Marcin Koszowy
Logika
FILOLOGIA POLSKA, I ROK (studia zaoczne)
Konspekt zajęć
Semiotyka logiczna jako nauka o języku
Definicja semiotyki logicznej
Semiotyka logiczna jest to ogólna, formalna (czyli logiczna) teoria języka rozumianego jako system znakowy, która zajmuje się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności
w poznawaniu i komunikowaniu się.
Działy semiotyki logicznej
syntaktyka - nauka, która bada relacje zachodzące między znakami; charakteryzuje własności i funkcje elementów języka; główne pojęcia: zdanie, nazwa, spójnik.
semantyka - nauka, która bada relacje między znakami językowymi a światem; główne pojęcia: prawda, oznaczanie, denotowanie, desygnowanie, supozycja.
pragmatyka - nauka , która bada relacje miedzy znakiem a użytkownikiem znaku (nadawca, odbiorca); główne pojęcia: rozumienie, komunikowanie.
Semiotyczna charakterystyka języka
Semiotyczna definicja języka
Język (J) jest to obiekt składający się ze słownika S, reguł składniowych (syntaktycznych) G i reguł znaczeniowych (semantycznych) Z.
Uwaga: W niektórych językach można wyróżnić reguły pragmatyczne.
Wybrane rodzaje znaków
znaki naturalne i konwencjonalne
znaki instrumentalne i formalne
Funkcje języka (zob. Logika. Nauka i sztuka)
informacyjna (przekazywanie informacji)
ekspresywna (wyrażanie lub wywoływanie stanów wewnętrznych)
dyrektywna (powodowanie działania lub powstrzymywanie od działania)
zobowiązywania (zobowiązywanie się użytkownika języka do czynienia czegoś lub do nieczynienia czegoś)
Kategorie składniowe wyrażeń
Zdania
Definicje zdania i sądu w sensie logicznym
Zdania praktyczne
- pytania
- oceny
- normy
- życzenia
- prośby
- rozkazy
Nazwy
Definicja nazwy
Funkcje semantyczne nazw
- desygnowanie
- denotowanie
- konotowanie
- supozycje (formalna, zwykła, materialna)
Relacje między zakresami nazw
- równoważność
- nadrzędność-podrzędność
- krzyżowanie
- wykluczanie
- sprzeczność
Operacje na treściach nazw
- determinowanie
- abstrahowanie
- idealizowanie
- konstruowanie
Spójniki
Definicja spójnika
Niektóre spójniki ekstensjonalne
Błędy w słownym przekazywaniu myśli
4.1 Najważniejsze rodzaje błędów (m.in. homonimia, amfibolia)
4.2 Identyfikowanie błędów w słownym przekazywaniu myśli
Rozumowania i argumentacja
Rozumowania proste (wnioskowania)
Wnioskowania dedukcyjne
Wnioskowania redukcyjne
Indukcja enumeracyjna
Indukcja eliminacyjna (kanony Milla)
Wnioskowania statystyczne
Wnioskowania przez analogię
Błędy rozumowań
Chwyty erystyczne (nielojalne zabiegi w dyskusji)
Przykładowe zagadnienia:
Na czym polega różnica między wnioskowaniami niezawodnymi a uprawdopodabniającymi?
Podaj przykład użycia języka w funkcji:
- ekspresywnej
- zobowiązywania
- dyrektywnej
- informacyjnej
Na czym polega błąd (podaj przykład błędu):
- amfibolii
- homonimii
- pleonazmu
itd.
Literatura:
Trzęsicki K., Logika. Nauka i sztuka, wyd. III poprawione i zmienione, Białystok 2006.
Ajdukiewicz K., Zarys logiki, wyd. IV, Warszawa 1957.
Borkowski L., Elementy logiki formalnej, wyd. II, Warszawa 1974.
Hołówka T., Kultura logiczna w przykładach, Warszawa 2005.
Marciszewski W. (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1988.
Pelc J., Wstęp do semiotyki, Warszawa 1982.
Suchoń W., Prolegomena do retoryki logicznej, Kraków 2005.
Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2001.
Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji, Gdańsk 2006.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, wyd. XIX, Warszawa 1996.
3/3