• Mniszek lekarski

Mniszek lekarski - mniszek pospolity lub po prostu mlecz jest bardzo cenioną rośliną w ziołolecznictwie. Jest niemalże niezastąpiony w leczeniu kamicy żółciowej, anemii czy reumatyzmu.

• Mniszek lekarski opis ogólny

Mniszek lekarski jak już wspomniałem znany również jako mlecz i mniszek pospolity porasta łąki, pastwiska, przydrożne trawniki i ogrody całej Europy, Azji i obu Ameryk. Większość z nas postrzega go jako niechcianego gościa, trudny do wytępienia chwast. Niewątpliwie ma w tym swój udział sposób rozsiewu nasion, które dzięki aparatom lotnym mogą przemieszczać się na duże odległości.

Nasiona po znalezieniu odpowiedniego miejsca kiełkują i wypuszczają charakterystyczne zielone, lancetowate liście o wciętych brzegach. Liście mniszka pospolitego ułożone są w rozetę, z której na środku wyrasta łodyga. Jest ona pusta w środku, mierzy do 20 centymetrów i zakończona jest pojedynczym koszyczkiem kwiatowym. Jest on chętnie odwiedzany przez różne owady, dlatego jest rośliną miododajną. Pozyskiwany przez pszczoły miód z mniszka lekarskiego uznawany jest za jeden z najzdrowszych.

Po zapyleniu kwiaty zmieniają się w owoce wyposażone w aparat lotny. Umożliwia on nasionom rozsiewanie mlecza na znaczne odległości. Owoce przytwierdzone są do łodygi tworząc łącznie z aparatami lotnymi kulę potocznie zwaną dmuchawiec.

Mniszek lekarski zapuszcza gruby palowy korzeń ze sporadycznymi odrostami.

• Mlecz uprawa

Do niedawna całość surowiec pozyskiwano ze stanu naturalnego. Zmieniło się to jednak wraz ze wzrostem zapotrzebowania na mniszek pospolity. Od paru lat obserwuje się powstawanie ogromnych plantacji mniszka w Zachodniej Europie (głównie Francja i Niemcy).

Uprawa mniszka lekarskiego nie sprawia zbyt dużych trudności. Rozsiewanie nasion przeprowadza się na wiosnę na glebę obfitą w azot. Mlecz lubi dużą ekspozycję na słońce.

Surowcem leczniczym są głównie liście i korzenie. Istnieje jednak również zapotrzebowanie na całą roślinę (liście z korzeniami) i same kwiaty.

Liście najlepiej zbierać gdy są możliwie jak najmłodsze, czyli wiosną. Zbiór korzeni z kolei przeprowadza się, gdy koncentrują się w nich substancje czynne krążące w roślinie tj późną jesienią drugiego roku po wysiewu. Podczas wykopywania korzeni należy uważać, żeby ich nie połamać. Kwiaty mniszka lekarskiego zbiera się zaraz po rozkwitnięciu, późnym rankiem gdy zejdzie już rosa.

W przypadku kwiatów i liści wystarczy suszenie naturalne w przewiewnym i zacienionym pokoju. Korzenie niestety mogą już wymagać suszenia sztucznego w temperaturze do 30 stopni. Przed suszeniem korzenie należy oczyścić z bocznych odrostów i resztek ziemi.

Prawidłowo wysuszony surowiec zachowa zielony kolor liści, żółte kwiaty i biały korzeń z żółtym rdzeniem (w przekroju). Zbyt późno zebrane liście (z rozwiniętymi kwiatami) zostaną zanieczyszczone przez puch.

• Podstawowe substancje czynne

Korzeń mniszka lekarskiego zawiera duże ilości garbników, związków seskwiterpenowych, triterpenowych, inuliny, fitosteroli i garbników. Jest cennym źródłem łatwo przyswajalnych soli mineralnych, a w szczególności potasu.

Liście mniszka pospolitego co prawda mają obniżoną ilość związków zawartych w korzeniu, ale za to zawierają flawonoidy, flenolokwasy oraz karotenoidy. Obfitują również w potas, magnez, krzem i witaminy: C i B.

Kwiaty mają podobną zawartość substancji czynnych co liście z tą różnicą, że zawierają większą ilość olejku eterycznego. Stwierdzono w nich również obecność fitoestrogenu.

• Działanie i zastosowanie

Mniszek lekarski ma zastosowanie jako lek zwiększający wydzielanie żółci w chorobach wątroby i woreczka żółciowego. Podnosi również ilość wydzielanych soków trawiennych i zwiększenie ilości produkowanego moczu. Nie prowadzi przy tym do obniżenia zawartości potasu we krwi, ponieważ jego bogactwo w ten minerał równoważy jego utratę z moczem.

Obfitość mlecza w sole mineralne i witaminy znajduje swoje wykorzystanie również podczas leczenia anemii. Pozwala on oczyścić organizm z krążących w nim toksyn i przywraca prawidłowy skład krwi.

Mniszek pospolity pozytywnie działa również na układ odpornościowy. Zawarty w nim interferon zmusza organizm do podjęcia walki z bakteriami i wirusami. Zioło obniża również poziom cukru we krwi i działa rozkurczająco.

Mlecz stosowany zewnętrznie przyśpiesza proces gojenia się uszkodzeń skóry, zwalcza kurzajki i brodawki. Do tego celu stosuje się okłady ze świeżych liści lub z białego soku wydzielanego przez nie.

Kwiaty stosuje się w trakcie leczenia przewlekłych nieżytów gardła i jamy ustnej. Regulują także zaburzenia miesiączkowania i jajeczkowania.

Zwierzęta hodowlane i domowe żywiące się zielonymi roślinami wprost uwielbiają świeżo zerwane liście mniszka lekarskiego.

• Przeciwskazania

Osoby mające problemy ze wrzodami powinny odpuścić sobie terapię tym zielem, ponieważ mniszek pospolity podnosi ilość soków żołądkowych.

U niektórych może powodować alergię objawiającą się drobną wysypką na skórze.

• Preparaty z mniszka lekarskiego

Korzeń mniszka lekarskiego stanowi składnik mieszanek ziołowych: Adiposina, Hepatina, Diabetina, Pankreaflos, Digesflos, Cholagoga II, Fito Mix XI, XII, XIII, Diabetosan, Normosan, Neonormosan, Degrosan, Pulmosan, Taraxaflos Tea.

Wyciąg z korzenia z kolei jest składnikiem preparatów Gastrochol, Cholesol, Nieron, Cholagogum.

• Napar z korzenia i ziela mniszka lekarskiego

Do litra wody wrzucić 50 gram rozdrobnionego ziela z korzeniami i zagotować pod przykryciem. Po 2 minutach od zagotowania napar z mlecza odstawić i zostawić do nasiąknięcia wodą na 10 minut. Napój pić 3 razy dziennie przed posiłkami w wypadku problemów z przewodem pokarmowym, drogami moczowymi półpaścu lub wysypkach. Rozcieńczonym w przegotowanej wodzie napar można używać do przemywania twarzy przy trądziku, wysypkach lub plamkach.

• Odwar z korzenia mniszka

Odwar z korzeni mniszka pospolitego sporządza się dodając do 0,5 litra gotującej się wody dwie łyżki rozdrobnionych korzeni. Wodę gotujemy dalej na małym ogniu pod przykryciem przez 10minut. Po ostygnięciu odwar należy przecedzić.

Odwar z korzenia mlecza pije się 2-3 razy dziennie przed jedzeniem jako środek ułatwiający trawienie, żółciopędny, odtruwający i moczopędny.

• Napar z kwiatów mniszka

Łyżkę kwiatów parzy się w 0,5 litra wrzącej wody pod przykryciem. Czas parzenia to około 10 minut. Następnie napar należy odcedzić.

Napój pije się po ½ szklanki 2-3 razy dziennie podczas przewlekłych nieżytów jamy ustnej, gardła i oskrzeli. Stosuje się go również w przypadku zaburzeń miesiączkowania, niedomagań jajników i zapaleniu przydatków.

• Wino z korzeni mniszka lekarskiego

Wino z korzeni mniszka lekarskiego uzyskuje się poprzez zalanie 50 gram rozdrobnionych korzeni w 0,75 litra białego wina. Wino należy odstawić na 2 tygodnie do ciemnego miejsca codziennie wstrząsając. Po tym czasie lek odcedza się i przelewa do nowej, ciemnej butelki. Nie powinno się jej wystawiać na ekspozycję promieni słonecznych.

Wino z korzeni mniszka pospolitego ma właściwości odtruwające i pobudzające układ pokarmowy do wydajniejszej pracy. Stosuje się go również w niedomaganiach wątroby i reumatyzmie. Oczyszcza organizm podczas odchudzania i walki z otyłością.

Napój spożywa się po około 25ml (mały kieliszek) przed śniadaniem, obiadem i kolacją.

• Kwiatowe wino z mlecza

Wino z kwiatów mniszka lekarskiego przygotowuje się w dymionie. Do 250 gram kwiatów dodaje się kilogram cukru, 2 litry wody i 50gram drożdży winnych. Rozmieszać i zatkać dymiono specjalnym korkiem i odstawić do suchego, ciepłego i ciemnego miejsca na okres kilku tygodni. Po opadnięciu kwiatów w wino z mlecza zlewa się do czystych, ciemnych butelek i trzyma w ciemny miejscu.

Wino z kwiatów stosuje się podobnie jak w przypadku wina z korzenia. Po małym kieliszku przed każdym posiłkiem w przypadku kłopotów gastrycznych. Kwiatowy napój reguluje również nieregularne miesiączki i jajeczkowanie, a także leczy nieżyty jamy ustnej i gardła.

• Sok ze świeżych liści i korzeni

Wiosną, kiedy jest pod dostatkiem świeżych liści możemy sobie pozwolić na picie świeżego soku. Zebrany surowiec należy dokładnie umyć pod bieżącą wodą i osuszyć. Należy przy tym odrzucić brzydkie liście i odciąć korzenie boczne.

Po osuszeniu korzenie i liście przepuścić przez sokowirówkę(może być ciężko ją domyć) lub rozetrzeć mikserem, a następnie wycisnąć.

Świeży sok służy do leczenia brodawek i kurzajek (zewnętrznie). Można również go pić po łyżce 2-3 razy dziennie przy niestrawności lub niewydolności wątroby, nerek i pęcherzyka żółciowego. Ma również działanie oczyszczające.

Sok można utrwalić spirytusem w proporcjach 5:1 (na 5 części soku 1 część spirytusu) i przechowywać w lodówce.

Na zakończenie dodam ciekawostkę: ze świeżych liści Romowie przygotowują sałatki.

---