Koszty, produkcja, przychody
Koszty- użycie pracy żywej i uprzedmiotowionej. W rachunkowości są to wyrażone w pieniądzu, celowo zużyte składniki majątku i usługi obce, wynagrodzenie za pracę i nakłady czysto pieniężne (podatki, opłaty, składki ubezpieczeniowe i ZUS) ; związane z normalną działalnością jednostki gospodarczej.
Ewidencja kosztów może być prowadzona w 3 układach:
-tylko rodzajowym (zespół IV )
-tylko w układzie funkcjonalno- kalkulacyjnym (zespół V )
-w obu układach jednocześnie, jest to wówczas pełna ewidencja, rozwinięty rachunek kosztów
Układ rodzajowy kosztów obejmuje 7 grup:
zużycie materiałów i energii - materiały i surowce podstawowe, półfabrykaty, materiały biurowe, gospodarcze, reklamowe, materiały pomocnicze, części zapasowe, opakowania stanowiące nieodłączną całość produktu, paliwa płynne, stałe i gazowe, woda, obca energia elektryczna, gazowa i cieplna, ubytki naturalne materiałów mieszczące się w granicach norm.
Usługi obce- remontowe, transportowe i sprzętowe, budowlano- montażowe, najmu i dzierżawy, łączności, pralnicze, wydawnicze.
Koszty z tytułu podatków i opłat- podatek akcyzowy i VAT naliczony nie podlegający zwrotowi, podatek od nieruchomości, środków transportowych, opłaty skarbowe i lokalne.
Koszty wynagrodzeń- wypłaty pieniężne za wykonaną pracę, wartość świadczeń w naturze (deputat węglowy i śniadaniowy), ekwiwalenty pieniężne (pranie odzieży)
Koszty świadczeń na rzecz pracowników- składki na ZUS, na Fundusz Pracy FP, Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych FGŚP, odpisy na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych ZFŚS, szkolenie pracowników, dopłaty do biletów, wydatki związane z BHP.
Koszty amortyzacji- obejmują amortyzację środków trwałych i wartości niematerialno- prawnych
Pozostałe koszty rodzajowe- koszty podróży służbowej, reprezentacji i reklamy, koszty ubezpieczeń społecznych, opłaty za zanieczyszczenie środowiska naturalnego nie mające charakteru sankcyjnego.
Układ funkcjonalno- kalkulacyjny- grupuje koszty wg rodzajów działalności i miejsc ich powstawania. Zaliczamy tutaj koszty działalności podstawowej (bezpośrednie i pośrednie koszty, działalność pomocniczą i socjalną) koszty zarządu (administrowanie ogólne) koszty operacyjne.
Poza kosztami związanymi z typową działalnością gospodarczą ustawa podatkowa wprowadza dodatkowe kategorie kosztów takich jak: koszty operacyjne, finansowe, straty nadzwyczajne.
Pozostałe koszty operacyjne powstają z tytułu: likwidacji lub sprzedaży środków trwałych, wartości niematerialno- prawnych oraz rozpoczętych inwestycji takich które nie przyniosły zamierzonego efektu gospodarczego, nie umorzone część środków trwałych i wartości niematerialno- prawnych, utworzenie rezerwy na należności z odpisania przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych należności (wyjątkiem są rezerwy utworzone dla operacji finansowych), dokonanie nieplanowanych odpisów amortyzacyjnych, poniesione koszty postępowania spornego, zapłacone kary, grzywny, odszkodowania, przekazanie nieodpłatnie rzeczowych i pieniężnych składników majątku (darowizny).
Koszty finansowe wynikają ze : sprzedanych akcji, papierów wartościowych, udziałów, odsetek od emitowanych obligacji, odsetek os środków trwałych przyjętych w leasing , rezerw tworzonych na operacje finansowe, odsetek od zaciągniętych kredytów i pożyczek, odsetek za zwłokę (nieterminowe uregulowanie zobowiązań), dyskonta zapłacone przy przekazaniu weksli obcych, z tytułu ujemnych różnic kursowych i innych kosztów finansowych nie związanych bezpośrednio z działalnością jednostki.
Straty nadzwyczajne wynikają z odpisania wartości składników majątku trwałego oraz obrotowego na skutek zdarzeń losowych (kradzież z włamaniem, powódź, pożar), kosztów usuwania skutków zdarzeń losowych, zaniechanie lub zawieszenie działalności w tym zmiana metod produkcji, sprzedaż zorganizowanej części jednostki (ośrodek wczasowy, magazyn), przeprowadzenie postępowania układowego lub naprawczego u kontrahentów, i inne operacje nie kwalifikujące się do kosztów finansowych lub pozostałych kosztów operacyjnych.
Wyżej wymienione tytuły kosztów znajdują odzwierciedlenie w sprawozdaniu „rachunek zysków i strat”.
Przychody
Najważniejszą grupą przychodów są przychody ze sprzedaży produktów, towarów i usług. Ewidencja analityczna do konta „przychody ze sprzedaży” jest prowadzona z uwzględnieniem wyżej wymienionych przychodów ze sprzedaży. Za moment sprzedaży uważa się moment wydania produktu bądź wykonania usługi bez względu na termin zapłaty. Sprzedaż może być prowadzona dla kontrahentów krajowych oraz zagranicznych. Ze sprzedażą składników majątkowych wiążą się dwa etapy; wydanie składnika majątkowego (rozchód) który jest księgowany w ciężar odpowiedniego konta kosztów i jednocześnie na uznanie konta danego składnika majątkowego (np. sprzedaż produktów, Wn- koszt utworzenia sprzedanych produktów, Ma- produkty). Drugi etap to zaewidencjonowanie przychodów ze sprzedaży poprzez uznanie konta „przychody ze sprzedaży” i obciążenie konta rozrachunków bądź środków pieniężnych ( Wn- środki pieniężne w kasie, banku; Ma- sprzedaż produktów).
Ponadto w podmiotach gospodarczych występują przychody operacyjne, finansowe i zyski nadzwyczajne.
Przychody operacyjne: sprzedaż, likwidacja środków trwałych i wartości niematerialno- prawnych, umorzone lub przedawnione zobowiązania, rozwiązanie rezerw na należności które zostały zapłacone, otrzymane odszkodowania, kary, grzywny, darowizny, dotacje (subwencje i dopłaty).
1