PRZYKŁADY ZAJĘĆ I ZABAW RUCHOWYCH PRZY MUZYCE

Konspekt zajęć z elementami muzykoterapii:

Temat: Muzyczne nastroje

Cele:

• odprężenie i poprawa koncentracji,

• wzmocnienie procesów percepcji wzrokowej, słuchowej, węchowej
  i czuciowej,

• rozwój umiejętności doświadczania sugerowanych doznań,

1. Faza „odreagowania”

1. Pytania skierowane do dzieci: „Jak się dzisiaj czujesz?” ; odpowiedź udzielona śpiewem.

2. Zabawa „ Dzieci na podwórku „ - ćwiczenie muzyczno ruchowe (podział na dwie grupy; I grupa - dzieci bawiące się na podwórku; II grupa - zdenerwowani dozorcy, którzy nakazują opuścić hałasującym dzieciom podwórko; dzieci w zależności od nastroju muzyki naśladują radość, złość, smutek).

2. Faza „rytmizacji”

1. Ćwiczenia z elementami pantomimy - wybrane dziecko naśladuje za pomocą gestów, mimiki określone nastroje; pozostali zgadują, co kolega przedstawia.

2. Prezentacja przez nauczycielkę ilustracji ludzkich twarzy (wesołych, smutnych, niezadowolonych); w zależności od wskazanego rysunku, dzieci wyrażają głosem określone stany emocjonalne.

3. Seria „trzech oddechów”

3. Faza „ uwrażliwienia”

1. Wysłuchanie przez uczniów dwóch kontrastujących utworów: „Smutna pieśń” Piotra Czajkowskiego, „Wesoły wieśniak” Roberta Schumanna.

2. Wykonanie przez dzieci dowolnych ilustracji plastycznych do poznanych miniatur.

3. Omówienie wykonanych rysunków.

4. Faza „ relaksacji”

1. Seria „trzech oddechów”

2. Ćwiczenie relaksacyjne „Wodospad”;

Wyobrażam sobie, że spaceruję po lesie.

Otaczają mnie same duże drzewa.

Z radością zagłębiam się w las.

W pewnej chwili słyszę szum płynącej wody.

Jest to bardzo przyjemny odgłos, słyszę go coraz wyraźniej.

Zbliżam się do strumienia.

Idąc wzdłuż jego biegu, dochodzę do wodospadu.

Jest to wyjątkowo piękny wodospad.

Są tu też kwiaty, ptaki.

Wpatruję się w tę czystą wodę spływającą obficie w

szczeliny skał i pęknięcia ziemi.

Szum spadającej wody koi moje serce.

Czuję się wspaniale.

Mam ochotę wejść pod ten wodospad,

z wodą czystą i tryskającą, pełną energii.

Woda ta jest ciepła , przyjemna , lekka.

Jest mi cudownie.

Zapominam o wszystkich kłopotach i smutkach.

Czuję się lekko niesłychanie lekko.

Pozostanę tu jeszcze przez chwilę.

Do domu wrócę rześki, wypoczęty i z zapałem

przystąpię do czekających mnie zajęć.

5. Faza ` Aktywizacji”

1. Marsz w kole w rytm akompaniamentu fortepianowego.

2. Pytanie skierowane do dzieci: „Jak się teraz czujesz?”;

Odpowiedź słowna z jednoczesnym wyklaskiwaniem rytmu.

Zabawa inscenizowana do piosenki pt. „ Dobre zwyczaje”

Muzyka: W. Szpilman

Słowa: Cz. Janczarski

Dzieci tworzą koło, wewnątrz którego na środku siedzi na krzesełku dziecko występujące w roli „słonka” (otrzymuje „słoneczną tarczę”). Z boku, przykryte szalem, siedzi dziecko, które będzie „chmurką” (trzyma szal za dwa rogi).

I zwrotka:

Słonko ma bardzo dobre zwyczaje: dzień dobry mówi gdy rano wstaje.	-dzieci krążą w kole ze śpiewem piosenki. Słonko budzi się i powoli wstaje.
II zwrotka
Gdy słonko chmura pokryje siwa mówi: przepraszam, potem odpływa.	- dzieci w kole śpiewają stojąc. Chmurka okrąża biegiem słonko i przykrywa je szalem, trzymając nadal szal za rogi.
Przepraszam, przepraszam, to tylko żart, po niebie mnie gonił wesoły wiatr	śpiewa chmurka zdejmując szal ze słonka. Po czym wychodzi z koła.
Dzień dobry, dzień dobry dzień dobry wam Sto jasnych promyków każdemu dam.	Koło zatrzymuje się, a słonko śpiewa idąc blisko dzieci i podsuwa ku nim swoje promyczki. Z zakończeniem zwrotki słoneczko przysiada.
III. zwrotka
Słonko dzień cały po niebie chodzi Dobranoc - mówi , kiedy zachodzi. Dobranoc, dobranoc, zbudzę was znów, a teraz - dobranoc, przyjemnych snów.	dzieci krążą śpiewając, a słonko krąży w przeciwną stronę. koło zatrzymuje się, słonko śpiewa coraz ciszej i wolniej. Z zakończeniem zwrotki wszyscy zasypiają - siad klęczny, pochylenie głowy.

Opowieść ruchowa „Co się stało z bałwankiem?”.

Tekst: Ruch:

Od rana pada śnieg. Spadło najpierw Dzieci pojedynczo wybiegają na

kilka płatków, potem coraz więcej, środek sali, obracają się, wirują

wreszcie sypnął gęsty śnieg. przykucają, jest ich coraz więcej.

Dzieci wybiegły na podwórko i Kilkoro dzieci na środku „lepi

ulepiły bałwana. bałwana”.

Przyszedł pies, obejrzał bałwana, Jedno dziecko na czworakach

zaszczekał. naśladuje psa.

Przybiegł kot, miauknął. Drugie dziecko chodzi dookoła,

miauczy

Przyfrunęły wróble, podziwiają Kilkoro dzieci naśladuje

bałwana. zachowanie ptaszków.

Bałwana chce zobaczyć słońce, Jedno dziecko wolno wychodzi

Wyjrzało zza chmury ... na środek.

Bałwan przestraszony ciepłem kurczy Dzieci przykucają powoli.

się... kurczy ... kurczy... aż została z

niego kałuża wody... Kładą się na podłodze.

Przed zabawą można ustalić, kto będzie ilustrował test, w jakiej roli wystąpi. Zabawę powtarzamy, aby wszystkie dzieci mogły wziąć udział w improwizacji ruchowej. Zachęcamy dzieci, aby same zaczęły układać krótkie teksty nadające się do ilustracji ruchowej. Zabawa staje się ciekawsza i bardziej twórcza, gdy włączymy także, obok ruchowej, improwizację instrumentalną.

Zestaw ćwiczeń gimnastycznych dla dzieci 5- 6 letnich prowadzony metodą gimnastyki twórczej ( ekspresyjnej) R. Labana „Spotkanie przyjaciół”.

Cele: wyzwalanie swobodnej interpretacji słyszanej muzyki rozwijanie

pomysłowości i inwencji twórczej.

Pomoce: chusta lub wstążka na patyku.

I Część wstępna:

1. Marsz dzieci w rytm muzyki w dowolnym kierunku.

2. Wyczucie własnego ciała: „Powitanie”.

Dzieci tańczą przy muzyce. Na przerwę w muzyce witają się ze swoim ciałem np. łokieć wita piętę, nos kolano itd.

3. Adaptacja ruchów własnych do ruchów partnera : „Powitanie przyjaciół”

Dzieci tańczą w parach. Na przerwę witają się między sobą.

Zabawa: „Lustro”: dzieci siedzą. Odbicie lustrzane - naśladowanie

ruchów kolegi - przyjaciela.

4. Rozwijanie wyczucia płynności ruchów: „Malowanie obrazów”.

Dzieci dostają chustki - pędzle. Malują obraz swojego przyjaciela ( gdy słyszą dźwięki muzyki urywane - malują kropki, ciągłe - ruchy ciągłe).

5. Wyczucie przestrzeni: „Oglądanie obrazu”

Dzieci oglądają obraz. Podnoszą go wysoko (dźwięki wysokie), nisko (dźwięki niskie) przed sobą - dźwięki w rejestrze niskim (chustka - obraz).

6. Wyczucie ciężaru ciała: „Wesoły taniec”

Klęk prosty. Dzieci cieszą się, że namalowały obraz. Gdy gra muzyka cicha ręce tańczą delikatnie, powoli, ostrożnie, muzyka głośna - ruchy są bardziej zdecydowane (chustka w jednej ręce).

7. Adaptacja ruchów własnych do ruchów partnera: „Chory kolega - przyjaciel.”

Dzieci dobierają się parami. Jeden z przyjaciół złamał nogę i należy go przenieść powoli przesuwając. (Chory przyjaciel poddaje się działaniu kolegi).

8. Wyczucie ciężaru ciała: „Przejście po moście”.

Dzieci przechodzą po moście (ułożony z chustek). Uważają żeby nie wpaść do wody. Gdy zagrają niskie dźwięki - pochylają się, wysokie - wspięcie na palcach (oddanie chust).

9. Adaptacja ruchów własnych do grupy: „Pociągi”.

Po przejściu przez most dzieci wsiadają do pociągu i jadą na urodziny przyjaciela. Dzieci siedzą jedno za drugim i powoli przesuwają się.

10. Wyczucie przestrzeni: ”Radość”.

Po przyjściu na miejsce, dzieci skaczą przy muzyce.

11. Adaptacja ruchów własnych do ruchów partnera : „Pożegnanie”.

Przyjaciele się żegnają, na różne sposoby (może nastąpić improwizacja głosowa, rytmiczna).

12. Marsz: „Powrót do domów”.

Przykład zajęć prowadzonych metodą Labana i Kniessów.

Przybory: kręgle, wstążki, taśma z nagraniem, bębenek.

Zorganizowanie grupy

1. Dzieci maszerują po obwodzie koła i zatrzymują się. Nauczycielka wita dzieci kłaniając się i śpiewając na melodię wymyśloną przez siebie: „dzień dobry”, a dzieci odpowiadają na tę samą melodię. Następnie pobierają po dwa kręgle.

2. Marsz po obwodzie koła, rytmiczne uderzenie przyborami o siebie (wystukiwanie rytmu) 4 razy przed sobą, 4 razy o kolana, 4 razy przy lewej stopie, 4 razy przy prawej stopie (powtarzamy trzy razy).

3. W siadzie rozkrocznym uderzenie 4 razy o barki i 4 razy skłon do lewej nogi, 4 razy uderzenie o barki i 4 razy skłon do prawej nogi.

4. Dzieci stojąc wymachują przyborami w górze 4 razy (od lewej do prawej strony) i na dole 4 razy (od lewej do prawej strony).

Wyczucie własnego ciała

5. „Kwiatek” - W miejscu pozycja niska, zamknięta, całe ciało stopniowo rozwija się i rośnie w górę, dzieci według własnych pomysłów pokazują jak rośnie kwiatek.

Rozwijanie obszerności ruchów

6. Taniec dowolny kręglami w rytm muzyki. Gdy muzyka cichnie dzieci odkładają kręgle.

Wyczucie własnego ciała

7. Naśladowanie czynności z życia codziennego np. „Praczki”.

Wyczucie ciężaru i czasu

8. „Podglądanie gniazda os”. Dzieci poszły podglądać osy. Osy napadły na nie, a dzieci opędzają je, uciekają, tarzają się (bez muzyki).

9. „Wyskok - leżenie”. Dzieci szybko biegają na palcach, na mocne uderzenie w bębenek robią wysoki wyskok do góry i wolno przechodzą do leżenia.

Wyczucie przestrzeni

10. W dowolnej pozycji sięganie jak najdalej rękoma.

Rozwijanie wyczucia płynności ruchów, ciężaru ciała w czasie i w przestrzeni.

11. „Taniec ze wstążkami”. Dzieci biorą wstążki i bawią się nimi przy muzyce (wolna muzyka)

Ćwiczenie kształcące

12. W siadzie skrzyżnym rytmiczne poruszanie wstążkami (ręce wyciągnięte przed sobą) od środka na boki i z powrotem 4 razy. Następnie falowanie wstążkami trzymanymi w wyciągniętych dłoniach od lewej do prawej i z powrotem 4 razy. Swobodny marsz z jednoczesnym wymachiwaniem wstążkami (szybka muzyka)

Ćwiczenia uspakajające

13. „Ognisko”. Dzieci składają wstążki na stosie i naśladują rozpalanie ogniska (ćwiczenie oddechowe).

14. Ogrzewanie poszczególnych części ciała (kolejno nóg, rąk - klaskanie w dłonie, kolan, pośladków - uderzenie dłońmi o kolana, o pośladki).

15. „Taniec przy ognisku”. Dzieci podają sobie ręce i tańczą cwałem bocznym dookoła ogniska.

16. Zakończenie. Marsz po obwodzie koła z klaskaniem i skandowaniem: dzię - ku - je - my ...

Przykład zajęć prowadzonych metodą C. Orffa „Zabawy z gazetami”.

1. Dzieci ustawione w kole, w środku którego leży sterta gazet. Zadaniem dzieci jest podchodzenie po kolei do środka i wydobycie z gazet jakiegoś dźwięku. Dźwięki nie mogą się powtarzać. Może to być, np. darcie, składanie, zwijanie, podrzucanie, stukanie, potrząsanie gazetą itp.

2. Każde dziecko ma swoja gazetę. Rytmiczne nadrywanie brzegu gazety (frędzle), bądź odrywanie pasków w rytmie wyliczanki np. „siała baba mak, (jeden pasek), nie wiedziała jak ...” (drugi pasek) itp.

3. Jedna gazeta dla każdego dziecka. Gazety leżą na podłodze - to kałuże. Bieg, marsz, skoki przez kałuże, omijanie slalom.

4. Ustawienie jak wyżej - gazety to „komórki do wynajęcia”. Bieg, marsz po sali w rytm melodii. Cisza (brak melodii) - wracamy do komórki (gazety); ta sama zabawa, tylko jedna gazeta na parę; zabawę powtarzamy kilka razy, za każdym razem składając gazetę na pół, aż do momentu kiedy każde dziecko z pary stoi na jednej nodze w „komórce”.

5. Dzieci spacerują po sali z rozłożonymi gazetami, udają , że czytają. Podczas mijania się z kolegą wychylają głowę z zza gazety, pozdrawiają się: „dzień dobry” i przechodzą dalej (muzyka spokojna, niezbyt głośna).

6. Zabawa w parach. Każda para „zrośnięta” ramieniem chodzi po sali w rytm melodii i czyta gazetę (najpierw każdy swoją, potem gazetę sąsiada) - na krzyż. Bardzo ważne jest współdziałanie z partnerem i orientacja w przestrzeni, aby nie zderzyć się z inną parą.

7. Taniec z gazetą na głowie, na brzuchu, na plecach, na ręku itp. Tak samo w parach (jedna gazeta na parę). W tańcu trzymamy gazetę czołami, plecami, kolanami itp. (Muzyka umiarkowana np. „Taniec Pogoda”).

8. Dzieci zwijają gazety w kulę (oburącz lub raz prawą, raz lewą ręką). Swobodna zabawa kulami: kopanie, podrzucanie, chwytanie, celowanie do kosza, toczenie, przeskakiwanie, lepienie bałwana, rzucanie śnieżkami, dmuchanie balonu, bawienie się jak kotek kłębkiem wełny, rozwijanie jajka itp. (Zabawie towarzyszy muzyka szybka, energiczna np. „Zwariowane wycieczki”)

9. Dzieci zwijają gazetę w cienkie rulony (patyczki) . Zaklejamy je taśmą samoprzylepną. Na środku koła gromadzimy papierowe kule i patyczki. Dzieci kolejno na środku przedstawiają swoje pomysły z użyciem patyczka, pozostałe dzieci odgadują a następnie naśladują ruch bez rekwizytów. Może to być np. chód pod parasolem, wiosłowanie, kopanie w ogródku, zamiatanie, gra w hokej, na flecie itp.

10. Dzieci dobierają się trójkami i sklejają swoje gazetowe patyczki w trójkąt. Następnie na zmianę starają się trafić papierową kulką w środek trójkąta, którym jedno z trójki dzieci kołysze. Dzieci same decydują, kto z nich trzyma trójkąt, kto rzuca, kiedy zmiana.

11. Marsz w kole w rytm melodii. W środku koła kosz. Wrzucanie kul z papieru do kosza na każdą akcentowaną nutę.

Uwagi: W czasie zajęć wykorzystano kasetę z muzyką Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Zabawy KLANZA.

Zabawa o charakterze inhibicyjno - incytacyjnym:„Polowanie jastrzębia”

Cel: reakcja na zmianę charakteru muzyki - kontrast barwy i rytmu

Przygotowanie: Dzieci podzielone na trzy zespoły : wróbelki, jaskółki i bociany , zajmują miejsca w trzech rogach sali, w czwartym w „Gnieździe” - obręczy czyha jastrząb. Każdy zespół będzie wywołany innym akompaniamentem.

Przebieg zabawy:

Muzyka, która charakterem przypomina zachowanie się wróbelków

(dźwięki wysokie, krótkie, urywane) zaprasza ten zespół dzieci do zabawy na środku sali (dzieci w dowolny sposób naśladują zachowanie się wróbelków).

Nagła zmiana w akompaniamencie - muzyka burzliwa, groźna to znak dla jastrzębia, który wylatuje na polowanie. Wróbelki uciekają pod ścianę (za wyznaczoną linię). Złapane przez jastrzębia dziecko zostaje w gnieździe jastrzębia.

Zmiana w akompaniamencie - jastrząb wraca do gniazda. Słychać muzykę, która zaprasza jaskółki do zabawy (glissando w górę i w dół) i dalej przebieg podobny jak w części I.

Bociany zapraszane są do zabawy muzyką z wyraźnym akcentem rytmicznym.

Zabawa trwa do momentu, aż wszystkie ptaszki będą złapane.

W licznej grupie dzieci dwa jastrzębie wychodzą na polowanie.

Zabawa w formie opowieści ruchowej: „Samolot”

Podkład muzyczny z kasety magnetofonowej Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Zabawy KLANZA.

Ustawienie : swobodne, luźne, aby mieć trochę miejsca koło siebie.

Część I.

• włączamy silniki przekręcając pokrętło dwa razy prawą ręką, wyciągamy ją przed siebie z zaciśniętą pięścią, przekręcamy dwa razy,

• to samo powtarzamy lewą ręką,

• zapinamy pasy : wyciągamy obie ręce wyprostowane przed siebie, następnie lewą rękę zginamy w łokciu w prawą stronę i trzymamy w zgięciu prawa rękę zgiętą w lewą stronę,

• wyglądamy przez okienko: ułożone wcześniej ręce unosimy do góry nad głowę i wyglądamy przez nie raz w prawą raz w lewą stronę. Powtarzamy tę czynność. Pierwszą część powtarzamy jeszcze raz.

Część II.

• ręce wyprostowane wyciągamy na boki i lecimy, machamy rękami, wzbijamy się w górę i opadamy,

• w dole koziołkujemy tzn. dłonie obracamy wokół siebie,

• wzbijamy się ponownie wysoko i lecimy,

Na koniec lądujemy: uginamy nogi lekko w kolanach i ręce zgięte w łokciach powoli prostujemy przed sobą.

J. Dębicka : Muzykoterapia w przedszkolu.

„Wychowanie Muzyczne w Szkole”, 1997/4, s. 173.

M. Wieman : A czy wy tak potraficie.

WSiP, Warszawa 1988, s. 77-79.

Tamże, s. 319.

104

11

15

---