etap obejmuje nauke chodu najpierw chód przy
poreczach potem przy balkoniku dalej o kulach oraz nauke padania. W
tym przypadku pacjent nie ma problemów chodem i porusza sie juz
samodzielnie. Na opadajaca stope zakladamy pacjentowi sznurowany
but z wysoka cholewka i twardym zapietkiem. Nalezy uczyc pacjenta
samoobslugi ubierania sie, jedzenia , mycia i t d.
Uruchomionego pacjenta prowadzimy na sale gimnastyczna gdzie
wprowadzamy cwiczenia:
1. oddechowych
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch- unoszenie ramion w góre wdech,
opuszczanie wydech
- pozycja wyjsciowa- siad rozkroczny, ruch-oddychanie z cofnieciem
lokci w tyl podczas glebokiego wdechu n sklon w przód podczas
wydechu.
- pozycja wyjsciowa- lezenie na plecach wzdluz pleców polozony
walek konczyny górne odwiedzione zwisaja swobodnie. Ruch-oddychanie
z przywiedzeniem konczyn górnych podczas wydechu a odwiedzeniem
podczas wdechu.
2. cwiczenia ogólnokondycyjne
- pozycja wyjsciowa-stanie, ruch- spokojne i powolne krazenia
glowy, raz w jedna strone raz w druga
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch - krazenia ramion raz w jedna
strone raz w druga
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch- krazenia tulowia raz w jedna
strone raz w druga
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch-krazenia bioder raz w jedna
strone raz w druga.
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch sklony tulowia do lewej nogi, do
srodka, do
prawej nogi
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch- przysiad na calych stopach
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch- krazenia stóp raz w jedna
strone raz w druga
- pozycja wyjsciowa- siad rozkroczny, ruch-sklony raz do prawej nogi,
do
srodka, do lewej nogi
- pozycja wyjsciowa- lezenie na plecach, ruch- nozyce poprzeczne
- pozycja wyjsciowa -lezenie na brzuchu , ruch- unoszenie tulowia do
góry
- pozycja wyjsciowa-lezenie na brzuchu, naprzemienne unoszenie prawej
reki i lewej nogi z lewa reka i prawa noga.
3. cwiczenia manipulacyjne reki.
4. cwiczenia na opadajaca stope.
- pozycja wyjsciowa-siad na laweczce obok rozkladamy kocyk, ruch-
zwijanie
kocyka palcami stóp.
- pozycja wyjsciowa- siad na laweczce obok rozsypujemy srubki lub
woreczki,
ruch zbieranie srubek lub woreczków i wrzucanie ich do pojemnika.
- pozycja wyjsciowa- stanie, ruch- chodzenie na róznych krawedziach
stóp tj. zewnetrznej, wewnetrznej, na palcach, na pietach.
- pozycja wyjsciowa- stanie na laweczce palce poza podlozem,
ruch-marsz wzdluz laweczki palce maja sciskac krawedz laweczki.
- pozycja wyjsciowa- lezenie tylem nogi oparte o drabinke, ruch-
marsz w góre i w dól po drabince.
5. cwiczenia korygujace postawe ciala.
6. cwiczenia wzmacniajace i rozciagajace
Z czasem poprawy i zwiekszaniem sie sily miesniowej pacjenta
mozemy zastosowac cwiczenia oporowe dla zwiekszenia sily
miesniowej. W okresie tym mozna zastosowac fizykoterapie
swiatlolecznictwo i elektrolecznictwo.
III etap- okres przewlekly.
Jest to okres w którym pacjent jest juz w domu. Nadal nalezy
prowadzic cwiczenia ogólno kondycyjne. Nie nalezy pacjenta
wyreczac. Dalej wykonujemy cwiczenia manipulacyjne konczyny górnej
z niedowladem, cwiczenia na opadajaca stope. Nalezy zachecac
dziecko do jakis gier zespolowych. Dalej mozna prowadzic
fizykoterapie. Pacjent dalej musi nosic ortopedyczne buty i musi
pozostawac w ciaglym kontakcie z lekarzem.

---