3.PRZEMIANY W MEDYCYNIE :a)zmiana podejścia do zdrowia i choroby zdrowie jako brak choroby.zrowie to dobrostan biopsychospołeczny(prawidłowe funkcjonowanie człowieka na poziomie biologii,psychiki i społeczeństwa) b)rozszerzenie działań leczniczych na profilaktykę, rehabilitację oraz promocję zdrowia c)teoria wieloprzyczynowości chorób.d)Akceptacja pojęcia choroba funkcjonalna(subiektywne poczucie choroby) e)akceptacja pojęcia nieprawność funkcjonalna (zaburzenia konwersyjne) f)Zmiany w obrazie chorób(koniec naturalnej selekcji,zminy w specyfice chorób,urazy,wypadki,zminy zwyrodnieniowe) g)dehumanizacja medycyny
4. PRZEMIANY MAJĄCE WPŁYW NA POWSTANIE MEDYCYNY: 1)starzenie się społeczeństwa (niski przyrost naturalny) 2) nad umieralność mężczyzn 3)praca zawodowa kobiet 4)zmiany w strukturze rodziny 5)samotność demograficzna - z wyboru, z przymusu 6)przemiany rodziny (wielopokoleniowa na nuklearną czyli małą) 7)osłabienie więzi lokalnych i sąsiedzkich 8)migracje
5. CO TO JEST CHOROBA FUNKCJONALNA - jest to choroba z zaburzeniem funkcji organizmu bez wyraźnego tła fizjologicznego
6. SOCJOLOGIA ZDROWIA - nurty badawcze: A)socjologia o medycynie - bliższa socjologii ogólnej, uzupełnia ogólną wiedzę o społeczeństwie nt socjologicznego kontekstu pojęć zdrowie, choroba, medycyna B)socjologia w medycynie - bliższa medycynie, działanie socjotechniczne. Wiedza typu „know how”
9.ŁAŃCUCH ETIOLOGICZNY CHORÓB Poziom środowiskowy 1.Czynniki środowiska przyrodniczego (klimat, uksz. terenu, promieniowanie) 2.Sytuacja społeczna (przynależność do klasy społecznej, zawód,warunki mieszkalne) 3.Wzory zachowań(sposoby odżywiana,wpływ przepracowania) poziom jednostkowy 1.Cechy genetyczne(podatność genet. Na wyst.chorób, dziedzicznie chorób) 2.Historia fizjologiczna organizmu(przebete choroby wpływają na choroby aktualne lub przyszłe,przebyte urazy,zyżycie organizmu)3.Cechy socjo-psychologiczne(sposób pełnienia ról społ.poziom stresu i sposoby radzenia sobie)Czynniki pośredniczące 1.Zmiany patologiczne (wywołane chorobą
10. MODEL PÓL ZDROWIA Lalond'a a współczesna koncepcja NPZ - wzajemnie warunkujący się system czynników biologicznych i ekologicznych i społeczno - kulturowych warunkujących zdrowie. Dominacja czynników socjokulturowych.
11. Zachowania zdrowotne - definiowanie, podział, przykłady
1)ze wzgl. Na stan zdrowia :
zach zdrow. Ludzi zdrowych
zach zdrow. Ludzi chorych
zachowania zdrowotne w zdrowiu
obejmujące wszelkie dzialania człowieka zdrowego
zach. Zdrow. W dośw. Choroby
zach. Podejmowane przez człowieka który czuje się chory
zach. Zdrow.w roli chorego - zachow. Podejmowane przez człowieka doświadczającego wyraźnych symptomów chorobowych
2)ze wzgl. Na znaczenie dla organizmu:
zach. Biopozytywne
zach. Bionegatywne
3)ze wzgl. Na czynnik inspirujący:
*zachow. Pobudzane przez instytucje medyczne
zachow. Inspirowane przez kulturę, wynikające ze wzorów życia społecznego
4)ze wzgl. Na podmiot działania wyróżniamy:
*zachowania jednostkowe - indywidualne
*zachowania zbiorowe - typowe dla określonych grup czy społeczności
5)ze względu na posiadaną wiedzę medyczną:
*zachowania zdrowotne laików
*zachowania zdrowotne profesjonalistów
6)ze wzgl. Na relacje do przedmiotu działania:
*zachowania bezpośrednio skierowane na jednostkę/grupę
*zachowania pośrednio skierowane na zdrowie np.: chlorowanie wód, jodowanie soli kuchennej
15.PRZYCZYNY STRESU ZAWODOWEGO: Pojawia się wówczas, gdy pracownik ocenia wymagania stawiane wobec niego jako przewyższające jego możliwości. Jest więc brakiem wzajemnego dostosowania między pracownikiem a środowiskiem pracy. Przyczyny stresu: 1)konflikt ról 2)przeciążenie roli 3)nagła utrata roli
16. FUNKCJE RODZINY : 1.ekon-zarob - ile zarobimy tyle będziemy mieli na życie,decyd o realizacji innych funkcju, 2.opiekuń-zabez 3.prokreacyjna - zapewnianie ciągłości biologicznej 4.seksualna - oddzielono ją od funkcji prokreacyjnej bo coraz rzadziej służy prokreacji, to nie temat tabu 5.socjalizacyjna - przygot do życia w społ, jest niezbywalna funkcją rodziny, tylko rodzina może spełniać tą funkcję.to ona uczy co dobre a co złe 6.kulturowa - przekaz tradycji kulturowych 7.legalizacyjno-kontrol - rodzina legalizuje pewne zachowania , 8.stratyfikacyjna - rodzina sytuuje każde nowo narodzone dziecko 9.rekreacyjno-towarzyska - zadaniem jest przekazywanie wzorców spędzania np. aktywnego wypoczynku 10.emocjonalna - f.miłości, zaspakajanie potrzeb emocjonalnych, okazywanie uczuć
17.CHOROBY W KTÓRYCH ETIOLOGII ZNAJDUJE SIĘ KOMPONETN RODZINNY: *choroby somatyczne i psychosomatyczne lub somatopsychiczne (ch. Wrzodowa, wieńcowa, zawał serca, gruźlica, cukrzyca) *zaburzenia czynnościowe: wymioty, biegunki, nocne moczenie u dzieci, jąkanie, drgawki, brak apetytu, paraliż czynnościowy. *zaburzenia somatyczne: bóle głowy, mięśniowe, lędźwiowe *zaburzenia w sferze zdrowia psychicznego (schizofrenia, psychopatia, nerwice)uzależnienia
18.CECHY RODZINY KTÓRE MOGĄ STANOWIĆ CZYNNIK RYZYKA CHORÓB: *niepełność rodziny *młody wiek rodziców (niedojrzałość) *oddzialywanie funkcji emocjonalnej:konflikty, brak więzi *f.socjalizacyjno-wychowawczej- wynik. Z nieprawidłowej realizacji roli ojca lub matki lub niekorzystnych wychowawczo postaw rodziców wobec dzieci *f.pielęgnacyjno - higienicznej *sytuacja bytowa rodzin - warunki mieszkaniowe, materialne.
19.ZABURZONE RELACJE CHORY RODZINA A)nadmiar opieki - nadopiekuńczość: *odbiera wiarę w siebie i swoje możliwości *czyni niezaradną w codziennym życiu *nie stwarza szansy na rozwój B)brak opieki lub opieka niedostateczna - wynika z braku akceptacji siebie w roli opiekuna, niemożności sprawowania opieki C)manipulowanie - rodzina - osobą chorą :-o podłożu ekonomicznym, społecznym, wymuszanie świadczeń - osoba chora - rodziną - narzucanie własnej woli, wymuszanie różnych zachowań D)znęcanie fizyczne i psychiczne
20.KOMPONENTY JAKOŚCI ŻYCIA: Subiektywne 1)fizyczne (dolegliwości ,ból, samopoczucie fizyczne) 2)psychiczne(nadzieja,napięcie,depresja) 3)społeczne(satysfakcja z pracy, umiejętność operowania finansami) 4)międzyludzkie(wsparcie społeczne, konflikty z najbliższą osobą,stosunki międzyludzkie) Obiektywne1)stan zdrowia na podst Testów laborat 2)psychopatologia 3)status społ-ekonom(warunki mieszk,dochód,warunki pracy) 4)struktura społ. (liczba i jakość kontaktów międzyludzkich. WSKAŹNIKI JAKOŚCI ŻYCIA a)stan somatyczny b)możliwości funkcjonowania c)ogólny stan zdrowia d)objawy e)dobrostan psychologiczny f)wsparcie społeczne g)satysfakcja z życia h)niezależność od innych i)kontrolowanie własnego życia j)umiejętność przystosowania się k)umiejętność zmagania się z przeciwnościami
21. ROLA CHOREGO WG PARSONSA Obowiązki i przywileje: A)musi pragnąć powrotu do zdrowia tak prędko, jak to tylko możliwe B) powinien starać się o fachową pomoc lekarską i współpracować z lekarzem Przywileje:a) zwolnienie z dotychczas wykonywanych zajęć bez ponoszenia konsekwencji b)gratyfikacje finansowe - odszkodowania, zasiłek chorobowy, renta c)korzyści niematerialne - zainteresowanie otoczenia d)zwolnienie z odpowiedzialności za niektóre czynności Rola chorego: całościowość , bierność, afektywność, zależność
22. ROLA CHOREGO WG A. Titkow:To cykl zdarzeń podczas którego osoba wchodzi w kontakt z różnymi osobami instytucjami *etapy cyklu: 1)poznawanie objawów 2)przyjęcie roli chorego 3)kontakt ze służbą zdrowia 4)przebieg roli pacjenta 5) okres powrotu do zdrowia
23.koncepcje choroby:
*jako dewiacja
biologiczna - wszystkie objawy odchylenia od normy, które widzi lekarz - są niezależne od ludzkich kultur - choroba jest zjawiskiem obiektywnym i uniwersalnym
społeczna - uzależniona od koncepcji choroby - jakie objawy nazywane są chorobą, jaka jednostka przyjmuje fakt bycia chorym, jak proces diagnozy i leczenia modyfikuje zachowania społeczne chorych ; może być : pierwotna i wtórna
*jako nowa rzeczywistość
może doprowadzić do ograniczenia lub utraty kontaktu ze środ. Zewn.
Powoduje że zaczynamy dostrzegać własne ciało - ból, dolegliwości, cierpienie
Modyfikuje lub uniemożliwia realizację różnych działań związanych ze szkołą, pracą
Choroba ogranicza tożsamość - skupia się do uwagi na ciele.
*jako piętno (stigma)
wg Sokołowskiej : cecha lub atrybut określający jednostkę pod względem kulturowym jako gorszą
może wpływać na poglądy postawy i zachowania zarówno lekarzy jak i pacjentów, oraz wpływać na przebieg i wzory interakcji pomiędzy lekarz- pacjent. - zachowanie wobec aids, potrzeb seksualnych niepełnosprawnych
badania nad postawami i zachowaniami ludzi zdrowych wobec osób z widocznym fizycznym kalectwem wskazują brak stygmatyzacji, a raczej istnienie mechanizmów unikania, dystansu, podejrzliwości.
*jako konflikt:
choroba staje się podłożem do konfliktu między lekarzem, a pacjentem:
system oddziaływania laików
struktura i organizacja opieki zdrowotnej
odrębna kultura
opieka zależna od klienta
opieka zależna od profesji
24.SOCJOLOGICZNA KONCEPCJA ZDROWIA - „stan w którym jednostka wykazuje optymalną umiejętność efektywnego pełnienia ról i zadań wyznaczonych jej przez proces socjalizacji „ Społeczeństwo stworzyło rolę chorego aby móc kontrolować stan choroby i zachowanie osoby nim dotkniętej. Pozostawanie w roli chorego pociąga za sobą pewne przywileje ale też i obowiązki
25.CECHY KONCEPCJI ZDROWIA -zdrowym jest człowiek który optymalnie uczestniczy w życiu społecznym zgodnie z wymogami stawianymi mu przez środowisko społeczne . Choroba jest przeciwieństwem tego stanu to niedostateczna zdolność do pełnienia ról społecznych. Jest to koncepcja tzw. „ zdrowia zróżnicowanego „ pojęcia względnego mającego różne znaczenie dla różnych ludzi uwarunkowanego ich sytuacją społeczną
26. SPOŁECZNE KONSEKWENCJE CHOROBY I NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W ASPEKCIE JEDNOSTKOWYM: konsekwencje psychiczne: A)mniejsze poczucie własnej wartości B)poczucie świadomości utraty dotychczasowej pozycji w rodzinie, środowisku C)poczucie odrzucenia emocjonalnego D)zmiana koncepcji swojej osoby E)poczucie winy F)brak bezpieczeństwa - poczucie zagrożenia ze strony nawet najbliższych G)wrogość i agresja wobec zdrowych
27. MECHANIZMY NAZNACZENIA :1.stereotypizacja, posługiwanie się stereotypami,np dotyczą cech charakteru różnych narodowości. Polega to na tym że jak stereotyp jest zły to i nasza postawa jest zła., „niepełnosprawni nie rozwijają się , nie mają chęci do życia”2.ceremonia degradacji statusu, obniżanie statusu człowieka, traktowanie go jako kogoś gorszego. Jednostkowe zachowanie jest przekładane na jego całą osobowość 3.retrospektywna interpretacja, jak już kogoś raz naznaczymy to później poszukujemy takich faktów, które będą pasowały do osoby po to aby potwierdzić to naznaczenie. 4.uzgadnianie rzeczywistości, pozytywne naznaczenieDzieje się tak na przykładzie sądów, liczą się tu argumenty za i przeciw, dochodzenie do prawdy 5. normalizacja-Pozytywne naznaczenie Poprzez przebywanie z osobą kontakty normalizują się.
28.POSTAWY ŚRODOWISKA SPOŁECZNEGO wobec NIEPEŁNOSPRAWNYCH: 1.Postawa pełnej akceptacji-wspólnie spędzony czas, życzliwość 2.częściowej akceptacji-życzliwość, zainteresowanie w czasie przypadkowych spotkań 3.obojętności-unikanie kontaktów 4.odrzucająca-lekceważenie, unikanie 5.agresywna-werbalne zaczepki, agresja słowna
29. CZYM CHARAKTERYZUJE SIĘ NEGATYWNA POSTAWA WOBEC WŁASNEJ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI : 1.)szok i izolacja 2)gniew i agresja dopiero potem działanie dominuje rezygnacja - wynikająca z : * niskiej samooceny ksztaltującej się pod wpływem negatywnych reakcji otoczenia* z poczucia osamotnienia *subiektywnego poczucia krzywdy
30. RODZAJE SYSTEMÓW SPOŁECZNYCH WSPARCIA: 1. formalny system pomocy profesjonalnej - instytucje opiekuńcze, domy opieki społ., szpitale 2.laickie organizacje samopomocowe - stowarzyszenia wolontaryjne, kluby społeczne, grupy samopomocy 3.osoby z najbliższego otoczenia człowieka - których uczucia, postawy i zachowania mogą wywierać korzystny wpływ na zdrowie jednostki zarówno fizyczne jak i psychiczne.
31.FORMY (RODZAJE) WSPARCIA: 1.wsparcie informacyjne: fakt zaistnienia choroby, możliwości jej ograniczenia, dalszego z nią życia, o grupach samopomocy 2.w. emocjonalne: obecność, podtrzymujące działania, zrozumienie, wysłuchanie - szczególnie ważne w 1wszym okresie od wystawienia diagnozy 3.w. materialne - finansowe, rzeczowe 4.w. przez świadczenie usług - pomoc w samoobsłudze , usl. Pielęgnacyjno - opiekuńcze 5.w. w rozwoju : wyrównanie szans zw. Z nauką , w zakresie pracy i wypoczynku