5. Budowa NEURONu

Podstawowym elementem układu nerwowego jest komórka nerwowa z odchodzą­cymi od niej wypustkami, zwana neuronem. Rycina 210 przedstawia powiększony schemat neuronu. Składa się on z bańkowatego ciała komórkowego z jądrem oraz od­chodzących od ciała wypustek. Liczne krótkie wypustki tworzące drzewkowate rozgałę­zienia nazywają się dendrytami. Jedna z tych wypustek jest długa, pokryta zwykle ja­sną otoczką mielinową, nosi nazwę neurytu lub aksonu. Średnica ciała komórkowego wynosi 5-100 μm, akson - zwęża się do 7 / 6 μm, a jego długość może dochodzić do l m.

Układ nerwowy zbudowany jest z olbrzymiej liczby neuronów, którą szacuje się na ok. 25 miliardów. Z tego tylko około 25 milionów znajduje się na obwodzie, resz­ta skupiona jest w ośrodkowym układzie nerwowym.

Neurony kontaktują się ze sobą za pośrednictwem łącz, zwanych synapsami. Liczba tych synaps jest wielokrotnie większa niż samych komórek, ponieważ każda wypustka tworzy wiele kontaktów synaptycznych z innymi komórkami nerwowymi. Neurony tworzą synapsy nie tylko z innymi komórkami nerwowymi, lecz także z in­nymi typami komórek, np. z komórkami mięśniowymi lub komórkami narządów zmysłowych.

6. Czynności neuronów

Głównym zadaniem neuronów jest przyjmowanie, przetwarzanie i przekazywa­nie informacji w postaci bodźców elektrycznych. Każda komórka nerwowa otrzy­muje informacje przekazaną od innych neuronów, a także od wyspecjalizowanych komórek - receptorów narządów zmysłowych lub bezpośrednio ze środowiska ze­wnętrznego przez wyspecjalizowane dendryty. Informacje te komórka nerwowa przekazuje dalej za pośrednictwem cienkiego długiego włókna - aksonu (neurytu). Przekazywane i przetwarzane w neuronach informacje są zakodowane w postaci sy­gnałów elektrycznych lub chemicznych. Akson można porównać do kabla tworzą­cego cześć obwodu elektrycznego. Po dojściu do miejsca przeznaczenia akson dzie­li się na liczne gałązki, które nawiązują kontakt z dendrytami lub bezpośrednio z ciałem komórkowym innego neuronu lub innymi komórkami pozostającymi pod bezpośrednią kontrolą układu nerwowego. Otaczająca akson błona, czyli osłonka mielinowa, zbudowana z lipidów, jest dobrym izolatorem elektrycznym.

Proces rozchodzenia się bodźców elektrycznych w neuronach jest jednak niepo­dobny do rozchodzenia się impulsów w kablach obwodu elektrycznego. Można go raczej porównać ze zjawiskiem zachodzącym w zapalonym loncie, z tą różnicą, że lontu można użyć do wyzwolenia reakcji (wybuch) tylko jeden raz, natomiast włók­no nerwowe może być użyte ponownie natychmiast po przejściu przez niego poje­dynczego impulsu.

---