Owce
Owca fryzyjska- najpopularniejsza owca mleczna pochodzenie Niemcy. Produkuje 500 700 kg mleka masa maciorek 70-80 kg plenność 200- 230. Okres laktacji 260 280 dni
Rasy :
Lacare 166 dni laktacji
Corse 170 dni
Comidane 190 dni
Czynniki wpływające na ilość mleka
- rasa
-plenność( to które rodzą bliźnięta o 40% wyższe mleczności)
- wiek (3-4 lata szczyt wydajności, następnie bardzo szybko spada )
-żywienie (mlekopędne: otręby zielonki dobre siana kiszonka - zmienia smak mleka buraki pastewne śruta jęczmienna słoma owsiana - pasza zasuszająca Owca potrzebuje do 5 litrów wody
- klimat - ciepły klimat
-długość wełny
- stan zdrowia
Niektóre owce dają 1 -1,5 litra mleka dziennie
Metody oceny mleczności
Bezpośrednia - próbne kontrolne udajanie udój kontrolny jest prowadzony 3 razy w ciągu dnia co 3 tygodnie. Z dziennego udoju sumuje się mnoży się przez liczbę długości okresu kontrolnego. Następnie sumuje się poszczególne okresy do końca laktacji (do zasuszenia )
Metoda pracochłonna trzeba płacić za każdą próbę.
Pośrednia- ocena mleczności na podstawie masy ciała u potomstwa Jagnie trzeba ważyć po porodzie a potem ważenie kontrolne 3 razy w czasie odchowu trochę mniej dokładna metoda ponieważ ważenie dokonuje się nie zbyt często
21 dzień - najlepiej do tego dnia przeprowadzać ważenie
Skład owczego mleka
Sucha masa - 17,4- 18,9; Tłuszcz7 -7,5; Albuminy i globuliny - 0,9 -1,1; Kazeina 4,3- 4,6; Laktoza 4,3- 4,8; Sole mineralne 0,9; Kwasy orotowe 350 -450ml; Białko 5,98
Witaminy: (mg) B1 0,48; B2 2,3; PP 4,5; B12 5,1; Biotyna 90; C 42,5 ;P 47,2 ;Karoten 0; Niacyna0,42; Ca 193; Potas 136; Sód 44 ;Fosfor 158; Chlor 126 ;Magnez 18 ;Żelazo 0,10;
Wartość energetyczna 451 kJ
Wykorzystanie mleka owczego :
- przeznaczenie na odchów jagniąt
- nadwyżki na produkcje sera - mleko I klasy
Odchów jagniąt od urodzenia do 100 dni
Wymagania jakościowe dla mleka owczego w skupie
Cecha/ klasa I / klasa II
Zapach/ śnieżny naturalny / dopuszcza się niedrażniące wady
Barwa/ jednolita biała i odcień kremowy/ jednolita biała i odcień kremowy
Zawartość % tłuszczu nie mniej niż/ 6,0 /5,0
Kwasowość nie wyższa niż / 10 /12
Zanieczyszczenia / I stopień/ II i III stopień
Gęstość / 1,032- 1,031 / nie normują się
Sucha masa ogółem w % nie mniej niż / 16 /14
Mleka owcze bardzo łatwo się zsiada. Bardzo szybko tworzy się masa serowa. Pierwsza masa to bunc owczy - zawiera dużo serwatki jeżeli się go nie odciśnie powstaje bryndza owcza - zakonserwowana może być dobra przez 3-4 m-ce
Bundz- otrzymuje się z mleka owczego lub z dodatkiem 40% mleka krowiego Mleka w pierwszej fazie poddaje się podgrzaniu do 62-67 *Cna ok. 230 min a następnie do schłodzenia w temp 30-35 *C jest dodawana podpuszczka w trakcie obróbki skrzep po dodaniu podpuszczki poddawany jest działaniu temp 62-67*C
Oscypek- powstaje w trakcie formowania sera Masę na oscypek parzy się wielokrotnie w gorącej wodzie i na przemian wyciska tak aby uzyskać elastyczną masę Wyrobiony ser baca formuje i spina dwudzielnymi ozdobnymi formami
Oscypek - ser półtwardy wędzony
Inne rodzaje serów owczych:
Żętnica, rydołek bryndza, feta, roquefarte
SKÓRY
Pozyskiwane są przy okazji uboju owcy zwierzęcia Specjalnie się ich nie hoduje na skóry
Jakość skóry zależy od :
- rasy : wrzosówki mają cieńszą i elastyczną skórę; fryza - luźno ułożone włókna włos płytko osadzony - wypada ; merynos - mizdra jest grubsza i mniej elastyczna włos dobrze osadzony
- wiek uboju najlepiej jagnię 1,5 roku
- płeć wpływ na grubość i jakość mizdry
- grubość elastyczność mizdry
- okrywa wełnista
- pora uboju zwierząt późna jesień i zima najlepszy okres włos się trzyma mocno i jest dobrze odżywiony
- choroby skórne zła jakość
METODY KONSERWACJI
- solenie - najlepsza metoda
-suszenie
- solenie łączne z suszeniem
Przy metodzie solenia chodzi o to żeby po zdjęciu skóry odciągnąć wodę z mizdry przetrzymuje się ją w temp 8 * C potem oczyszczamy mizdrę z włókien i tkanki mięsnej
Sól najlepiej wyciąga wodę Stosuje się sól kamienną w 100 % posypując (wciera) się w mizdrę Można dodawać kwas borowy i naftalen dla pewniejszego sposobu konserwacji (soli 97 %, 2% kw borowego, 1% naftalenu )
Skóry przy suszeniu ustawiamy włosem do włosa jedne na drugie do wysokości 1,5 m żeby nie gromadziła się woda i nie gniła skóra . skóry dosalamy co kilka dni trwa ten etap ok. 2 tyg soli potrzeba ok. 50% Masy skóry (ok. 2 kg) dla skór grubych ok. 70 -75 % soli Skóra musi stracić ok. 50 % swojej masy początkowej aby była właściwie zakonserwowana
Suszenie - stosuje się je w pomieszczeniu zamkniętym lub otwartym ( ale bez dostępu promieni słonecznych ) temp pomieszczenia do 20 *C skóry rozwieszamy na haczykach lub wieszamy na drągach - wcześniej trzeba oczyścić. Skóry wieszamy w odstępach 20 cm , mizdry na zewnątrz Woda odparowuje z powierzchni mizdry Trzeba je przekładać jeżeli wiszą na drągach żeby nie powstały odleżyny Stopniowo w suszarni zwiększa się temperatur nie powinna ona przekraczać temp 30*C i wilgotności 30 - 35 % Skóra traci 50% masy początkowej
Solenie i suszenie- pierwszą wodę z mizdry wyciąga sól (raz solimy ) do 5 dni a następnie dosuszamy
Suszenie nie stosujemy w przypadku skór grubych
Skórę zdjęta - posługujemy się wagą zieloną- masa skóry brutto z uwzględnieniem obciążeń zbędnych i wysolenia skóry
W2 = (Mb-O2)*100/ 100- n
n -zasolenie
skórę po schodzeniu należy zasolić i zważyć Nie może być przetrzymywana długo po zamrożeniu
- obciążenie zbędne do 15% masy skóry
- zasolenie do 10%
KLASYFIKACJA SKÓR
- przeznaczone do wyrobów futrzarskich z okrywą wełnistą minimum 2 cm grubości włosa skóry wełnistej ; 1-2 -skóry pół wełniste, powyżej 1 cm -golce
Barwienie - barwi się komputerowo dobiera się skóry z jednym odcieniem Barwi się dopiero po wyprawieniu i wysuszeniu
- okrywa wełnista - skóry cienko i średnio wełniste - sortyment A-CD, grubowełniste D i powyżej
- powierzchnia skóry - zdjęta skóra ma zasadnicze pole
Powierzchnie skóry obliczmy mnożąc długość razy szerokość
Po rozłożeniu mierzymy wzdłuż
Powierzchnie mierzymy w dm2
- skóry jagnięce do 35 dm2 z jagniąt mlecznych do 20 dm2 starszych od 21 do 35 dm2
-skóry z owiec dorosłych
Duże powierzchnie 70 dm2
Małe 35- 60 dm2
Będzie tu miał duże znaczenie kaliber zwierząt w zależności od rasy. Powierzchnia będzie maiła wpływ na jakość skóry. Im większa tym lepsze wyroby można uzyskać
KLASYFIKACJA SKÓR OWCZYCH
1 w zależności do ich przydatności technologicznej i przeznaczenia produkcyjnego :
-skory surowe owcze przeznaczone na futra i kożuchy
- na futra skóry jednolite
- na kożuchy - skóry z wełny mieszanej 5- 10 cm odrostu
- skóry owcze przeznaczone na wyroby białoskórnicze czyli tzw. Golce skóry o odroście włosa do 10 cm (skóry z połyskiem odzieżowe techniczne )
-skóry owcze przeznaczone wełnę - skóry nie nadające się do celów futrzarskich z powodu wychodzenia włosa np. na skutek tej konsystencji lub wady Najmniej ceny rodzaj skór
2 w zależności od wieku i płci
-skóry zdjęte z dojrzałej owcy matki lub ze skopa - równomierna grubości tkanki skórnej w części środkowej
- skóry zdjęte z dorosłych tryków - charakteryzują się grubą tkanką skórną w części karkowej i znaczniej lżejszą tkanką w części środkowej skóry
- skóry z jagniąt odznaczają się równomierną grubości tkanki skórnej zazwyczaj Nie ostrzyżone z cienkim włosem
3 ze względu na wielkość
- skóry jagnięce o powierzchni do 20 dm2
-skóry jagnięce o powierzchni 20- 35 dm2
- skóry z maciorek, skopów, tryczków
Starszych jagniąt o pow. 51 dm2 -70 dm 2
4 pod względem rodz okrywy wełnistej:
Cienko i średnio wełniste (grubość włosa do 33,4um)
Grubowełniste (33,4um i powyżej)
5 pod względem długości okrywy włosowej
-wełniste (długość włosa powyżej 10mm)
-golce (do 10 mm)
3KLASY SKÓR
I klasa- może być do 10% ubytków skóry ale zazwyczaj się nie dopuszcza
- gnicie I, II, III stopień- nie dopuszcza się
-łamliwość I, II, III stopień- nie dopuszcza się
II i III klasa - braki części skóry dopuszcza się 5-10 % lub nawet dopuszcza się III klasa w II granicy nie dopuszcza się w III klasie
PODZIAŁ SKÓR ZE WZGLĘDU NA WYKORZYSTANIE
- kożuchowe
~6 cm długowełniste
~ 2-4 cm średnio
~ 2 cm krótkie
- futra : jednolite
-futerkowe - wykorzystuje się skóry od karakuła lub krzyżówka karakuła z caklecu - bardzo ciemne włos kształtu lokowanego. Barwa karakuła najczęściej: czarne- 80 % białe 57% brązowe Kształt może być pożądany (rurki, fasolki) lub nie pożądany (fale, grzywki, pierścienie, sierpy, korkociągi, zdeformowane)
Skóry z karakuła są pozyskiwane z pierwszych 3 dni po urodzeniu Skóry karakułowe ocenia się według klucza bonitacyjnego :
Skóra : -duża( luźna ) - średnia - mała
Włos:- gęsty - średni - rzadki
Barwa:- czarne - sine - brązowe
Oznaki :-czaszka,- koniec ogona -plamy
Połysk:- silny - średni - iskrzący - bez połysku
Wielkość loków:- grube (pow.8 cm ) - średnie( 4-8 cm ) - drobne (poniżej 4 cm)
Kształt loków: rurki, fasolki, fale, grzywki, pierścienie, sierpy, korkociągi, zdeformowane, spirale, groszki, lustra
Zwinięcie : pełne 3/3, średnie2/3, słabe 1/3
Jędrność: -twarda -średnia - wiotka
Jedwabistość: -jedwabiste -szorstkie -ostre
Wyrównanie: dobre- średnie -złe
Klasa: -I - II - III - IV - V
ROZRÓD OWIEC
Dojrzałość płciowa- wiek 5-6 mcy
Przeznaczenie do rozpłodu -1,5 roku; (16- 18 mcy ) pierwszy raz krycie Niektóre rasy 8 -12 mcy np. merynosy
Owca jest zwierzęciem asezonowym- nie da się o każdej porze roku przeprowadzić krycia. Tryki są użytkowane sezonowo po 2 lata
Krycie:
1wolne
2 haremowe
3 z ręki
4 inseminacja
Ad1 stado owiec (np. 300 sztuk matek ) średnio 30 matek na 1 tryka. Wpuszcza się tryki do stada matek. Okres rozrodu (stanówki) powinien trwać ok. 6 tygodni Cykl płciowy u owcy powinien trwać 18- 21 dni, i minimum 2 razy powinien pokryć
Zalety: mała pracochłonność nie ingerujemy w stado
Wady: duża i nieefektywna ekspansja krycia nie znamy ojca jagnięcia nie sprowadzony tryk do hodowli może doprowadzić do inbredu
Ad 2 system grupowy (haremowy) przed stanówką układa się plan dla dorosłego tryka przeznacza się 30-40 matek dla młodego 20 a następnie grupuje się owce
Zalety :nie ma dużej eksploatacji tryków, znamy ojca możemy eliminować wady
Ad 3 stado w całości krycie według planu kopulacyjnego wpuszczamy do stada matek tryki z podwiązanymi lub podciętymi nasieniowodami - probiery Sprawdzamy dzięki nim które matki wykazują ruje potem dopuszczamy do właściwego tryka po 12 godzinach kryjemy drugi raz tym samym trykiem. Zawsze doprowadza się matkę do tryka.
Ad 4 inseminacja - 600 matek można pokryć w trakcie stanówki nasieniem od 1 tryka zabieg kosztowny nasienie tryka nie bardzo nadaje się do przechowywanie na długo
Wskaźniki użytkowości rozpłodowej
- Płodność -płodna matka. Ile matek się wykoci w stosunku do matek w stadzie * 100%
Wysoka -pow 95 -100
Średnia - 80-90
Niska - poniżej 70%
-Plenność -powinna być powyżej 100%, powyżej 150 % -opłacalna Średnio 1,5 jagnięcia od matki w stadzie Rozpatrujemy liczbę urodzonych jagniąt
- Plenność stada = liczba jagniąt urodzonych / liczba matek wykoconych *100%
- Odchów jagniąt - liczba odchowanych jagniąt / liczba urodzonych jagniąt *100%
Dobra owca powinna dać 12 jagniąt w ciągu swojego życia
-Upadki jagniąt-ok. 5-8 % rzadko się zdarzają
-Użytkowość rozpłodowa= liczba odsadzonych jagniąt / liczba jagniąt urodzonych *100%
Jeżeli wynosi 1,5 jagnięcia odsadzonego od matki -wysoko
Plenność powyżej 200% wysoko
CIĄŻA trwa 5 mcy po stanówce wszystkie matki żywione są jako matki nisko kotne
Po 3 miesiącach grupujemy:
-matki nisko kotne
- Matki wysoko kotne (4 i powyżej mca ciąży)
- matki jałowe
Dobieramy odpowiednie żywienie
Matki jałowe- siano i woda
2-3 dni przed porodem przenosi się owce do kojca porodowego o powierzchni 1,2- 1,7 m Owca po wykoceniu przebywa 2-3 dni
W kojcu porodowym wykonujemy:
-obcięcie pępowiny
-dezynfekcje
- podajemy siarę jagnięciu
-matce dajemy pójło
- znaczymy nietrwale
- ważymy Jagnie
- określamy płeć
Przegrupowujemy do większego kojca matki z jagniętami po kilkanaście matek. Potomstwo w jednym wieku
- Jagnie do 2 tygodnia jest na mleku matki potem podajemy pasze stałe (owies gnieciony, siano lub mieszanki treściwe) Owies gnieciony dłużej zalega w przewodzie pokarmowym
- potem wprowadzamy marchew i wysłodki
- w 2 tygodniu znakujemy stale jagnięta i obcinamy ogonki Owca fryzyjska ma nie obcięty ogon
- odsadzenie w wieku 100 dni
CECHY POGŁOWIA OWIEC O UŻYTKOWOŚCI MIĘSNEJ
A, u owiec matek trzeba zwróci uwagę na:
1 liczbę jagniąt przypadających na jeden wykot maciorki
2 częstość jałowienia maciorki
3 instynkt macierzyński (zdolność do odchowu jagniąt)
4 długość okresu aktywności płciowej
5 wczesność dojrzewania płciowego i somatycznych komórek
6 użytkowość mleczna maciorek
7 wielkość kaliber matki
8 wydajność jakość produkowanej przez matkę wełny
B, u tryków należy zwrócić uwagę na :
1 zdolności do wysokiego stopnia zapładniania maciorek w różnych sezonach roku
2 cechę użytkowości mięsnej i wielkości w tułowiu (kalibru)
3 przydatność do tuczy
4 wydajność i jakość produkowanej wełny
I SYSTEM TRADYCYJNY- jeden wykot w ciągu roku
Stanówka : od 1 maja do 15 VI lub od 1 IX do 15 X
Wykoty : od 1 X do 15 XI lub od 1 II do 15 III
II DWA WYKOTY W CIĄGU ROKU
Pierwszy: Stanówka- 1 IX- 15 X; Wykot: 1 II- 15 III
Drugi: stanówka 1 III- 15 IV; Wykot: 1 VIII- 15 IX
III TRZY WYKOTY W CIĄGU 2 LAT
Pierwszy: stanówka IX -X; wykot: II - III
Drugi: stanówka V- VI; wykot IX- X
Trzeci : stanówka XII- I ; wykoty V- VI
UŻYTKOWOŚĆ MIĘSNA
Jest uzależniona w pewnym stopniu od ilości jagniąt urodzonych od owiec.
Odpowiednie metody tuczu :
- tucz intensywny mleczny
- tucz średnio -intensywny (wiosna- lato)
- tucz przedłużony (jesień - zima )
Rodzaje tuczu / okres tuczu / końcowa masa ciała w kg/ przyrost dobowy/ zużycie składników pokarmowych na 1 kg przyrostu : j.o; b.o/
Intensywny mleczny/ 4 / ok. 35 / 220-250/ 2,5 -3; 300- 350/
Średnio intensywny (wiosna - lato)/ 6-7/ 40 -45/ 190- 205/ 4-5; 450- 550/
Przedłużony (jesień zima)/ 9-11/ 55-60 / 130-150/ 7-8; 800-900/
METODY OCENY UŻYTKOWOŚCI MIĘSNEJ:
- Przyżyciowa
- Poubojowa
Metoda PRZYŻYCIOWA
- masa ciała w odpowiednim wieku
- przyrosty masy ciała
- zużycie paszy na 1 kg przyrostu (powinna być jak najwyższa)
-kaliber i pokrój (kulka, grzbiet i lędźwie)
- umięśnienie
- stopień umięśnienia i otłuszczenia za pomocą ultra sonografu
Otłuszczenie bada się w miejscach:
-nasada ogona( najistotniejsze)
- lędźwie ( najistotniejsze)
- kłąb (bada się dodatkowo)
- mostek (bada się dodatkowo)
Klasy otłuszczenia według HLC
Klasa/ Nasada ogona / Lędźwie
1 / poszczególne kręgi bardzo łatwo wyczuwalne / przestrzenie między wyrostkami bardzo łatwo wyczuwalne i bardzo wyraźne.
2 / poszczególne kręgi łatwo wyczuwalne przy lekkim nacisku/ poszczególne wyrostki kolczyste i poprzeczne łatwo wyczuwalne /
3 / poszczególne kręgi łatwo wyczuwalne przy lekkim nacisku / końce wyrostków zaokrąglone kości poszczególne można wyczuć przy lekkim nacisku jako wypukłości
4 / poszczególne kręgi wyczuwalne przy silnym nacisku/ wyrostki kolczyste wyczuwalne przy umiarkowanym nacisku, poprzeczne przy silnym nacisku/
5 / poszczególne kręgi nie wyczuwalne nawet przy silnym nacisku/ wyrostki nie wyczuwalne//
ZASADY USTALANIA KLAS:
Owce przed ubojem przegładzamy 6-12 godz Ważymy przed ubojem i po. Obcinamy: głowę, kończyny, usuwamy wnętrzności. Ściągamy skórę
Tusza -masa zwierzęcia bez głowy, dolnych części kończyn, skóry wnętrzności.
Wydajność rzeźna: masa tuszy/ masa zwierzęcia przed ubojem *100%
1-1,5 kg różnicy między tuszą ciepła a zimną
Dokonuje się pomiarów liniowych:
- pomiar długości podudzia (ok. 11-12 cm)
-pomiar długości kulki (udźca ok. 24-26 cm )
-Pomiar obwodu na spojeniu łonowym (ok. 25-26cm)
- pomiar długości średniej półtuszy (ok. 60-50 cm)
- pomiar długości spojenia łonowego
- szerokość przodu I, II, III pomiar
Przód odcina się piłą między6 i 7 kręgiem piersiowym pod kątem prostym do głównej osi podziału.
Część środkową odcina się od zadu piłką między pierwszym kręgiem krzyżowym a ostatnim lędźwiowym również pod kątem prostym do głównej osi podziału
Cześć przednia dzieli się na następujące wyręby.
- szyje- odcina się piłką między 5 a 6 kręgiem w linii skośnej do najszerszego miejsca wygięcia szyi do połączenia wymienionych kręgów
- mostek - obcina się piłką po skośnej osi podziału półtuszy a goleń przednią po zewnętrznej stronie tuszy od wyrostka łokciowego przez wgłębienia między mięśniami łopatki a mięśniami goleni przedniej
- karkówka- odcina się płaskim cięciem od łopatki przy żebrach
- łopatka- to pozostała cześć przodu w skład której wchodzą kość łopatkowa i mięśnie łopatki
Część środkowa półtuszy dzieli się w następujący sposób
- łatę z żebrami odcina się i nożem od combra i antrykota po głównej osi podziału półtuszy. Do łaty z żebrami dodaje się mostek odcięty z części przedniej stanowiącej jedną całość dyrekcyjną
Pomiaru „oka” polędwicy dokonuje się za pomocą suwmiarki na doogonowej płaszczyźnie odcięcia antrykotu Mierzy się prostopadle do siebie szerokość i wysokość Grubość warstwy tłuszczu określa się na przedłużeniu pomiaru wysokości „oka” zwykle w najgrubszej jego warstwie nad żebrami.
Zad dzieli się następująco
Udziec oddziela się od goleni tylniej w stawie kolanowym pod kątem prostym do długości osi zadu
Każdy z wyrębów waży się a następnie dzieli się na: mięso tłuszcz i kości Grubsze tętnice i żyły i ścięgna dołącza się do tkanki kostnej
Przód 40,92%
Środek 28,6%
Zad 31,97%
Udziec 29%; comber 26%; antrykot 8,5%; łopatka 8,5%; mostek z łatą 30- 31%; szyja 7,5-8%; goleń przednia 4%; goleń tylna 4-4,5%
Wyręby wartościowe 41,21%: Udziec, Comber, antrykot
Wyręby mniej wartościowe 58,91%
Cześć jadalna 78,66%
Dysekcja: mięśnie 60,5%, tłuszcz 19,85- 20%, kość ok. 19%
Dysekcje robimy dla całej półtuszy
Skład tkanki udźca: mięso ok13%; tłuszcz ok. 10-11%; kości ok. 15,5-16,5%
KLASY
I klasa : wyręby wartościowe łopatka bez kości
II klasa: łopatka z kością
II klasa: głowa karkówka
Pozaklasowe: ogon, goleń przednia i tylnia
Cech fizyczne bada się w 2 miejscach:
- mięsień grzbietowy pM 6-6,5 w tuszy ciepłej; ok. 5% w tuszy zimnej
- wodochłonność 17-21 %
Cechy chemiczne (mięsień najszerszy grzbietu)
s.m 22-23 %; tł 20-21%; białko 3-3,5%
Składniki/ baranina chuda/ baranina tłusta
Białko% / 19/ 17
Tłuszcz%/ 6,4/ 28,4
Węglowodany%/ 0,4/ 0,3
Woda%/ 72,1 / 53,5
Kalorie kcal/ 14,3/ 335
Ocena sensoryczna mięsa przy czym ocenia się dwa mięśnie udźca Są pieczone bez żadnych dodatków smakowych w temp 82*C
Cechy: zapach, soczystość, kruchość, smakowitość (ocena w punktacji od1-5)
Smakowitość baraniny zależ od
1 rasy, typu konstrukcyjnego - użytkowego
2 wieku owcy im owca jest młodsza tym mięso jest z niej lepsze
3 płeć najlepsze mięso uzyskuje się z maciorek skopów, stosunkowo najgorsze z dorosłych tryków chudźców i blakierów
4 system żywienia i pielęgnacji
Klasy otłuszczenia: S- ekstra; E-wyśmienita; U - bardzo dobra; R- dobra; O- średnia; P- słaba
ŻYWIENIE OWIEC
Owce należą do grupy przeżuwaczy. Sposób żywienia i podawania pasz jest podobny do żywienia bydła i kóz. Na początku owca zachowuje się jak zwierze monogastryczne. Potem ma 4 żołądki i przeżuwa pasze kilka razy.
I do 3 tyg- faza jagnięcia
II do 8 tyg- faza przejściowa
III pow 8 tyg - faza dorosłego przeżuwacza
W fazie jagnięcia najbardziej rozwinięty jest trawieniec - stanowi 60% W miarę upływu wieku rozwijają się przedżołądki głównie żwacz
Części żołądka/ przy porodzie /w wieku 4 mcy / dorosły
Żwacz/ 25/ 75/80
Czepiec/ 5/5/5
Księgi/10/9/7
Trawieniec/60/ 11/8
Owce mają bardzo długie i rozwinięte jelita
W fazie przejściowej owca pobiera pasze objętościowe suche soczyste następuje rozkład pasz przez bakterie bytujące w żołądku Mikroorganizmy rozkładają pasze na składniki owcy potrzebne
Dezaminacja- uwalnianie amoniaku muszą być zachowane odpowiednie proporcje np.: 10:1 azot do siarki
Siarka potrzebna jest do prawidłowego trawienia Owca powinna uzupełniać niedobory mikroelementów
Ok. 3 dni pasza przebywa w przewodzie pokarmowym.
W fazie przejściowej powinno się podawać pasze lekkostrawne niezalegające
W dawce powinny dostać:
Pasze treściwe; włókno; s.m (2 kg dorosła owca); białko
Głód pozorny- zbyt duże karmienie paszami objętościowymi Powinny w dawce stanowić 70%
Żeby zachodziły prawidłowe procesy trawienia owca musi mieć wodę. Na 1 kg s.m ok. 2-3 litry wody dziennie. Owca powinna mieć stały dostęp do czystej wody Owce powinny być pojone po przepasieniu i w okresie laktacji wody potrzeba więcej
Przy żywieniu paszami objętościowymi (ok. 70 % s.m ) a pasze objętościowe w zimę
Powinny być stosowane pasze objętościowe suche:
- siano - z różnych roślin ( trawy kończyna czerwona w czasie laktacji z lucerny w okresie stanówki) siano dobrej jakości jagnięta i tryki a gorsze siano dla owiec dorosłych
0,5-2,5 kg siana dziennie (0,2 -0,1 dla jagniąt)
- słoma z różnych gatunków zbóż; jęczmienna jest oścista jest zła bo ości się wbijają w dziąsła; owsiana dobra pasza w okresie zasuszenia; pszenica bardzo dobra; z roślin motylkowatych grubonasiennych łubin bobik bardzo dobre
Słomy się nie normuje tzw zakładka
- plewy z tych samych gatunków zbóż co słoma Plewy będą miały wyższą wartość pokarmową niż słoma 0,1-0,5 kg plewy z dodatkiem ziemniaków parowanych lub wysłodkami . Słomy i Plewów nie podaje się jagniętom w czasie odchowu owcom wysoko kotnym i tykom w czasie krycia
Soczyste
- marchew - 90% wody Dla jagniąt i tryków ze względu na zawartość karotenu
- buraki pastewne - dla matek karmiących w okresie laktacji
- ziemniaki parowane - jako pasza tucząca dla opasów Muszą być czyste żeby nie występowała dysterioza.
Okopowe 1-4 kg w zależności od grupy 1 kg dla jagniąt tylko marchew
Kiszonki- do 4 kg dla dorosłej owcy nie podaje się dla jagniąt i owiec wysoko kotnych Kiszonka jest dobra w żywieniu zimowym
Kreda pastewna dziennie na 1 sztukę ok. 10 g
W żywieniu letnim zielonkę lub pastwisko
Zielonka pasza bardzo dobra i najtańsza Owce można już wypasać w pierwszych dniach maja
Pasze treściwe: 0,5 -1,5kg
-owies bardzo dobra pasza dla wszystkich grup technologicznych Daje dużo energii podobnie kukurydza Śruta owsiana, owies gnieciony- jagnięta
- jęczmień i śruta w okresie tuczu
- pszenica- bardziej błyszcząca wełna ale raczej się nie daje
- mieszanki:
CJ- dla zwierząt do 0,5 roku
OWJ- dla karmiących
OWD- dla kotnych
Nie ma dawki pełnoporcjowej trzeba komponować tak aby pokryć zapotrzebowanie według norm
Pasze dodatkowe:
- strączyny ,łuszczyny z nasion krzyżowych
- śruta poekstrakcyjna lniana słonecznikowa, rzepakowa
- makuchy u tryków w okresie stanówki
- siemię lniane u tryków w okresie stanówki
- otręby pszenne - mlekopędne
-wywar wysłodki suszone i soczyste dla każdej grupy do 1 kg
- drożdże pastewne
- melasa
Przy ustaleniu dawki pokarmowej bierzemy pod uwagę:
- wiek
-pokrycie zapotrzebowania pokarmowego i produkcyjnego
GRUPY TECHNOLOGICZNE
Owce młode:
- bagniaki ssące do 100 dni
-młodzież hodowlana (4-6 mcy) podział na płeć tryki i Jarki
- opasy
Owce dorosłe:
- matki jałowe
- matki nisko kotne
- matki wysoko kotne
- matki w okresie laktacji
- matki okresie spoczynku
- matki w okresie stanówki
- tryki w okresie przygotowań do stanówki
- tryki w okresie stanówki
- tryki w okresie spoczynku
- tryki hodowlane
-tryki rozpłodowe
Tryki przed stanówką przygotowuje się 2 tyg wcześniej o 0,5 kg zwiększa się im pasze
Matki w stanówce więcej pasz motylkowych zielonek z kończyny białej i lucerny
W ciągu 5 mcy do 3 mcy żywimy jak nisko kotne o 0,3 zwiększa się dodatek paszy treściwej
Jałowym zabiera się dodatek
2- 3 dni przed i po wykocie ujmuje się paszy treściwej
W laktacji stopniowo wprowadzamy tak aby ok. 10 dnia po wykocie owca dostała pełną dawkę Dajemy pasze mlekopędne. Na każde Jagnie dodatek paszy treściwej 0,3 kg
Zasuszenie ujmuje się pasze treściwa a daje pasze objętościowa
Jagnię siano do woli 0,1- 0,2 kg na Jagnie i zwiększa się udział pasz treściwych
Bilansujemy w dawce suchą masę energie białko ogólne
Choroby :
Bruceloza jest to przewlekła, zakaźna i zaraźliwa bakteryjna choroba
Zapalenie wymion Objawy: powiększenie połówki wymienia, zaczerwienienie, bolesność. Mleko staje się wodniste, brązowo-czerwone. Wysoka temperatura - 42oC.
Kulawka Objawy: kulawka, inaczej zanokcica, może występować na wszystkich 4 racicach. Ostre bóle powodują silne kulawienie zwierząt. Dochodzi do oddzielenia rogu ściany racicy i rogu podeszwy oraz gnicia skóry racicy. Czasami następuje zniszczenie rogu oraz porażenie ścięgien i stawów. Leczenie podstawowe: oddzielić chore owce w kojcu z suchą ściółką. Niezwłocznie wyciąć chore części rogu (wycięte części racic starannie zebrać i zniszczyć). Kąpiel chorych racic w 10% esencji kamienia do ran. Podeszwę racic posmarować dodatkowo dziegciem. Przy zainfekowanych brzegach racic założyć opatrunek z grubą warstwą 20% maści ichtiolowej. Zapobieganie: najważniejszym sposobem zapobiegania jest regularna pielęgnacja racic. Zaleca się regularną kąpiel racic w 3-5% roztworze siarczanu miedzi.
Tasiemczyca Objawy: w kale widoczne człony tasiemca. Występuje biegunka, kolka, chudnięcie, czasami wzdęcia brzucha. Leczenie podstawowe: działanie przeciwpasożytnicze mają następujące rośliny: czosnek, wrotycz, marchew, rumianek, orlica.
Robaczyca żołądkowo-jelitowa Objawy: wywołana jest przez 5 rodzajów pasożytów. Inwazja pasożytami prowadzi do zahamowania rozwoju, chudnięcia, blednięcia śluzówek, obrzmienia gardzieli, braku apetytu, biegunki Leczenie podstawowe:
odrobaczanie całego stada na kilka dni przed wypędzeniem na wypas wiosenny.
Kleszcze, świerzb Kleszcze Leczenie podstawowe: smarowanie porażonych miejsc i odkażanie zaatakowanych miejsc preparatem do dezynfekcji RV 27
Świerzb Objawy: świerzb wywołany jest inwazją roztoczy. Świerzbowiec atakuje całe ciało powodując silny świąd, wypadanie sierści, powstawanie na skórze guzków, pęcherzyków i krost. Choroba podlega zgłoszeniu do urzędu weterynaryjnego.