Definicja oraz znaczenie masażu.
Kolejność i wpływ poszczególnych ruchów masażu klasycznego na tkanki.
Wskazania i przeciwwskazania do wykonywania masażu.
Masaż jest to zespół ruchów wywierający ucisk na tkanki. Polega na wykonywaniu poszczególnych ruchów w określonym tempie, rytmie, z określoną siłą, zgodnie z kierunkiem przebiegu mięśni, naczyń krwionośnych i limfatycznych od obwodu do serca.
Równomiernymi, rytmicznymi uspakajamy nerwy podrażnione stresem, strachem czy przeciążeniem. Zakończenia nerwów mieszczące się w skórze, przekazują uspakajające impulsy dalej, do innych części ciała, co powoduje ogólne odprężenie. Jeśli człowiek jest głęboko zrelaksowany, to jego oddech staje się głęboki i równomierny. Masowany wówczas zaczyna oddychać przeponą, co u dorosłych ma miejsce tylko podczas snu. Małe dzieci jeszcze oddychają przeponą, starsi natomiast najczęściej oddychają płytko klatką piersiową. Tak więc masaż daje podwójny efekt relaksacyjny. Z jednej strony oddech staje się głębszy, z drugiej - ów głębszy oddech wywołuje odprężenie.
Masaż oddziałuje na cały układ nerwowy, także na układ wegetatywny, który kieruje funkcjonowaniem organów wewnętrznych i na który człowiek nie może wpłynąć siłą woli. Układ ten również reaguje tak samo na impulsy dotykowe, chociaż my nie odbieramy świadomie owej reakcji. Dlatego uspakajający masaż złagodzi takie dolegliwości, jak ból głowy czy problemy z trawieniem, które często są wyrazem obciążenia psychicznego i nerwowego.
W masażu wyróżnia się pięć podstawowych ruchów:
głaskanie,
rozcieranie,
ugniatanie,
oklepywanie,
wibracje
Głaskanie jest pierwszym ruchem masażu. Wykonuje się go opuszkami palców lub całą dłonią, w zależności od masowanego odcinka. Ręce należy przesuwać delikatnymi ruchami po powierzchni masowanej, raz jedna ręka, raz druga, bądź jednocześnie. Głaskanie łagodne, czyli tzw. Muskanie wykonuje się najczęściej przy masażu twarzy, natomiast średniej mocy np. na kończynach lub plecach. Kierunek głaskania przebiega wzdłuż mięśni, natomiast wokół łopatki, stawów i gruczołów piersiowych prowadzi się ruchy okrężne. Głaskanie rozpoczyna i kończy każdy masaż.
Ruch głaskania mechanicznie usuwa złuszczony naskórek oraz wydzieliny z gruczołów łojowych i potowych, ułatwia przepływ krwi i limfy w kierunku serca poprzez pobudzenie układu krążenia (następuje rozszerzenie i zwężenie światła naczyń krwionośnych i limfatycznych). Dzięki głaskaniu zaczynają znikać obrzęki, krwiaki ulegają wchłonięciu, a zastoje ustępują. Ruch ten oczyszcza powierzchnie i głębiej położone naczynia krwionośne i limfatyczne, a dzięki temu następuje szybszy przepływ krwi tętniczej do masowanego odcinka ciała, co wiąże się z lepszym odżywieniem oraz dotlenieniem skóry i mięśni. Głaskanie działa też na zakończenia nerwów czuciowych skóry. Bodziec pobudza lub obniża stopień napięcia, w zależności od zastosowanej siły. Masowanie łagodne działa uspakajająco, zmniejsza pobudliwość nerwową. Głaskanie początkowe jest uchem wstępnym, który należy wykonywać dość energicznie i rytmicznie, bez rozciągania skóry. Ruchem tym można przeplatać każdy inny ruch masażu. Głaskanie końcowe należy wykonywać wolno i rytmicznie, żeby uspokoić i wyciszyć organizm.
Rozcieranie jest drugim ruchem masażu. Wykonuje się je koliście lub półkoliście, wzdłuż kierunki przebiegu mięśni.
Powoduje rozdrabnianie i przemieszczanie produktów przemiany materii w kierunku poza wysięk zapalny. Wykonuje się je przy naroślach na tkankach kostnych, przy bliznach i rozstępach w celu zmniejszenia tkanki i przywrócenia ich do stanu pierwotnego. Pod wpływem rozcierania wytwarza się znaczna ilość ciepła, a więc towarzyszy temu zjawisku przekrwienie tkanek, co powoduje wchłonięcie rozdrobnionych i przemieszczonych drobin. W ten sposób zostają usunięte z mięśni kwaśne metabolity przemiany materii nagromadzone wskutek pracy, np. kwas mlekowy.
Ugniatanie jest ruchem wnikliwszym niż głaskanie, wykonując go należy pamiętać, że każdy mięsień trzeba traktować oddzielnie. Ugniatanie rozpoczyna się zawsze do przyczepu dalszego w kierunku do bliższego. Intensywność tego ruchu zależy od masowanego odcinka.
Powoduje przesuwanie produktów przemiany materii, usuwa substancje zużyte, robiąc miejsce substancjom odżywczym, powoduje lepsze odżywienie tkanek, zwiększa napiecie i zdolność kurczenia się mięśni. Mięśnie zmęczone np. po wysiłku fizycznym pod wpływem tego ruchu szybciej powracaja do stanu wyjściowego.
Ugniatanie wpływa na wzrost siły i wytrzymałość mięśnia, przyrost tkanki i lepsze jej odżywienie, co powoduje poprawienie się prężności.
Oklepywanie jest czwartym z kolei ruchem masażu. Jest to silny bodziec mechaniczny, polegający na wykonywaniu szybkich, krótkich udzrzeń z bliskiej odległości. Ze względu na siłę oddziaływania dzieli się:
oklepywanie lekkie - wykonywane opuszkami palców lub całymi palcami (delikatne oklepywanie miotełkowe) szczególnie na twarzy; ten rodzaj oklepywania działa uspakajająco an układ nerwowy i mięśniowy,
oklepywanie średniej mocy, tzn. oklepywanie typu miotełka, łyżeczka, szczypane i widelcowe; ten rodzaj oklepywania działa pobudzająco na tkankęnerwową i mięśniową,
oklepywanie silne - grzbietowo-paliczkowe, piąstkowe i karkowe; ten rodzaj oklepywania można wykonać tylko przy dużej masie mięśniowej; stosowany przy masażu sportowym.
Wibracja jest najtrudniejszym i najbardziej męczącym ruchem dla osoby wykonującej zabieg. Są to delikatne rytmiczne uderzenia, wprawiające tkanki w ruch drżący.
Wibracja wymaga dużej precyzji i zaangażowania ze strony masażysty. Powoduje wzrost napięcia i zwiększa sprawności mięśni, przyrost tkanki mięśniowej, uelastycznienie jej, zwiększenie napięcia naczyń krwionośnych, podnosi ciśnienie krwi, zmniejsza tętno, przyspiesza przemianę materii, wpływa odprężająco na zakończenia nerwowe, likwidując zmęczenie. Ruch ten ma bardzo korzystne działanie w masażu twarzy przy skórach słabo ukrwionych, mało elastycznych, czyli przy skórach starzejących się.
Wpływ masażu na tkanki
w tkance łącznej powoduje: odżywienie, uplastycznienie, poprawia funkcje życiowe i zwiększa przyrost tkanki; tkanka łączna wchodzi w skład wszystkich narządów, łączy je i pokrywa; odgrywa ważną rolę w odżywianiu elementów innych tkanek, które otacza
w tkance chrzęstnej powoduje jej lepsze odżywienie, zapobiega procesom zwyrodnieniowym lub powstrzymuje już istniejące
w tkance kostnej poprzez jej odżywienie wpływa na utrzymanie równowagi między związkami organicznymi i nie organicznymi, przyspiesza procesy kostnina w przypadku złamań lub pęknięć kości
w tkance tłuszczowej przyczynia się do rozdrobnienia i usunięcia komórek tłuszczowych, co prowadzi do poprawy przemiany materii, czyli przyczynia się do szybszego spalania w tkankach
w tkance siateczkowej wzmaga odporność organizmu, a na skutek lepszego odżywienia tkanki powoduje wzmożenie procesów wytwórczych składników morfotycznych krwi
w tkance mięśniowej przyczynia się do podniesienia napięcia mięśniowego, usuwa produkty przemiany materii, ułatwia doprowadzenie produktów przemiany odżywczych, przez rozgrzanie poprawia dotlenienie, jędrność, elastyczność i wytrzymałość masowanych tkanek, przyśpiesza przyrost tkanki mięśniowej; pod wpływem bodźców powstających automatycznie w układzie nerwowym, masaż wpływa pośrednio na układ nerwowy i układ krążenia na mięsień sercowy.
Wskazania do masażu:
w schorzeniach skóry
odmrożenia
choroby naczyń krwionośnych i limfatycznych
rozmiękczenie blizn pooperacyjnych i zrostów
w celach kosmetycznych
w schorzeniach układu krążenia
stany obniżonego ciśnienia krwi
choroby obwodowych naczyń krwionośnych
niewydolność krążenia
stan po przebytym zapaleniu żył kończyn dolnych
w chorobach układu mięśniowego
zapobieganie i leczenie zaników mięśni
stany pourazowe mięśni
w celu pobudzenia mięsni gładkich naczyń wewnętrznych ( w zaburzeniach żołądkowych, jelit i zaparciach nawykowych)
w chorobach układu nerwowego
porażenie i niedowład pochodzenia nerwowego
przewlekłe zapalenie nerwów
nerwobóle
stany po urazach obwodowego układu nerwowego
choroby mózgu i opon mózgowych
choroby narządu ruchu
stany pourazowe (stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia) i pooperacyjne narządów ruchu
po zdjęciu opatrunku gipsowego
stany po przewlekłym zapaleniu stawów, mięśni, więzadeł i torebek stawowych
zmiany zwyrodnieniowe
wady wrodzone oraz zaburzenia rozwoju narządów ruchu
choroby reumatyczne
wszystkie postacie gośćca
Przeciwwskazania do wykonywania masażu
stany chorobowe przebiegające z wysoką temperaturą
stany zapalne, alergiczne oraz zakaźne skóry
przerwania ciągłości skóry
krwotoki i tendencje do występowania krwotoków
ostre i podostre stany zapalne
guzki niewiadomego pochodzenia na przebiegu węzłów chłonnych
zapalenie szpiku kostnego
nadciśnienie
zaawansowana miażdżyca
zapalenie żył
wady serca
nadczynność tarczycy (nie masować szyi)
ciąża i czas menstruacji
kamica wątrobowe i nerkowa (nie masować powłok brzusznych)
Bibliografia:
H. Tischer „Masaż relaksacyjny” Warszawa 2005
J. Dylewska - Grzelakowska „kosmetyka stosowana” Warszawa 1999
Notatki z wykładu i internet
3
H. Tischer „Masaż relaksacyjny” Warszawa 2005
Joanna Dylewska - Grzelakowska „Kosmetyka stosowana: Warszawa 1999
Notatki z wykładów i internet