Procesy magazynowe - charakterystyka.

Magazynowanie to zespół czynności związanych z gospodarowaniem zapasami lub jako organizowanie "wejścia i wyjścia", "przypływów i odpływów" towarów w organizacji. Produkty znajdujące się w magazynach są w fazie względnego spoczynku, ponieważ patrząc z punktu widzenia logistyki, magazynowanie to niepożądane przerwy w przepływie tych produktów. Niestety w/w przerwy są nieuniknione i należy się z nimi liczyć, a przede wszystkim podejmować odpowiednie decyzje dotyczące gospodarki magazynowej.

Magazyn stanowi integralną część systemu dystrybucji. Jest on węzłem koncentracji i rozdziału materiałów i towarów w łańcuchach logistycznych od producenta do ostatecznego odbiorcy.

Proces magazynowy jest to uporządkowany łańcuch operacji związany z obsługą magazynowania towarów. W procesie tym wyróżnia się 4 fazy:

-Przyjęcie towaru,

-Składowanie,

-Kompletacja,

-Wydawanie towaru.

Lokalizacja magazynu w kanałach dystrybucji determinuje jego funkcje i rozwiązania organizacyjno-techniczne, które posiadają bezpośredni wpływ na przebieg procesu technologicznego i jego wyposażenie oraz rozwiązania przestrzenne budowli magazynowej. Jednocześnie wymagania logistyki nakładają na magazyn:

-integrację przepływu materiałów i informacji,

-minimalizację wielkości zapasów,

-wysoką przepustowość,

-minimalizację cyklu realizacji zamówienia,

-terminowość realizacji,

-kompleksowość usług,

-wysoką elastyczność działania,

-stosowanie zintegrowanych z dostawcą i odbiorcą systemów informatycznych,

-oszczędność kosztów przez sprawne działania synergetyczne.

Warunkiem osiągnięcia celu logistycznego wysokiej jakości obsługi klienta jest, aby wytworzony towar był doprowadzony do odbiorcy i zaoferowany konsumentowi zgodnie z jego oczekiwaniami we właściwej ilości, oferowanej jakości, we właściwym miejscu i czasie.

Towary częstego zakupu posiadają w obrocie towarowym swój specyficzny charakter (np. wielkość popytu, asortymentowość, trwałość) i wymagają odpowiedniego doboru funkcjonalnych systemów magazynowych na różnych szczeblach dystrybucji.

Charakterystyka technologicznego procesu magazynowego

Proces magazynowy stanowi zbiór operacji przeprowadzanych z towarami od przyjęcia do wydania, wykonywanych w określonych warunkach za pomocą funkcjonalnego wyposażenia.

Technologiczny proces magazynowy porządkuje przepływ towarów i informacji w magazynie, niezależnie od lokalizacji oraz postępu technicznego. W procesie magazynowym wyróżniamy główne fazy jego przebiegu, które strukturalnie wyznaczają następujące strefy funkcjonalne:

l) Strefa przyjęć towarów

W strefie tej zachodzą operacje i czynności związane z przyjęciem towarów do magazynu. Do głównych należą:

-rozładunek środków transportu zewnętrznego,

-sortowanie,

-identyfikacja,

-kontrola ilościowa i jakościowa,

-przygotowanie towarów do składowania.

2) Strefa składowania towarów

W strefie tej zachodzą czynności związane ze składowaniem i przechowywaniem towarów w określonym czasie.

3) Strefa kompletacji towarów

W strefie tej zachodzą operacje i czynności związane z opracowaniem zamówień odbiorców, na które składa się głównie:

-przeformowanie towarów,

-wybieranie towarów według zamówień,

-przemieszczanie towarów do wydania.

4) Strefa wydań towarów

W strefie tej zachodzą operacje i czynności związane z wydaniem towarów z magazynu. Do ważniejszych należą:

-pakowanie i formowanie jednostek,

-kontrola wyjścia,

-przygotowanie do wysyłki,

-załadunek środków transportu zewnętrznego.

Poszczególne operacje funkcjonalne magazynu są obsługiwane przez system organizacji, którego zadaniem jest wykonywanie poszczególnych elementów, koordynacja, sterowanie, kontrola oraz optymalizacja całego procesu magazynowego.

Podstawowe czynniki determinujące technologię magazynowania:

Na technologiczny proces magazynowy oddziaływają elementy stanowiące realizację funkcji, jaką spełnia magazyn handlowy w obrocie towarowym.

1) Rodzaj towaru - jego cechy fizyczne, właściwości fizykochemiczne oraz charakterystyka obrotu

W grupie towarów częstego zakupu znajdują się towary spożywcze i przemysłowe, które charakteryzują się różnorodnymi właściwościami fizykochemicznymi. Warunki ich przechowywania oraz wymogi dla pomieszczeń określają odpowiednie normy i przepisy.

Istotnym warunkiem mechanizacji prac magazynowych jest stosowanie jednostek ładunkowych paletowych, pakietowych i pojemnikowych. Europejska Federacja Opakowań zaleca stosowanie modularnego wymiaru podstawy opakowań, wynoszącego 400 mm x 600 mm, które umożliwiają formowanie zunifikowanych jednostek paletowych o wymiarach podstawy 800 mm x 1200 mm oraz 1000 mm x 1200 mm.

Stosowanie paletowych jednostek ładunkowych w sposób istotny wpływa na sposób przemieszczania, składowania i rozformowywania w procesie kompletacji.

Charakterystyka obrotu i wielkość rotacji ustalają odpowiednie wymogi dla przebiegu procesu magazynowego pod względem technicznym i organizacyjnym oraz wpływają na:

-wielkość wymaganej przestrzeni składowej,

-parametry techniczno-eksploatacyjne wyposażenia magazynowego,

-rozwiązania frontów przeładunkowych.

Charakterystyka obrotu towarowego oraz fizyczna postać zapasów towarowych w dostawach, składowaniu oraz wydaniu wpływa na rozwiązanie techniczno-organizacyjne strefy składowej i kompletacji.

) Funkcje magazynu handlowego w łańcuchu logistycznym dystrybucji

Magazyn handlowy spełnia określoną funkcję usługową zależnie od jego lokalizacji w łańcuchu logistycznym dystrybucji. Dla towarów częstego zakupu można wyróżnić magazyny które pełnią funkcję:

• magazynów dystrybucyjnych producentów, w których składowane są duże ilości jednorodnych pojemnościowo asortymentów w postaci jednostek ładunkowych,

• magazynów hurtowych pierwszego szczebla, w których składowane jest wiele asortymentów w różnorodnych pojemnościowo jednostkach ładunkowych,

• magazynów hurtowych drugiego szczebla. w których składowane jest wiele asortymentów w niepełnych jednostkach ładunkowych.

3) Wyposażenie magazynowe

Realizacja mechanizacji prac magazynowych uwarunkowana jest zastosowaniem urządzeń odpowiednio do stopnia mechanizacji i istniejących warunków technicznych. Warunki techniczne odnoszą się do formy ładunków, dostępności urządzeń o odpowiedniej charakterystyce techniczno-eksploatacyjnej oraz charakterystyki rozwiązań budowlanych.

Wyposażenie magazynowe obejmuje grupę następujących urządzeń:

-do składowania,

-środki transportu magazynowego,

-pomocnicze urządzenia magazynowe.

W poszczególnych grupach można wyróżnić urządzenia, które ze względu na przeznaczenie i charakterystykę techniczną stanowią zbiór dopuszczalnych urządzeń dla określonych systemów magazynowych o charakterze statycznym lub dynamicznym.

Proces magazynowy przebiega najsprawniej wówczas, gdy jednostki ładunkowe wchodzące do magazynu mogą pod jednakową postacią przechodzić do strefy składowej. Rozwiązania dotyczące przygotowania zapasów do składowania silnie oddziaływują na dalsze operacje procesu magazynowego.

Technologia składowania zapasów

Poszukiwania optymalnej technologii składowania zapasów, szczególnie szybkiej rotacji, doprowadziły do dużej różnorodności rozwiązań technicznych.

Do głównych elementów technologii składowania należą:

• wysokość składowania,

• sposoby składowania,

• środki transportowe stosowane w strefie składowej,

• organizacja składowania.

l) Wysokość składowania

W aktualnie eksploatowanych magazynach występują wysokości składowania:

-małe w przedziale od 2,4 do 4,5 m;

-średnie do 9,0 m;

-duże do 12 m;

-bardzo duże w przedziale od 12 do 24 m oraz powyżej do 30,0 m (silosy paletowe).

2) Sposoby składowania

Stosowane obecnie sposoby składowania zapasów można różnicować pod względem potrzeb selektywności (ilość jednostek ładunkowych / ilość asortymentów) bez wykonywania dodatkowych czynności przeładunkowych.

Wyróżniamy następujące podstawowe sposoby składowania:

-składowanie rzędowe - regały paletowe ramowe ułożone są w magazynie w jedno- i dwurzędowe bloki, rozdzielone drogami manipulacyjnymi, przystosowane do obsługi odpowiednimi środkami transportowymi. Sposób ten daje możliwość pełnej wybieralności dowolnych jednostek ładunkowych, dobrą organizacje pracy, dobry wskaźnik wykorzystania przestrzeni;

-składowanie blokowe w regałach przepływowych - ułożone obok siebie rzędy regałów wyposażone są w trasy jezdne tunelowe, w których ułożone są z zasady identyczne asortymentowo zapasy. Regały te dają możliwość pobierania tylko czołowej jednostki ładunkowej. Sposób ten umożliwia niezależne zasilanie i wybieranie, dobrą organizację pracy, stosowanie zasady "pierwsze weszło - pierwsze wyszło", teoretycznie wysoki wskaźnik wykorzystania przestrzeni;

-składowanie w regałach zblokowanych, ze wspornikami do palet o rozstawie umożliwiającym wjazd do wnętrza wózków podnośnikowych. Sposób ten pozwala wyeliminować warunek wysokiej wytrzymałości jednostek ładunkowych na ściskanie. Wymaga odpowiedniej organizacji, ograniczona wybieralność, stosowany przy dużej ilości jednorodnych asortymentów, wysoki wskaźnik wykorzystania przestrzeni;

-składowanie jednostek ładunkowych bezpośrednio na posadzce (bez urządzeń do składowania), gdzie stosy jednostek ładunkowych składowane są w rzędach lub blokach w takiej postaci w jakiej zostały dostosowane do magazynu lub o zwiększonej wytrzymałości na ściskanie za pomocą nadstawek paletowych. Składowanie bezpośrednie stosowane -jest dla dużej ilości jednorodnych asortymentów i umożliwia piętrzenie 13 jednostek ładunkowych. Sposób ten daje duże wykorzystanie powierzchni, umożliwia jednak tylko pobieranie górnej -jednostki ładunkowej. Stosowany w magazynach o małej wysokości i możliwości odpowiedniego obciążenia posadzki.

3) Środki transportu stosowane w komorze składowej

a) wózki jezdniowe podnośnikowe operujące jednostkami ładunkowymi:

-wózki widłowe z masztem czołowym stałym, wymagające dróg manipulacyjnych o szerokości około 3,6 m i posiadające wysokość podnoszenia wideł do 7,0 m;

-wózki widłowe z masztem czołowym wysuwnym, wymagające dróg manipulacyjnych o szerokości około 2,4 m i posiadające wysokość podnoszenia wideł do 9,0 m;

-wózki widłowe z masztem czołowym obrotowym, wymagające dróg manipulacyjnych o szerokości około 1,5 m, dysponujące mechanizmem podnoszenia wideł na wysokość około 12 m;

b) układnice słupowe i ramowe podłogowe i podwieszone do konstrukcji regałów:

-z widłami teleskopowymi do przeładunku całych jednostek ładunkowych;

-ze specjalnymi uchwytami np. do podjęcia określonej ilości warstw z jednostki ładunkowej;

-ze stołem do ręcznego przeładunku zapasów.

c) przenośniki poziome i pionowe mają szerokie zastosowanie w strefie składowej dla obsługi czół regałów z układnicami, obsługi czół wejścia i wyjścia regałów przepływowych. Zintegrowane są z przepływem w całym magazynie poczynając od wejścia, poprzez strefę składową do strefy kompletacji. Są podstawowym środkiem transportowym w systemach buforowania i rozdziału ładunków przy kompletacji.

---