16. Pojęcie kategorii syntaktycznej. Pojecie kategorii syntaktycznej bierze sie z rozwazan nad zagadnieniami składni jezyka, które zródło swe miały w odkryciu antynomii w teorii mnogosci, i z poszukiwania kryterium spójnosci syntaktycznej wyrazen złozonych: W zagadnieniu tym [spójnosci syntaktycznej] idzie o podanie warunków, przy których spełnieniu twór słowny złozony z sensownych prostych wyrazów stanowi wyrazenie sensowne, posiadajace jednolite znaczenie (...) Takie zestawienie wyrazów jest syntaktycznie spójne.
17. Pojęcie funktora.
Funktor to wyraz bądź wyrażenie, który nie jest ani zdaniem ani nazwą, lecz służy do wiązania jakichś wyrażeń w wyrażenia bardziej złożone.
PRZYKŁADY: ponad; biegnie; oraz.
18. Pojęcie funktora zdaniotwórczego.
Funktor zdaniotwórczy (inaczej spójnik zdaniowy) to słowo lub symbol, za pomocą którego z danych zdań lub funkcji zdaniowych tworzy się nowe zdania lub funkcje zdaniowe. Te zdania (funkcje zdaniowe), z których tworzy się nowe zdania (funkcje zdaniowe), nazywa się argumentami spójnika zdaniowego, a ich liczba określa, iluargumentowy jest dany spójnik. Poprawny sposób stosowania spójników zdaniowych określa rachunek zdań.
PRZYKŁADY:
śpi - od jednego argumentu nazwowego (Kot śpi)
rozmawia - od dwóch argumentów nazwowych (Pies rozmawia z kotem)
nie jest tak, że - od jednego argumentu zdaniowego (Nie jest tak, że pies lubi kota)
albo … albo - od dwóch argumentów zdaniowych (Albo lubię psa albo lubię kota)
19. Pojęcie funktora funktorotwórczego.
Wyrażenie, które w połączeniu z innymi wyrażeniami tworzy nowe funktory (czyli nie tworzy ani nazwy ani zdania), nazywamy funktorem funktorotwórczym.
20. Pojęcie argumentu zdaniowego i argumentu nazwowego. Zapis. Argument jest to niesamodzielne wyrażenie, które wraz z pewnymi wyrażeniami, zwanymi funktorami, tworzy wyrażenie złożone. funktory ze wzgledu na to, co moga tworzyc, to: funktory nazwotwórcze lub zdaniotwórcze; ze wzgledu na argumenty danego funktora: funktory od argumentów nazwowych lub argumentów zdaniowych.
21. Role semiotyczne wypowiedzi: ekspresywnej, sugestywnej i performatywnej. Opisz i daj przykłady.
*Rola ekspresywna - wyrażanie przez wypowiedzi naszych przeżyć różnego rodzaju. NP. Oj! Psiakrew!
*Rola sugestywna wypowiedzi w stosunku do odbiorcy, jeśli oddziałuje nań jako swoisty bodziec do określonego zachowania się. NP. żołnierz na komendę „Baczność!" przyjmuje postawę zasadniczą.
*Rola performatywna niektórych wypowiedzi w danym środowisku kulturowym polega na tym, że poprzez wygłoszenie/podpisanie/napisanie tych wypowiedzi w określonym układzie życia społecznego dokonuje się takich aktów o charakterze umownym, konwencjonalnym. NP. Nadaje Ci imię..., Płyń po morzach o oceanach.
22. Przedstaw pojęcie nazwy i daj przykłady nazwy. Nazwa - jest to wyraz lub wyrażenie rozumiane jednoznacznie, które nadaje się na podmiot lub orzecznik orzeczenia imiennego w zdaniu NP. Jan jest psychologiem, stal się psychologiem, został psychologiem.
23. Daj przykład nazwy prostej i złożonej.
* nazwy proste- składające się z jednego tylko wyrazu NP. skrypt;
* nazwy złożone- składające się z więcej niż jednego wyrazu np. student pierwszego roku psychologii, zamieszkały w mieście położonym nad Wisłą.
24. Daj przykłady: (a) nazwy konkretnej, i (b) nazwy abstrakcyjnej
(a)nazwy konkretne - to takie nazwy, które są znakami rzeczy np. stół, albo osób np. sędzia, ewentualnie czegoś , co wyobrażamy sobie jako rzecz lub osobę np. kwiat paproci, nimfa
(b)nazwy abstrakcyjne- to takie które nie są znakami rzeczy czy osób ani czegoś co sobie jako rzecz czy osobę wyobrażamy. Wskazują one na pewna cechę wspólną wielu przedmiotom np. białość, na pewne zdarzenie czy stan rzeczy np. płacz kradzież, cisza albo na pewien stosunek między przedmiotami np. braterstwo wyższość.
25. Wyjaśnij co to jest hipostaza - hipostazowanie? Hipostaza, w filozofii, w logice, oznacza przypisywanie realnego istnienia takim abstraktom, jak: stany, cechy, stosunki, zdarzenia...
26. Czy i jak możesz wskazać desygnat nazwy: człowiek, książka, dom?
Desygnat to każdy konkretny obiekt pasujący do nazwy, lub ściślej - każda rzecz oznaczana przez dany wyraz, pojęcie lub znak. Na przykład desygnatem człowieka jest myśląca istota będąca człowiekiem NP. Każdy z nas jest desygnatem nazwy człowiek. NP. Podręcznik jest desygnatem nazwy książka. NP. Miejsce w którym się mieszka jest desygnatem nazwy dom.
27. Ile desygnatów ma: (a) nazwa jednostkowa, (b) nazwa ogólna, (c) nazwa pusta?
Nazwa jednostkowa to nazwa mająca tylko jeden desygnat; nazwa ogólna to nazwa mająca więcej niż jeden desygnat, zaś nazwa pusta to nazwa pozbawiona desygnatu.
28. Przedstaw pojęcie nazwy indywidualnej i daj przykłady.
Nazwa indywidualna - oznaczają te a nie inne podmioty, nie przypisując im żadnych właściwości wyróżniających go, np. Anna Pawlik, Przemyśl
29. Przedstaw pojęcie nazwy generalnej i daj przykłady.
*Nazwa generalna - przysługują przedmiotom ze względu na jakieś cechy, które im przypisujemy, np. budynek, krzesło
30. Przedstaw pojęcie definicji realnej i daj przykład.
*Definicja realna - jest to zdanie, które charakteryzuje pewien przedmiot, który tylko da się za pomocą te go zdania zdefiniować. Bardzo często używane sformułowanie: “ jest to ...” Przykłady: (człowiek jest istota rozumną, kot jest to ssak, który wydaje dźwięk ”miał..miał”,)
31. Przedstaw pojęcie definicji nominalnej i daj przykład.
*Definicja nominalna - jest to definicja, która jakiegoś słowa, definiuje znaczenie, odnosi się do cech metajęzyka. Bardzo często sformułowanie: “... znaczy tyle co...” Przykłady: ( A jest to B mające cechę C)
32. Jakie znasz rodzaje definicji ze względu na ich zadania i przedstaw je.. PROJEKTUJĄCA - ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość, w projektowanym sposobie mówienia
•KONSTRUKCYJNA - gdy ustala znaczenie wyrazu na przyszłość nie licząc się z dotychczasowym znaczeniem tego wyrazu/jeśli go posiada
•REGULUJĄCA - jw. Liczy się z dotychczasowym niedostatecznie określonym znaczeniem tego słowa
33. Przedstaw pojęcie definicji sprawozdawczej i daj przykłady.
*Definicja sprawozdawcza - analityczna, opisująca znaczenia wyrazu, jakie ma w pewnym języku.
Przykłady: (w języku polskim słowo “ długopis” oznacza przyrząd do pisania)
34. Przedstaw pojęcie definicji projektującej i daj przykłady.
*Definicja projektująca - to definicja, która ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość.
Przykład: ( Telefon będzie nazywał się “topik”)
35. Przedstaw pojęcie definicji konstrukcyjnej i regulującej i daj przykłady
a - definicje konstrukcyjne - jest to definicja, która ustala na przyszłość wyraźne znaczenie pewnego wyrazu, nie licząc się z dotychczasowym określeniem. Przykład: (Telefon będzie nazywał się “topik”)
b - definicje regulujące - jest to definicja, która ustala na przyszłość wyraźne znaczenie pewnego wyrazu, licząc się z dotychczasowym określeniem.
36. W definicji (Bursztyn jest to skamieniała żywica) wskaż na człony definicji
Mamy tu błąd nieadekwatności zakresu = 1-bursztyn
1 2 2- skamieniała żywica. Jeżeli definicja jest poprawna to zakresy definiendum i definiensu powinny być tożsame (patrz rysunek wyżej).
a/ Definicja jest za szeroka jeżeli zakres definiensa obejmuje jakieś przedmioty, które nie należą do zakresu definiendy. b/ definicja jest za wąska gdy zakres definiensa nie obejmuje wszystkich przedmiotów jakie wchodzą do zakresu definiendy.
37. Wymień człony definicji
Każda definicja składa się z:
·Zdania definiującego pojęcie, mającego strukturę: <obiekt definiowany> jest to
<jednoznaczna definicja obiektu>.
·Opis zasadniczych cech obiektu definiowanego.
·Możliwe wyjątki.
38. Warunki poprawności definicji nominalnej (wyjaśnij błąd: ignotum per ignotum, idem per idem, błędne koło bezpośrednie, błędne koło pośrednie)
Błędne koło bezpośrednie - gdy dany termin (definiendum) usiłuje się zdefiniować bezpośrednio w następującym po nim definiensie. Np. Fizyka to nauka o przedmiotach, którymi rządzą prawa fizyki. lub: Obrót to ruch dookoła osi (obrotu). Oś obrotu jest to punkt dookoła którego odbywa się obrót. lub też: Logika jest nauką dotyczącą praw myślenia zgodnego z prawami logicznymi.
Błędne koło pośrednie - gdy dany termin (definiendum) usiłuje się zdefiniować za pomocą pewnego innego terminu wcześniej określonego (zdefiniowanego) przy użyciu definiendum . A jest definiowane przez B, B przez C itd., N przez M, a M przez A. Np. Logika to nauka o poprawnym myśleniu. Myślenie poprawne to tyle, co myślenie logiczne. Myślenie logiczne jest myśleniem zgodnym z prawami logiki.
Ignotum per ignotum (nieznane przez nieznane): definiens nie jest znany/zrozumiały dla użytkownika definicji. Np. meganit to materiał zawierający nitroglicerynę i dwunitrocelulozę.
dwunitroceluloza - materiał wybuchowy stosowany w górnictwie. Konceptualny to tyle, co odnoszący się do konceptualizmu.
Idem per idem (to samo przez to samo): definiendum nie może stanowić części składowej definiensa
(w definicji klasycznej)