KOZŁEK LEKARSKI (Valeriana officinalis) Rośnie pojedynczo, rzadziej w skupieniu, pospolicie na mokrych łąkach, w rowach, zaroślach, nad brzegami rzek i stawów. Zapotrzebowanie na ten surowiec jest bardzo duże. Jest uprawiany w całej Europie, a także w Polsce. Wygląd zewnętrzny
Jest rośliną dwuletnią lub byliną. W pierwszym roku wyrasta bardzo bogata rozeta liści oraz grube kłącze z licznymi korzeniami, tworząc tak zwaną brodę, najważniejszą część stanowiącą o wartości danej rośliny. W drugim roku wyrasta silna, prosto wzniesiona i bruzdowana łodyga, dołem lekko owłosiona, wyżej naga i wyrastająca do 2 metrów wysokości, a zakończona baldachokształtnym kwiatostanem, złożonym z drobnych, białych, bladoróżowych lub czasem lekko fiołkowych kwiatów o słodko-miodowym zapachu. Liście dolne ogonkowe, nieparzystopierzastodzielne, o blaszkach owalnych, brzegiem ząbkowanych, zaś środkowe i górne siedzące, pierzastodzielne i równowąskie. Owocem orzeszek podłużnie jajowaty, z trzema żeberkami na wypukłej stronie i jednym żeberkiem na stronie płaskiej. Warunki glebowe i klimatyczne dużo światła wody, roślina naszego klimatu, znosi ujemne temp. uprawiany zarówno na lekkich glebach jak i cięższych gliniastych. Surowiec jest rośliną dwuletnia jednak już w pierwszym roku otrzymujemy wartościowy surowiec, którym jest kłącze z korzeniami a więc w całości podziemne narządy kozłka lekarskiego. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 5 ml/kg olejku eterycznego dla korzeni w całości i 3 ml/kg dla ciętych, oraz nie mniej niż 0,17% sumy kwasów walerenowych. Zastosowanie Kozłek stosowany jest na szeroki wachlarz schorzeń, ale w zasadzie są one w większości związane z uspokajającymi właściwościami: astma nerwicowa, bezsenność, częstoskurcz napadowy, zaburzenia czynnościowe, przyspieszone bicie serca na tle nerwowym, bóle głowy, pulsowanie w skroniach, zaburzenia naczyniowo-ruchowe, zawroty głowy, napady padaczkowe częściowe, upośledzenie mowy, wzroku, słuchu, nerwice wegetatywne, przekwitanie u kobiet i u mężczyzn, niepokój, nadpobudliwość psychiczna i czuciowa, konwulsje dziecięce, histeria, przekrwienie czynne, nadmierny napływ krwi do narządów, epilepsja, nadfermentacja jelitowa, omdlenia, cukrzyca, zaburzenia układu krążenia, migrena, hipochondria.
DZIURAWIEC ZWYCZAJNY
Hypericum perforatum rodzina dziurawcowate, występuje w strefie umiarkowanej całej Europy i Azji. Roślina wieloletnia, wys. 1 m, łodyga delikatna prążkowana, niewielkie owalne liście osadzone są naprzeciwlegle, kwitnie od czerwca do sierpnia, owocem jest trójkomorowa, wielonasienna torebka. Ma cierpki smak i ostry korzenny zapach. Składniki zawiera glikozydy, flawonoidy(między innymi rutin), olejki lotne, taniny, żywice. Zastosowanie Dolegliwości nerwowe - jest jednym z najbardziej wartościowych ziół stosowanych na problemy z nerwami. Zielarze używali go długo jako tonik na niepokój, napięcia nerwowe, bezsenność, depresję szczególnie zwiazaną z menopauzą.
Menopauza - Zioło to jest szczególnie pomocne przy problemach z menopauzą, przynosi ulgę w zmianch hormonalnych oraz leczy obniżoną witalność.
Właściwości wzmacniające - Dziurawiec zwyczajny jest wartościowym środkiem wzmacniającym wątrobę oraz pęcherzyk żółciowy.
Zaparzony olej - Czerwony olej jest wspaniałym antyseptykiem. Zewnętrznie, jest używany na rany i oparzenia, łagodzi skurcze i nerwobóle. Wewnętrznie, olej może być stosowany na wrzody trawienne i zapalenia żołądkowe. Jego przeciwwirusowe, przeciwzapalne oraz gojące siły działają zarówno wewnątrz organizmu jak i poza nim, zewnętrznie.
ARCYDZIĘGIEL LITWOR rodzina baldaszkowate. W Polsce występuje w Sudetach i Karpatach. Jest byliną Liście nieparzysto-pierzasto-sieczne lub klapowane, osadzone przeważnie parami w pochewkach, na dość długich, obłych i mięsistych ogonkach liściowych. Kwiaty w postaci złożonego baldachu, tzn. zebrane w baldaszki, a te znów w baldach. Pojedyncze kwiatki, drobne, zielonkawobiałe i pięciokrotne. Surowiec Korzeń, owoc (nasiona), a także ogonki liściowe. Główne związki, ich właściwości i zastosowanie cała roślina ma przyjemny, aromatyczny zapach, a surowiec gorzkawy, korzenny smak. Surowiec zawiera dość duże ilości olejku lotnego i inne czynne substancje lecznicze, a między innymi garbniki i gorycze: Korzeń wykopany w jesieni drugiego lub na wiosnę trzeciego roku czyści się, myje, lekko podsusza, kraje na drobne części i suszy szybko w temperaturze 35° C. Korzeń, nasiona (owoc), stosowany jest w postaci odwaru, wyciągu lub nalewki w schorzeniach przewodu pokarmowego. Usuwa nadmierną fermentację, zgagę, wzdęcia i pobudza wydzielanie soków żołądkowych. Używany jest w małych dawkach.
MIĘTA PIEPRZOWA- gatunek byliny należący do rodziny jasnotowatych. Pokrój Zielna roślina o pokroju krzewiastym do 90 cm wysokości, wytwarzająca poziome kłącza tuż pod poziomem gruntu (białe) lub powierzchniowe (zielone) (w zależności od wilgotności podłoża). Łodyga Wzniesiona, gałęzista (rozgałęziająca się w okółkach liści), 4-kanciasta, o rzadkim owłosieniu na kantach, zielona do brunatnobrązowej w zależności od odmiany, o pustych międzywęzłach lub wypełnionych rzadką parenchymą. Zastosowanie Roślina lecznicza Surowiec zielarski : Liść mięty pieprzowej którego głównymi składnikami są: olejek miętowy, kwas askorbinowy (25 mg%), karoten (do 40 mg%), rutyna (14 mg%), apigenina, betaina, kwas oleanowy i ursulowy. Przetwór : olejek miętowy (Oleum Menthae piperitae), w skład którego wchodzą: mentol (monoterpen), który oddziaływuje na receptory zimna, wywołując uczucie chłodu; mentofuran, menton, octan mentolu, walerianian mentolu, felandren, pinen, cyneol, piperyton, jasmon, garbniki (6-12%), flawonoidy. Działanie : Liście zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, pobudzają wytwarzanie żółci, usprawniają pracę jelit. Stosowane są jako środek wiatropędny, przy zaburzeniach trawienia, w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych. Mają także właściwości przeciwbakteryjne i nieznacznie uspokajające. Olejek miętowy ma podobne, ale silniejsze działanie, szczególnie jako środek odkażający i uspokajający. Stosowany zewnętrznie w nieżycie nosa, do inhalacji przy nieżytach gardła i oskrzeli. Stanowi także składnik preparatów do użytku wewnętrznego przy zapaleniu dróg żółciowych i w schorzeniach wątroby lub jelit. Roślina przyprawowa Roślina miododajna
OSTROPEST PLAMISTY roślina jednoroczna, łodyga gruba, prosta, wzniesiona, górą rozgałęziająca się. Osiąga wysokość do 2 m. Liście zerokoeliptyczne lub odwrotnie jajowate, bezogonkowe, obejmujące swoją nasadą łodygę, szatokowo klapowane, białoplamiste. Brzegi mają silnie kolczaste. Kwiaty zebrane w kwiatostany - duże koszyczki (4-5 cm długości) wyrastające na szczycie łodyg. Koszyczki okryte są grubymi, skórzastymi i odgiętymi kolcami. Kwiaty o purpurowej barwie, zapylane przez owady. Kwitnie od lipca do sierpnia. Owoce niełupka z puchem kielichowym ponad dwukrotnie dłuższym od owocu. Roślina lecznicza surowiec zielarski : owoce, zawierające do 6% sylimaryny, która jest silnym przeciwutleniaczem. Wytwarza się z nich lek Sylimarol (w postaci pastylek). Można też samodzielnie sporządzać z nich odwar lub nalewkę. Lek ten ma zastosowanie zarówno profilaktycznie (np. podaje się go ludziom pracującym w oparach substancji chemicznych i napromieniowaniu), jak i lecznicze - przy marskości wątroby, stłuszczeniu wątroby, nieżytach dróg żółciowych, kamicy żółciowej, po żółtaczce, w trakcie leczenia nowotworów. Jest nieszkodliwy nawet dla kobiet ciężarnych i karmiących. Działanie : przeciwzapalne, stymulujące regenerację i wytwarzanie nowych komórek wątroby, a przede wszystkim odtruwające. Chroni wątrobę przed licznymi truciznami, m. in takimi, jak: alkohol, dwusiarczek węgla, pestycydy, a nawet truciznami muchomora sromotnikowego.
TYMIANEK WŁASCIWY jest krzewinką wyrastającą do 30 cm wysokości. Łodygi drobne, prosto wzniesione, dołem drewniejące. Liście osadzone naprzeciwlegle, prawie siedzące, drobne, jajowate, całobrzegie, szarozielone. Kwiaty drobne barwy różowej do fioletowej, zebrane na szczytach pędów w kwiatostan. Kwitnie od maja do lipca. Jest rośliną miododajną. Tymianek występuje w rejonie Morza Śródziemnego, gdzie rośnia na wapiennych, suchych zboczach. Uprawiany jest w wielu krajach europejskich. W Polsce uprawiany jest w rejonach południowych i południowo-zachodnich.
Do uprawy wymaga stanowiska ciepłego, słonecznego i osłoniętego. Nie jest bardzo wymagający co do zasobności gleby, ale przy dobrym nawożeniu lepiej plonuje. Lubi gleby przepuszczalne, bogate w wapń. Uprawia się go w drugim roku po oborniku, dobrym przedplonem jest rzepak lub rośliny okopowe. Tymianek uprawia się z nasion przez wysiew do gruntu lub na rozsadnik.
Do gruntu tymianek wysiewa się w kwietniu, a na rozsadnik w sierpniu lub wiosną.
Rozsadę wysiewa się, gdy rośliny mają 7-8 cm. Na zimę w celu ochrony przed wymarzaniem stosuje się okrywanie plantacji (obornikiem, słomą, liśćmi). W pierwszym roku uprawy uzyskuje się około 10 q suchego ziela z ha, w następnych latach do 20-30 q. Zbiór surowca: Surowcem zielarskim jest ziele - Herba Thymi.
W pierwszym roku zbiera się jeden pokos ziela, w latach następnych - dwukrotnie, z tym że ostatni pokos powinien być przeprowadzony do końca sierpnia i ciąć należy nisko, aby zapobiec wymarzaniu. Ziele ścina się na początku kwitnienia ręcznie lub maszynowo, uważając, by nie naruszyć systemu korzeniowego. Ziele dobrze wysycha w suszarniach naturalnych, zacienionych, o dobrym przewiewie. Do suszenia surowiec rozkłada się cienką warstwą, aby nie było potrzeby ziela przegarniać, gdyż okruszają się liście. W suszarniach ogrzewanych temperatura nie może przekraczać 35'C z uwagi na zawartość olejku.Po wysuszeniu surowiec powinien zachować naturalną barwę, nie może zawierać łodyg zdrewniałych, bezlistnych i zbyt grubych (powyżej 1,5 mm).Składniki lecznicze: Ziele tymianku zawiera m.in.: znaczne ilości olejku eterycznego, związki garbnikowe, substacje gorzkie, kwasy organiczne. Zastosowanie:Tymianek znany był już w starożytności jako przyprawa i jako lek. Stosowano go przeciw trądowi, paraliżowi, zapaleniu oskrzeli, wszawicy.Obecnie w lecznictwie tymianek stosowany jest w chorobach dróg oddechowych jako lek wykrztuśny i łagodzący kaszel oraz jako lek regulujący trawienie i dezynfekujący drogi moczowe.Napary z ziela stosowane bywają do płukania jamy ustnej i gardła oraz do kąpieli w niektórych chorobach skórnych.Wyizolowany z olejku tymol stosowany jest w stomatologii do odkażania ubytków zębowych.Tymianek stosowany jest również w gospodarstwie domowym i przetwórstwie jako przyprawa.
RUMIANEKjest rośliną jednoroczną, wyrastającą do 50 cm wysokości, zwykle silnie rozgałęzioną.
Na wierchołkach rozgałęzień osadzone są kwiatostany typu koszyczków.Zewnętrzne kwiay koszyczka - języczkowate, białe, wewnętrzne - rurkowate, żółte.Kwiaty białe w miarę przekwitania opuszczają się ku dołowi.Rumianek kwitnie od maja do jesieni.Rumianek pospolity można odróżnić od nieleczniczych gatunków rumianku po wypukłym i pustym wewnątrz dnie kwiatowym.
Rumianek pospolity w stanie naturalnym występuje na polach, w ogrodach, przy zabudowaniach, na przydrożach i nieużytkach.Rośnie w całej Europie poza północnymi jej rejonami.Występuje także w Ameryce Północnej, Australii, w Indiach.W Polsce pozyskuje się kwiaty ze stanowisk naturalnych i z upraw; ostatnio z upraw pozyskuje się kilkakrotnie więcej surowca niż ze stanu naturalnego.
Zbiór surowca:Surowcem leczniczym są koszyczki kwiatowe - Anthodium Chamomillae.Zbioru należy dokonywać w dni pogodne i suche.Najwartościowszy surowiec uzyskuje się zrywając koszyczki w fazie półrozwiniętej (białe kwiaty ułożone są poziomo).
Zbiór powtarza się kilkakrotnie (przez około 4 tygodnie) w miarę rozwijania się kwiatów.
Przeprowadza się go przy pomocy grzebieni w ten sposób, by szypułki kwiatostanowe nie
były dłuższe niż 3 cm i aby w surowcu nie znalazły się inne części rośliny.Świeże koszyczki łatwo się zagrzewają, nie należy więc ich ugniatać i jak najszybciej przenosić do suszenia.
Można suszyć przy dobrej pogodzie w warunkach naturalnych, w miejscu zacienionym i przewiewnym.W suszarni ogrzewanej temperatura nie powinna przekraczać 40'C.
Po wysuszeniu koszyczki powinny zachować naturalną barwę i nie powinny być pokruszone.
Składniki lecznicze:
Kwiat rumianku zawiera m.in.: do 1% olejku, śluz, witaminę C i szereg innych związków.
Zastosowanie:Rumianek jest jednym z najstarszych leków; opisany był we wszystkich dziełach medycznych starożytności.Stsosowany był jako środek kojący w bólach brzucha i przeciwzapalny.
Zewnętrznie stosowano go do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek oraz do okładów na oparzenia.Obecnie ma również bardzo szerokie zastosowanie w lecznictwie, przede wszystkim jako środek rozkurczowy i przeciwzapalny w chorobach przewodu pokarmowego, nerek, zaburzeniach wydzielania żółci.Zewnętrznie rumianek znajduje zastosowanie do płukań w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, w chorobach kobiecych, w stanach zapalnych i podrażnieniach skóry, oparzeniach.Duże zastosowanie znalazł również rumianek w przemyśle kosmetycznym.
BAZYLIA POSPOLITAzwyczajowo zwana też bazylią wonną, bazylkiem ogrodowym, bazylijką zwyczajną, balsamem, bazyliszką polską - gatunek uprawnej rośliny jednorocznej z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z tropikalnej strefy Azji, z terenów Iranu i Indii.Łodyga O przekroju czworokątnym i czerwonawym zabarwieniu wysokości 30 - 60 cm, rozgałęziona. Liście Ulistnienie nakrzyżległe. Liście jasnozielone, błyszczące, o długości do 5 cm. Jajowate lub romboidalne, o brzegu karbowanym, rzadziej ząbkowanym. Na spodniej stronie znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny. Kwiaty Kielich dwuwargowy, o krótkiej rurce. Koloru czerwonawego, różowego lub żółtobiałego. Kwiaty zebrane po 6 w nibyokółki, które wyrastają z kątów liściowych lub tworzą nibykłosy na szczycie pędu. Kwiaty obfitują w nektar. Kwitnie w lipcu i w sierpniu. Owoce Mała (do 15 mm), owalna, brązowa niełupka. Korzeń System korzeniowy wiązkowy, niezbyt głęboki, silnie rozgałęziony. Zastosowanie Roślina lecznicza Surowiec zielarski : Ziele bazylii - Herba Basilici (ulistnione, ścięte w czasie kwitnienia i ususzone pędy). Skład chemiczny: olejek eteryczny - olejek bazyliowy (0,5 - 1,5%) - ma bardzo silny, korzenno-kwiatowy zapach i lekko żółtawą barwę. Jego głównymi składnikami są: metylochawikol, cyneol i linalol, eugenol, cytral, limonen, terpinen. kwiaty bazyli garbniki (5%) saponiny flawonoidy substancje gorzkie olej tłusty zawierający oksykwasy tłuszczowe (kwas trionowy) sole mineralne witaminy Działanie : Poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmu - działa przeciwskurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa słabo wiatropędnie przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Powszechnie uważa się, że działa przeciwdepresyjnie, poprawia nastrój i dodaje sił (działanie podobne do melisy). Stosuje się w łagodnych zaburzeniach trawiennych, wzdęciach, przy niedoborze soku żołądkowego. Roślina przyprawowa - ma miły, korzenny, słodkawy i pikantny smak i zapach. Jako przyprawy używa się świeżych lub suszonych liści lub całego ziela, które ścina się w czasie kwitnienia. Wówczas roślina odrasta i powtórnie kwitnie. Najlepiej dodawać ją do sałatek i zup, duszonych warzyw oraz twarożku. Można również nacierać zielem mięsa przed dalszym przyrządzaniem. Roślina miododajna.
LUBCZYK LEKARSKI jest rośliną wieloletnią.W pierwszym roku tworzy dużą rozetę długoogonkowych liści o blaszkach pierzastych, lśniących.W następnych latach wytwarza łodygi kwiatowe do 2 m wysokości, w górze rozgałęzione.Na szczytach pędów tworzą się płaskie kwiatostany złożone z niepozornych, zielonkawożółtawych kwiatów.Kwitnie w czerwcu i lipcu.Owoce owalne, silnie spłaszczone rozłupki łatwo rozpadają się na dwie niełupki.System korzeniowy składa się z kłącza i wyrastających z niego grubych korzeni z licznymi korzeniami bocznymi.Cała roślina ma charakterystyczny zapach i smak przybliżony do selerów.Zdziczały lubczyk występuje w Pirenejach i Alpach.Hodowany był w ogrodach starożytnej Grecji i Rzymu.Obecnie uprawia się go w środkowej i południowej Europie, w Chinach i Stanach Zjednoczonych.W Polsce także jest uprawiany.Lubczyk wymaga gleby o głębokiej, dobrej strukturze, średnio zwięzłej, przepuszczalnej.Udaje się na glebach ciepłych, zasobnych w wapń.Potrzebuje dobrego zaopatrzenia w wodę.Uprawia się go na polu w drugim roku po oborniku, najczęściej po ziemniakach.Lubczyk można wysiewać na rozsadniku w sierpniu, a na miejsca stałe wysadza się wczesną wiosną.Plon korzeni z plantacji dwu-, trzyletniejwynosi 15 - 30 q suszu z 1 ha.Zbiór surowca:Surowcem zielarskim są kłącza i grube korzenie - Radix Levistici.Zbiór przeprowadza się w drugim lub trzecim roku uprawy, późną jesienią lub bardzo wczesną wiosną.Ścina się nadziemne pędy na wysokości około 20 cm, a nastepnie wyorywuje się korzenie.Należy oczyścić je z ziemi, wypłukać, odciąć pozostałe części zielone.Po osuszeniu grube kłącza przeciąć na kilka części, aby szybciej wysychały.Surowiec suszy się w suszarni ogrzewanej w temperaturze 30 - 35'C.Po zbiorze korzeni w okresie wiosennym przy słonecznej pogodzie mogą one dostatecznie wyschnąć w suszarni naturalnej.Po wysuszeniu korzenie i kłącza powinny mieć z zewnątrz barwę żółtobrunatną.Składniki lecznicze:Korzeń lubczyka zawiera m.in.: olejek eteryczny, związki żywicowe, cukry i kwasy organiczne.
Zastosowanie:W medycynie ludowej lubczyk stosowany był jako lek wykrztuśny, pobudzający krwawienia miesięczne, zmniejszający nadmierną fermentację jelitową oraz na schorzenia wątroby i wyczerpanie nerwowe.Obecnie w lecznictwie stosowany jest głównie jako środek moczopędny w schorzeniach nerek i dróg moczowych.Ze względu na charakterystyczny korzenny zapach i ostry gorzki smak, korzeń lubczyka ma duże znaczenie jako przyprawa w gospodarstwie domowym oraz w przemyśle spożywczym do produkcji kostek bulionowych do zup i sosów.Używany jest również do produkcji niektórych wódek gatunkowych i likierów.
KMINEK ZWYCZAJNY- gatunek rośliny dwuletniej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae). Występuje w Europie, Azji po Himalaje. Pospolity w Polsce, jest również uprawiany.Łodyga wzniesiona, bruzdkowana, mocno rozgałęziona, do 1 metra wysokości. Liście Liście rozety i dolne na łodydze są długoogonkowe, górne - bezogonkowe, podwójnie- lub potrójniepierzastodzielne, o wąskich działkach. Kwiaty drobne, białe (wyjątkowo zdarzają się różowe), zebrane w liczne baldachy złożone o 5-10 szypułach. Pokrywek brak. Kwitnie od maja do czerwca. Owoce Rozłupnia, złożona z dwu oddzielnych niełupek, podwieszonych na wspólnym wieszadle za pomocą cieniutkich nici, które po wyschnięciu stają się kruche i łatwo obłamują. Owoce są w stanie dojrzałym brunatne, wydłużone, nieco zagięte ku stronie wewnętrznej, a na stronie zewnętrznej opatrzone 5 żeberkami. Korzeń Białawy, wrzecionowaty i mięsisty, w pierwszym roku jadalny. ZastosowanieRoślina lecznicza: Surowiec zielarski : owoc (Carvi Fructus), w którego skład wchodzą: 2-7% olejku eterycznego (Oleum carvi). Głównymi składnikami olejku są: karwon (ok. 60%) oraz limonen (terpen)), flawonoidy, kwasy organiczne, związki białkowe i cukrowe 20%, olej tłusty. Zawiera również aldehyd kuminowy. Olejek kminkowy destylowany z owoców to przezroczysta, żółtawa ciecz o przyjemnym zapachu i lekko piekącym smaku. Działanie: przeciwskurczowo w obrębie przewodu pokarmowego, poprawia trawienie, wiatropędnie, sokopędnie, mlekopędnie, bakteriobójczo.
SZAŁWIA LEKARSKA jest rośliną wyrastającą do 60 cm wysokości.Łodyga silnie rozgałęziona, zielona, u nasady zdrewniała.Liście ogonkowe, podłużnie jajowate, całobrzegie lub karbowane.Młode liście są szarawosrebrzyste, starsze zielonkawe z silnie rozwiniętym sieciowatym, wklęsłym unerwieniem.Kwiaty fioletowe, rzadziej białe lub różowe, wyrastają w kątach liści na szczycie łodygi.
Kwitnie w czerwcu i lipcu.Cała roślina, a zwłaszcza liście pokryte są białym kutnerem.
Jest rośliną miododajną.Szałwia występuje w stanie naturalnym w krajach śródziemnomorskich, na słonecznych wzgórzach bogatych w wapń.W Polsce uprawiana jest od kilkuset lat.
Wymaga do uprawy stanowisk ciepłych, nasłonecznionych, osłoniętych, gleb żyznych o odczynie obojętnym lub zasadowym. Uprawia się ją po roślinach motylkowych i okopowych.Plantację zakłada się przez wysiew nasion do gruntu lub na rozsadnik.Na rozsadnik wysiewa się nasiona w marcu lub w kwietniu, a w lipcu wysadza rośliny na stałe miejsce.Plantację eksploatuje się przez 3-4 lata.Plon suchego ziela wynosi 15-30 q/ha (w drugim roku), liści 8-15 q/ha.
Zbiór surowca:Surowcem zielarskim jest liść - Folium Salviae i ziele - Herba Salviae.
Szałwię ścina się, gdy roślina ma dobrze wykształcone liście, ale przed kwitnieniem. W pierwszym roku mozna uzyskać jeden zbiór, jeżeli plantacja zakładana była wcześnie.W następnych latach zbiera się dwu-, trzykrotnie z tym że ostatni zbiór nie może być wykonany później niż w drugiej połowie sierpnia.Liść można uzyskiwać przez obrywanie na plantacji lub po ścięciu ziela.Można również liście otrzymywać przez omłot suchego ziela i oddzielenie na sitach rozkruszu i łodyg.Ziele i liście suszy się w cieniu (na słońcu następują duże straty w olejku), w przewiewie lub w suszarniach ogrzewanych w temperaturze do 35'C.
Składniki lecznicze:Liść szałwi zawiera m.in.: do 2,5% olejku, oraz garbniki, związki goryczowe i inne.
Zastosowanie:Szałwia ceniona była od najdawniejszych czasów jako środek niemal uniwersalny.
W lecznictwie ludowym polecana była jako składnik mieszanek w leczeniu schorzeń wątroby, nerek i górnych dróg oddechowych oraz do płukań przy chorobach zębów i dziąseł.Obecnie znajduje również bardzo szerokie zastosowanie, m.in.: używana jako środek regulujący trawienie, przeciwbakteryjny, żółciotwórczy, pobudzający krwawienia miesięczne.Stosowana jest bardzo często do płukań w schorzeniu jamy ustnej i gardła.Zewnętrznie stosuje się liść do okładów na trudno gojące się rany.W gospodarstwie domowym szałwia używana bywa jako przyprawa do ryb wędzonych i dziczyzny.
