TEMATYKA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z NEUROLOGII
DLA STUDENTÓW V ROKU WYDZIAŁU LEKARSKIEGO PAM
2009/2010
Zajęcia rozpoczynają się o godzinie 8. 30 w sali seminaryjnej Kliniki Neurologii (przy sali wykładowej).
8. 30 do 10. 15- seminarium
10. 45 do 13. 20- ćwiczenia
Cel kształcenia
Celem zajęć w ramach neurologii ogólnej jest przypomnienie i poszerzenie zagadnień dotyczących anatomii i fizjologii układu nerwowego oraz zapoznanie z zaburzeniami jego struktury i funkcji, które leżą u podstaw schorzeń neurologicznych. W tym czasie studenci uczą się techniki badania neurologicznego.
Część kliniczna poświęcona jest nabywaniu umiejętności interpretacji wyników badania neurologicznego, a także diagnostyce różnicowej w neurologii oraz leczeniu schorzeń układu nerwowego. W tej części programu nauczania zwrócona też będzie uwaga na interdyscyplinarny (konsultacyjny) charakter neurologii, czyli jej związek z innymi dziedzinami klinicznymi.
Tematyka seminariów
1. Nerwy czaszkowe IX - XII. Ośrodkowy i obwodowy neuron ruchowy- dr D. Koziarska
Przyczyny uszkodzenia nerwów IX- XII. Objawy uszkodzenia nerwów IX i X ( dyzartria, dysfagia). Ośrodkowy i obwodowy niedowład nerwu XII. Przebieg i rola drogi piramidowej. Objawy ogólne uszkodzenia drogi piramidowej. Objawy uszkodzenia drogi piramidowej w zależności od lokalizacji ogniska patologicznego. Zespół opuszkowy i rzekomoopuszkowy Obwodowy neuron ruchowy: łuk odruchowy, objawy uszkodzenia. Różnicowanie uszkodzenia obwodowego i ośrodkowego neuronu ruchowego.
2. Układ pozapiramidowy. Móżdżek. - prof. dr hab. K.Honczarenko
Patologia i patofizjologia układu pozapiramidowego. Główne zespoły kliniczne (parkinsonizm, pląsawica). Ruchy mimowolne ( balizm, dystonia, atetoza, drżenie, mioklonie). Genetycznie uwarunkowane i nabyte zaburzenia pozapiramidowe.
Patologia i patofizjologia móżdżku (połączenia móżdżku, układy sprzężeń zwrotnych). Objawy kliniczne uszkodzenia móżdżku. Patofizjologia schorzeń tylnej jamy czaszki.
3. Czucie. Zaburzenia chodu. Zaburzenia wyższych czynności nerwowych. Mowa i jej zaburzenia - dr H.Grzelec
Przebieg dróg czucia powierzchniowego i głębokiego. Objawy uszkodzenia dróg czuciowych
w zależności od lokalizacji ogniska patologicznego.
Główne postaci zaburzeń chodu: w chorobach drogi korowo-rdzeniowej, układu pozapiramidowego, móżdżku, sznurów tylnych, nerwów obwodowych, mięśni, chód histeryczny.
Zaburzenia wyższych czynności nerwowych (apraksja, agnozja- rodzaje, objawy).
Klasyfikacja i przyczyny zaburzeń mowy (dyzartria, afazja, psychogenne zaburzenia mowy).
Prezentacja video zespołów neurologicznych w uszkodzeniach układu pozapiramidowego.
4. Choroby naczyniowe mózgu- prof. dr hab. P.Nowacki
Definicja, epidemiologia i podział udarów mózgu: udar niedokrwienny i krwotoczny. Etiologia i patomechanizm udarów (czynnik ryzyka udarów). Kliniczne postacie i przebieg udarów: przejściowe ataki ischemiczne, udary odwracalne, dokonane i postępujące. Objawy udaru mózgu. Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w udarach. Profilaktyka pierwotna i wtórna udarów mózgu. Krwawienie podpajęczynówkowe: etiopatogeneza, objawy kliniczne, diagnostyka i leczenie zachowawcze.
5. Stwardnienie rozsiane (SM). Fizjologia i zaburzenia snu- doc.dr hab. T.Korwin-Piotrowska
Epidemiologia i etiopatogeneza SM. Symptomatologia kliniczna (postaci kliniczne SM) i przebieg choroby: postać zwalniająca (rzutowo-remisyjna), pierwotnie i wtórnie postępująca, piorunująca. Diagnostyka (kryteria rozpoznania) i różnicowanie SM. Postępowanie terapeutyczne i rokowanie w SM.
Fizjologia snu: fazy i stadia snu, obraz eeg w śnie fizjologicznym, najczęściej występujące zaburzenia snu i ich przyczyny: bezsenność, niedobór snu, nadmierna senność, parasomnie, narkolepsja, zespół bezdechu sennego. Leczenie zaburzeń snu.
6. Bóle głowy i twarzy. Zawroty głowy i zaburzenia równowagi- prof. dr hab. K.Honczarenko
Bóle głowy samoistne (migrena, ból głowy typu napięciowego, klasterowy ból głowy, przewlekła napadowa hemikrania). Neuralgia nerwu trójdzielnego.
Bóle głowy objawowe (pourazowe, na tle naczyniowym, w przebiegu schorzeń śródczaszkowych, infekcji ogólnoustrojowych, zaburzeń metabolicznych, chorób kości czaszki, kręgosłupa szyjnego, zatok obocznych nosa, uszu, zębów, stawu skroniowo-żuchwowego, nerwobóle objawowe). Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w bólach głowy.
Obwodowe i ośrodkowe przyczyny zawrotów głowy: definicja, przyczyny, obraz kliniczny, występowanie, diagnostyka, leczenie.
7. Padaczka- doc. dr hab. T.Korwin-Piotrowska
Definicja i epidemiologia padaczki. Etiopatogeneza i rodzaje napadów padaczkowych. Obraz kliniczny różnych postaci napadów padaczkowych. Postępowanie diagnostyczne, różnicowanie i leczenie padaczki. Stan padaczkowy: definicja, objawy, postępowanie. Aspekty społeczne padaczki.
8. Stany krótkotrwałej i długotrwałej utraty przytomności. Encefalopatia pourazowa- doc. dr hab. T.Korwin-Piotrowska
Krótkotrwałe zaburzenia świadomości: omdlenia, zespół zatoki tętnicy szyjnej, zespół MAS, wstrząśnienie mózgu, różnicowanie napadów padaczkowych i rzekomopadaczkowych, napady psychogenne. Długotrwałe zaburzenia świadomości: gradacja zaburzeń świadomości, śpiączki: przyczyny, obraz kliniczny w zależności od głębokości śpiączki, stłuczenie mózgu.. Postępowanie diagnostyczne i terap eutyczne w zaburzeniach świadomości. Encefalopatia pourazowa: obraz kliniczny, postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne.
9. Guzy ośrodkowego układu nerwowego- prof. dr hab. P.Nowacki
Epidemiologia guzów mózgu i kanału kręgowego. Pojęcie złośliwości klinicznej guzów mózgu. Symptomatologia ogólna i zespoły neurologiczne związane z określoną lokalizacją guza: guzy rynienki węchowej, skrzydła mniejszego kości klinowej (zespół Foster-Kenedy'ego), płata skroniowego, okolicy siodła tureckiego, układu komorowego (napady Brunsa), kąta mostowo-móżdżkowego. Algorytm postępowania diagnostycznego w guzach mózgu. Symptomatologia kliniczna guzów kanału kręgowego: guzy zewnątrz- i wewnątrzrdzeniowe. Algorytm postępowania diagnostycznego w guzach kanału kręgowego.
10. Choroby zwyrodnieniowe OUN- prof. dr hab. K.Honczarenko
Definicja i podział chorób zwyrodnieniowych. Choroba Parkinsona, drżenie samoistne, choroba Huntingtona, stwardnienie zanikowe boczne: etiopatogeneza, obraz kliniczny, rozpoznanie różnicowe, strategie terapeutyczne. Klasyfikacja, obraz kliniczny i rozpoznanie różnicowe tików. Dystonie: definicja, podział, obraz kliniczny, diagnostyka, leczenie. Prezentacja video pacjentów z chorobą Parkinsona i Huntingtona, dystonią
11. Choroby układu nerwowego przebiegające z otępieniem- prof. dr hab. P.Nowacki
Definicja otępienia. Podział chorób OUN przebiegających z otępieniem. Epidemiologia najczęstszych chorób otępiennych. Choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne (wielozawałowe, zatokowate, podkorowa encefalopatia miażdżycowa Binswangera), wodogłowie normociśnieniowe, choroba Creutzfeldta-Jakoba, AIDS-dementia-complex: patogeneza, obraz kliniczny, diagnostyka, różnicowanie
i leczenie. Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych.
12. Choroby złącza nerwowo - mięśniowego i mięśni - dr H.Grzelec
Podział chorób złącza nerwowo-mięśniowego i mięśni. Miastenia: patogeneza, obraz kliniczny, diagnostyka, leczenie. Przełomy w miastenii. Zespół miasteniczny. Dystrofie mięśniowe, miopatie zapalne, kanałopatie (miotonia, paramiotonia, porażenia okresowe): obraz kliniczny, diagnostyka, leczenie.
13. Choroby obwodowego układu nerwowego- dr H.Grzelec
Podział neuropatii obwodowych: mononeuropatie, mononeuropatie mnogie, polineuropatie. Typy neuropatii obwodowych. Przyczyny i objawy neuropatii. Postępowanie diagnostyczne i leczenie w neuropatiach. Najważniejsze neuropatie obwodowe (cukrzycowa, alkoholowa, zespół Gullain-Barre, uszkodzenie nerwów: pośrodkowego, łokciowego, promieniowego, strzałkowego, twarzowego).
14. Aspekty kliniczne uszkodzenia nerwów czaszkowych. Nerwy I - VIII - doc.dr hab. T.Korwin-Piotrowska
Nerw I: ilościowe i jakościowe zaburzenia węchu. Nerw II: ubytki pola widzenia, obrzęk zastoinowy
i zanik tarczy nerwu II. Nerwy gałkoruchowe: uszkodzenie nerwów III, IV i VI, zaburzenia ruchomości, w tym ruchów skojarzonych gałek ocznych, zaburzenia reaktywności źrenic. Nerw V: przyczyny uszkodzenia. Nerw VII: niedowład twarzy a porażenie n. VII, porażenie Bella, zespół Ramsay-Hunta, hemispasmus facialis. Nerw VIII: neurogenne przyczyny głuchoty, szumów i zawrotów głowy.
15. Zespoły neurologiczne w chorobach wewnętrznych- prof. dr hab. K.Honczarenko
Neurologia jako specjalność interdyscyplinarna. Encefalopatia wątrobowa i mocznicowa. Powikłania neurologiczne w nadczynności i niedoczynności tarczycy, chorobach krwi, układowych chorobach tkanki łącznej, niedoborach witaminowych. Wpływ alkoholu na układ nerwowy. Uszkodzenie układu nerwowego w nowotworach - zespoły paranowotworowe. Powikłania neurologiczne w AIDS.
16. Bóle barku i bóle krzyża - punkt widzenia neurologa- prof.dr hab. P.Nowacki
Bóle barku i górnego odcinka kręgosłupa. Przyczyny zespołów bólowych górnego odcinka kręgosłupa i obręczy barkowej, przebiegających z zajęciem struktur nerwowych. Patogeneza powikłań neurologicznych spondylozy szyjnej. Zespoły korzeniowe odcinka szyjnego, mielopatia szyjna, zespół Pancoasta, zespół cieśni nadgarstka - symptomatologia kliniczna, algorytm postępowania diagnostycznego i podstawy leczenia zachowawczego. Bóle dolnego odcinka kręgosłupa. Przyczyny i definicje zespołów bólowych okolicy lędźwiowo-krzyżowej, przebiegających z zajęciem struktur nerwowych. Zespoły korzeniowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego, zespół ogona końskiego - symptomatologia kliniczna, algorytm postępowania diagnostycznego i podstawy leczenia zachowawczego.
Tematyka ćwiczeń
Badanie nerwów czaszkowych
Badanie kończyn
Badanie kręgosłupa, chodu, objawów oponowych.
Badanie neurologiczne chorego nieprzytomnego.
Sprawdzenie umiejętności badania neurologicznego.
Badania dodatkowe w neurologii cz. I: metody elektrofizjologiczne (zajęcia w pracowniach EEG
i EMG) oraz badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Badania dodatkowe w neurologii cz. II: neuroradiologia (TK, NMR), metody ultrasonograficzne.
8-16.Nabywanie i doskonalenie umiejętności rozpoznawania na podstawie obrazu klinicznego
i interpretacji wyników badań dodatkowych najczęstszych chorób układu nerwowego, omawianych na seminariach.
Zalecane podręczniki
Podręczniki podstawowe:
Kompendium Neurologii pod redakcją Ryszarda Podemskiego
Via Medica Wyd.I Gdańsk 2008
Podręczniki pomocnicze:
Badanie neurologiczne - to proste, G. Fuller, PZWL, 1995
Neurologia C. Warlow, PZWL, 1996
Neurologia. Podręcznik dal studentów medycyny. W.Kozubski, P.Liberski [red.] PZWL, 2006.
Rozdziały dotyczące treści seminariów.
Harmonogram zajęć dla V roku Wydziału Lekarskiego - rok akademicki 2009/2010
Grupa A blok 23.03 - 20.04.2010 egzamin 21 i 22.04.2010
Grupa B blok 21.04 - 23.05.2010 egzamin 14 i 17.05.2010
Grupa C blok 01.02 - 22.02.2010 egzamin 23 i 24.02.2010
Grupa D blok 24.11 - 15.12.2009 egzamin 16 i 17.12.2009
Grupa E blok 25.02 - 18.03.2010 egzamin 19 i 22.03.2010
Grupa F blok 20.05 - 11.06.2010 egzamin 14 i 15.06.2010
REGULAMIN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z NEUROLOGII
DLA STUDENTÓW V ROKU WYDZIAŁU LEKARSKIEGO PAM
Seminaria i ćwiczenia są obowiązkowe. Warunkiem ich zaliczenia jest obecność na zajęciach i aktywny w nich udział, polegający na wykazaniu się znajomością materiału.
Dopuszcza się jedną usprawiedliwioną nieobecność na seminarium i ćwiczeniach.
W przypadku nieobecności lub otrzymania oceny niedostatecznej na seminarium materiał należy zaliczyć u osoby prowadzącej dane seminarium.
Jednorazowa nieobecność na ćwiczeniach wymaga odrobienia w terminie wyznaczonym dla grupy, pod koniec bloku. Więcej niż jedna nieobecność na zajęciach wymaga odrobienia zaległości w czasie jednego z najbliższych bloków.
Z przedmiotu Neurologia obowiązuje egzamin praktyczny i ustny egzamin teoretyczny. Wskazane jest przystąpienie do egzaminu w wyznaczonym terminie po zakończeniu bloku, na którym student odbywał ćwiczenia. Student zobowiązany jest do przystąpienia do egzaminu najpóźniej po zakończeniu kolejnego bloku, po bloku na którym odbywał ćwiczenia. Nieusprawiedliwione nieprzystąpienie do egzaminu w wyżej wymienionych terminach skutkuje wpisaniem oceny niedostatecznej. Pierwszy termin poprawkowy egzaminu przypadnie w czerwcu po szczegółowym ustaleniu daty przez asystenta dydaktycznego. Drugi termin poprawkowy odbędzie się w sesji poprawkowej- nie później niż do 25 września.
Warunkiem przystąpienia do egzaminu teoretycznego jest zaliczenie seminariów, ćwiczeń oraz zdanie egzaminu praktycznego.
Negatywna ocena z egzaminu (wliczając w to egzaminy poprawkowe) zmusza
do powtórzenia bloku w kolejnym roku akademickim.
W sprawach nie objętych powyższym regulaminem obowiązują zasady zawarte
w aktualnym Regulaminie Studiów w Pomorskiej Akademii Medycznej
Osobami odpowiedzialnymi za dydaktykę w Klinice Neurologii są:
dr Anna Bajer-Czajkowska (asystent dydaktyczny) i dr Monika Gołąb-Janowska (asystent dydaktyczny).
Prof. dr hab. n. med. Przemysław Nowacki
Kierownik Katedry i Kliniki Neurologii PAM