Teoria podmiotowości politycznej
Aktorzy
Kto jest uczestnikiem sytuacji politycznej?
Bronisław Komorowski i Radosław Sikorski
Jakie są główne cechy charakteryzujące aktorów?
Komorowski: umiarkowany polityk, spokój, tradycja, konserwatyzm, antykomunizm, inteligencja, doświadczenie, patriotyzm, konsekwencja, spokój, historia, statyczność.
Sikorski: młodość, bezkompromisowość, obycie, popularność, współpraca, zarozumiałość, pewność siebie, brak doświadczenia, przeszłość, nielojalność.
Kto podejmuje decyzje w imieniu kandydatów?
Decyzje w głównej mierze podejmują sami kandydaci. Należy pamiętać, że prawybory są pewną nowością, więc sztaby wyborcze czy profesjonalni doradcy nie mają tu jeszcze dużego znaczenia (inaczej niż np. USA). Obaj kandydaci to doświadczeni politycy, którzy są raczej znani swym partyjnym kolegom i wiadomo czego się po nich spodziewać. Indywidualnie można rozpatrzyć jedynie Sikorskiego, na którego decyzje pewien wpływ może mieć jego żona.
Behawioralizm
Bodźce i reakcje
Jakie są najważniejsze powody uczestniczenia aktorów w sytuacji politycznej ?
Chęć zostania prezydentem. Władza. Odsunięcie od władzy Lecha Kaczyńskiego. Zwieńczenie kariery politycznej (dla Komorowskiego) i pokonanie kolejnego jej szczebla (Sikorski).
Jakie bodźce z otoczenia oddziałują na aktorów ?
Prezydentura Kaczyńskiego, pomysł zmiany pozycji prezydenta, wyniki sondaży, brak kandydatury Tuska, pomysł prawyborów, poparcie medialne, poparcie wewnątrzpartyjne,
Instytucjonalizm
Kontekst instytucjonalny/struktura
Jakie są instytucjonalne - formalne i nieformalne - uwarunkowania sytuacji politycznej ?
Instytucja prawyborów. Członkowie partii uczestniczą w pocztowych i internetowych wyborach na kandydata partii. Wygrywa ten, który uzyska największą liczbę głosów. Wynik prawyborów nie może być zmieniony przez najwyższe władze partyjne. Jest wiążący.
Nieformalnie partie w Polsce problem wyłaniania kandydatów do wyborów np. prezydenckich rozwiązują poprzez centralne wyłonienie jednego kandydata (poprzez swoiste namaszczenie kierownictwa), którego następnie członkowie jedynie symbolicznie potwierdzają np. SLD
Instytucja prawyborów niesie za sobą dużo plusów:
- Demokratyzm wewnątrz partyjny (wytrącenie Andrzejowi Olechowskiemu argumentu o braku demokracji w Platformie)
- zmniejszenie ryzyka podziału w partii (ale zarazem wada, bo po porażce możliwy jest rozpad)
- zmiana zainteresowania medialnego (z afery hazardowej na prawybory)
- Tusk odsuwa od siebie odpowiedzialność za wybory
Jak podobny problem był rozwiązywany wcześniej ?
Prawybory to w Polsce nowy sposób wyłaniania kandydata partii na prezydenta. Platforma Obywatelska w 2001r. próbowała w ten sposób wybrać kandydatów do wyborów parlamentarnych, ale skończyło się to niepowodzeniem, ponieważ wybór lokalnych działaczy był sprzeczny z oczekiwaniami władz centralnych, które zmieniły werdykt. Tym razem publicznie ogłoszono, że wybór działaczy będzie uszanowany przez władze. Wydaje się być to wiarygodne przede wszystkim ze względu na fakt, iż kandydaci zostali namaszczeni przez władze partyjne.
Wcześniej tego typu problem był zazwyczaj arbitralnie rozwiązywany przez centralne władze partyjne, ew. przez kongres partii.
Teoria racjonalnego wyboru
Preferencje i ich hierarchia
Jakie scenariusze wydarzeń są preferowane przez poszczególnych aktorów ?
Każdy z kandydatów oczekuje swojego zwycięstwa, a następnie poparcia od przegranego kontrkandydata. Kandydaci mają prowadzić pozytywną kampanię, a każde złamanie tej zasady ma być karane.
Sikorski liczy na zwycięstwo w prawyborach, późniejsze poparcie przez Komorowskiego i udział w drugiej wyborów. Dla obu kandydatów najlepszym rozwiązaniem byłoby zmierzenie się z Lechem Kaczyńskim. Trudnym kontrkandydatem dla Sikorskiego byłby Andrzej Olechowski i Włodzimierz Cimoszewicz (o ile zdecydowałby się na kandydaturę).
Komorowski liczy na zdecydowane zwycięstwo, po którym Sikorski uznałby, że dla niego na prezydenturę jest jeszcze za wcześnie i ma misję do wypełnienia w MSZ. Najlepiej dla Komorowskiego byłoby zmierzyć się z Kaczyńskim w drugiej turze. Dobrym kontrkandydatem byłby dla niego również Olechowski i Szmajdziński, bo z jednym i drugim krzyżuje się jego przeszłość (PO i MON).
Realizm
Instrumenty i siła poszczególnych aktorów
Kto dysponuje i jakimi instrumentami w sytuacji politycznej ?
Każdy z kandydatów dysponuje stanowiskami pozwalającymi oddziaływać na rzeczywistość. Radosław Sikorski jako szef MSZ dysponuje bardziej spektakularnymi instrumentami, które może wykorzystać choćby w sytuacji napięcia w stosunkach z Białorusią. Bronisław Komorowski nie zajmuje stanowiska tak eksponowanego, ale za to posiada znacznie silniejszą pozycję w partii (jeden z wiceprzewodniczących), co w sytuacji wewnątrzpartyjnych prawyborów może się okazać kluczowe. Warto zaznaczyć, że jako marszałek sejmu jest druga najważniejszą osobą w państwie po prezydencie. Na partię może także oddziaływać poprzez prestiż swojego stanowiska i ukazanie siebie jako dobrego rozjemcę i organizatora (co niewątpliwie ma czynić jako marszałek).
Jaki jest stosunek sił poszczególnych uczestników sytuacji ?
Nieformalnie wiadomym jest, że Sikorskiego będzie popierało „młode skrzydło” Platformy. Starsi nie mogą mu wybaczyć przeszłości w rządzie Prawa i Sprawiedliwości. Uważają, że to Komorowski jest lepszym kandydatem. Swoje poparcie dla Komorowskiego wyraziły już niektóre jednostki terenowe Platformy. Za Sikorskim opowiedziały się osoby spoza partii: Roman Giertych, Kazimierz Marcinkiewicz, a także Sławomir Nitras i Jarosław Gowin związani z „prawicowym” skrzydłem Platformy. To poparcie, które na pewno pomogłoby w wyścigu o prezydenturę, paradoksalnie może przeszkodzić w prawyborach.
Postmodernizm
Dyskurs
Jakimi pojęciami operują poszczególni aktorzy ?
Sikorski - znajomość języków obcych; szanse na zwycięstwo w drugiej turze wyborów; weto; służenie narodowi; nowa jakość w polityce międzynarodowej prezydenta; obronność.
Komorowski - zasługi i zaangażowanie w partii, przyjaźń z Donaldem Tuskiem, udział w procesie legislacyjnym, silniejsza pozycja w kraju, czynne uczestnictwo, modernizacja połączona z tradycją, polityka zachęcania, łączenia.
Jakie są linie argumentacyjne ?
Sikorski - znajomość języków obcych ma znaczący wpływ na działanie prezydenta w zakresie polityki zagranicznej. Sikorski bywał na salonach amerykańskich i brytyjskich co może wydatnie pomóc w działalności na arenie międzynarodowej. Sikorski uważa, że ma duże szanse na zwycięstwo w drugiej turze wyborów, bo nie ma kandydata, którego by nie pokonał. Chce ograniczenia stanowisk w Kancelarii prezydenta i służenia narodowi przede wszystkich w dwóch dziedzinach, w których prezydent ma największe kompetencje - obronie i sprawach zagranicznych. Sikorski jest przeciwny instytucji weta, bo uważa, że takie przeszkadzanie prezydenta dzieli, a nie łączy i chce obniżenia wyrazistości prezydenta.
Komorowski - Podkreśla swoje powiązanie z Platformą Obywatelską. Jest w niej od początków istnienia, jest współautorem jej programu z 2007 roku. Komorowski jawi się jako przyjaciel Donalda Tuska, co wytwarza poczucie wspólnoty już od lat początku lat dziewięćdziesiątych. Prezydent Komorowski chce mieć silniejszą pozycję wewnątrz kraju, chce dodania uprawnień prezydentowi: możliwość występowania prezydenta w procesie legislacyjnym już na poziomie komisji. Chce czynnie uczestniczyć w procesie modernizacji kraju, a nie jak Sikorski tylko kibicować rządowi.
Probabilizm
Możliwe scenariusze przyszłości
Jaki jest możliwy rozwój wypadków ?
Kilka scenariuszy:
Zwycięstwo Sikorskiego
Zwycięstwo Komorowskiego
Minimalne zwycięstwo któregoś z kandydatów i rozłam w partii.
Jakie jest prawdopodobieństwo poszczególnych scenariuszy ?
Najbardziej prawdopodobne jest zwycięstwo Komorowskiego. Ma on duże poparcie wśród starych członków partii, a także doświadczonych parlamentarzystów. Duży wpływ na decyzję członków może mieć też poparcie udzielane poszczególnym kandydatom. Jak na razie w lepszej sytuacji jest Komorowski, który uzyskał głos Lecha Wałęsy. Komorowski uzyskał już poparcie działaczy ze Dolnego Śląska (członkowie przypominają o jego korzeniach na Dolnym Śląsku), z Mazowsza (zdobył tam mandat poselski) i Podlasia (jego rodzina pochodzi z Wilna, a on sam ma dom pod Suwałkami). Działacze podkreślają długi związek z Platformą Obywatelską, w której od początku odgrywał poważną rolę. Duże znaczenie ma charakter Komorowskiego. Statyczny i spokojny ojciec narodu. Takiego prezydenta będzie chciała mieć Platforma. Do wszystkich plusów na rzecz Komorowskiego dochodzą problemy z Sikorskim. Część działaczy nie może mu wybaczyć przeszłości w PiS, najstarsi pamiętają jeszcze jego współpracę z Janem Parysem i Janem Olszewskim. Wydaje się być za bardzo niezależny co dla niektórych może być wadą. Dodatkowo problemem może być jego charakter, bo dla polityków PO wydaje się być zarozumiały i zbyt pewny siebie. Największym problemem Sikorskiego zdaje się jednak być fakt ewentualnych „haków” podczas wyborów prezydenckich. Sam zapewnia, że PiS nie może niczego wyciągnąć, ale politycy Platformy mogą bać się kolejnej negatywnej kampanii, podczas której mogą przegrać. W tym aspekcie dużo pewniejszym kandydatem jest Komorowski, w drugiej turze wyborów powinien pokonać zarówno Andrzeja Olechowskiego jak i Lecha Kaczyńskiego, z którym mimo wszystko Sikorski mógłby mieć problem podczas negatywnej kampanii. Najmniej prawdopodobny jest rozłam w Platformie. Wydaje się, że zarówno Sikorski jak i Komorowski przełkną swoją porażkę i będą pracować na rzecz swojego byłego kontrkandydata w wyborach prezydenckich. Najważniejszym celem jest odsunięcie od władzy Lecha Kaczyńskiego. Pamiętać należy, iż pierwszoplanową postacią PO jest osoba Donalda Tuska. Jest on gwarantem jedności partii, na co wskazuje także jego pozostanie na funkcji premiera. To on ma załagodzić ewentualne spory jakie mogą wytworzyć się między frakcjami.