Konspekt lekcji języka polskiego dla kl. V

- Edukacja regionalna.

Temat : ,, Młodzież wprawdzie nie zna dawnych zwyczajów, ale starsi o nich pamiętają ”

Obrzędy i zwyczaje wielkanocne w naszym regionie .

Opracowała : mgr Bożena Frieda - nauczyciel j. polskiego

w Szkole Podstawowej w Przechlewie.

Zagadnienia lekcji : pogłębienie wiedzy uczniów n/t obrzędów i zwyczajów

wielkanocnych w rejonie pomorskim.

Cele lekcji :

• uczeń wymienia i opisuje tradycje, obrzędy, zwyczaje związane z Wielkanocą .

• pogłębia więź kulturową z regionem.

• wyjaśnia znaczenie niektórych pojęć i zwyczajów regionu.

• potrafi znaleźć różnice między zwyczajami mazowieckimi a pomorskimi.

Uwagi dotyczące realizacji lekcji : zajęcia trwają dwie godziny lekcyjne.

Metody pracy : pogadanka heurystyczna, praca w grupach, krzyżówka.

Forma pracy : praca indywidualna i grupowa.

Środki dydaktyczne : tekst J. Chludzińskiego ,,Zdrowia, szczęścia winszujemy”,

krzyżówka, rekwizyty związane z obrzędami i zwyczajami

wielkanocnymi, Słownik j. polskiego.

Pojęcia i terminy : zwyczaj, obrzęd, tradycje, Wielkanoc, Pascha.

Przebieg lekcji :

1. Wprowadzenie

Lekcja rozpoczyna odczytanie przez kolejnych uczniów opowiadania pt. ,,Zdrowia, szczęścia winszujemy” oraz pogadanka n/t. Świąt Wielkanocnych na Mazowszu, której celem jest rozbudzenie w uczniach motywacji do pracy, np. uczniowie wymieniają mazowieckie zwyczaje :

• po rezurekcji - zwyczaj szybkiego powrotu do domu, do wsi aby zapewnić powodzenie sobie i rodzinie,

• po powrocie z rezurekcji trzeba wziąć palmę albo gałąź choiny bądź jałowca, zanurzyć

w poświęconej , wielkosobotniej wodzie i pokropić ją najpierw domowników, potem

wszystkie izby domu, budynki gospodarcze oraz konie i bydło, a resztę wlać do studni.

2. Sprawozdanie uczniów z rozmów z dorosłymi n/t zwyczajów świątecznych.

3. Wyjaśnienie przez nauczyciela pochodzenia tematu lekcji: podanie w wątpliwość prawdziwości twierdzenia zawartego w cytacie „ czy rzeczywiście młodzież nie zna zwyczajów , ale starsi o nich pamiętają ” ?

4. Uczeń czyta :

Wielkanoc to jedno z najstarszych i najważniejszych świąt w katolickim roku liturgicznym. Zostało ono ustalone w 325 roku na soborze nicejskim. Nawiązuje do żydowskiego święta Paschy. Jest świętem ruchomym i wypada w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni księżyca, czyli między 22 marca a 25 kwietnia. To największe chrześcijańskie święto bogate jest

w zwyczaje i obrzędy.

• Zapisanie tematu lekcji na tablicy i w zeszytach.

• Podział klasy na zespoły 4 osobowe.

• Zorganizowanie pracy grup i wyborów lidera.

( czas realizacji ok. 10 minut )

Zadanie 1.

W słowniku języka polskiego odszukajcie znaczenie haseł: obrzęd, zwyczaj, tradycja i zapiszcie je w zeszycie ( cztery grupy odczytują wyniki pracy )

( czas 10 min. )

Obrzęd - uroczysty, symboliczny akt odbywający się według tradycyjnego porządku, zwykle będący częścią obchodów jakiejś uroczystości np. obrzęd chrztu, obrzędy wielkopiątkowe.

Zwyczaj - 1) postępowanie , zachowanie się , sposób robienia „czegoś” utrwalony w danej społeczności, uświęcony często tradycją ; zwyczaje i obyczaje ludowe, jakiś zwyczaj upowszechnia się ;

2) właściwy komuś sposób postępowania, przyzwyczajenie, nawyk np. Miał

w zwyczaju wstawać bardzo wcześnie. Ma zwyczaj , codziennie telefonować do matki.

Tradycja - przekazywanie z pokolenia na pokolenie historycznie ukształtowane obyczaje, poglądy, wierzenia, zasady postępowania, sposoby myślenia; zwyczaj.

Dawna stara, dobra, piękna, staropolska tradycja. Tradycje kulturalne, historyczne, ludowe, narodowe, literackie, ludowe .

Zwyczaje mazowieckie :

• śniadanie rozpoczynają od zjedzenia kawałka chrzanu - bo daje zdrowie.

• gospodarz podczas śniadania siedzi w rogu stołu.

• nie wolno rozrzucać okruchów święconki.

• skorupki z wielkanocnych jajek - rozrzuca się wokół domu lub zanosi kurom do kurnika,

• gnaty czyli kości oraz kawałki chrzanu wtykano w nory kretów,

• święconą sól sypano w podwaliny nowo budowanej chałupy, a świeconym masłem smarowano wymiona krów,

• w ciągu dnia obowiązywał zakaz spania, nawet kładzenia się ,

• Wielka Niedziela była uważana za święto, które należy spędzać tylko w gronie domowników.

• chodzenie od domu do domu i i śpiewanie pieśni.

Zadanie 2.

Na kartonach napiszcie jakie znacie zwyczaje i obrzędy wielkanocne .

1. Przedświąteczne zakupy, kiermasze: cukrowych baranków, kurczątek, zajączków.

W wielkich dzbanach stoją palmy, piętrzą się wiklinowe koszyczki, cieszą oczy pąki

białych bazi, zielonych gałązek, bukiety pierwszych wiosennych kwiatów. Przede

wszystkim wzrok przyciągają pisanki zrobione we wszystkich barwach tęczy.

2. Wierni przystępują do powszechnej spowiedzi.

3. W Wielki Czwartek i w Wielki Piątek odtwarza się sceny męki Pańskiej.

4. W Wielki Piątek piecze się ciasta - baby, mazurki.

5. W Wielka Sobotę jest czas na święconki - wiklinowe koszyczki przystrojone bukszpanem, wysłane białymi serwetkami i wypełnione ,święconym pokarmem: kolorowe pisanki, chleb, kawałek kiełbasy, chrzan, sól, cukrowy baranek.

6. Wielka Niedziela - dzień dla rodziny

• rezurekcja - pierwsza msza oznaczająca zmartwychwstanie,

• świąteczne śniadanie - zaprasza się rodzinę , zanim wszyscy usiądą do stołu dzielą się święconym jajkiem, składają sobie wzajemnie życzenia,

• po południu wiele rodzin udaje się na świąteczny spacer,

• drugi dzień świąt to czas wizyt

7. Wielkanocny Poniedziałek

• śmigus - dyngus - to czas polewania się wodą (szczególna atrakcja dla dzieci).

Zadanie 3.

Co powinno się znaleźć na wielkanocnym stole ? ( grupy zapisują )

- Liderzy grup wybierają 2 rekwizyty i umieszczają na stole : ksero - baranek, borówki, babka

z owsa, baba wielkanocna, mazurki, kolorowe pisanki, wędlina, chleb, sól, chrzan, ocet, barszcz

wielkanocny, ogórek, pomidor, kotlet schabowy, zupa pomidorowa.

Zadanie 4 .

Samodzielne rozwiązanie krzyżówki wielkanocnej .

- macie przed sobą wielkanocną krzyżówkę, spróbujcie ją rozwiązać .

1
2
3
4
5
6
7
8
9

1. Z gałązek jakiego drzewa dawniej robiono palmy ?

2. Malowane jajko.

3. Roślina na babki wielkanocne.

4. Co święcimy w Niedzielę Palmową ?

5. Ciasto wielkanocne.

6. Powszechnie przyjęty, najczęściej uświęcony tradycją sposób postępowania w pewnych okolicznościach.

7. Symbol Zmartwychwstałego Chrystusa.

8. Zespół uświęconych tradycją czynności i praktyk o znaczeniu symbolicznym.

9. Żydowskie święto, do którego nawiązuje Wielkanoc.

Podsumowanie

Odpowiedzcie ma pytania :

1. Co uświadomiła nam praca na dzisiejszej lekcji ?

2. Czy obrzędy i zwyczaje związane z obchodzeniem różnego typu świąt są nam potrzebne ? Dlaczego ?.

3. Czy należy je podtrzymywać ?.

Ocena pracy na lekcji

Praca domowa

Wielkanoc w tradycji mojej rodziny - opowiadanie z elementami opisu.

Ewaluacja ustna

1. Czy tak prowadzone zajęcia podobały się ?

2. Jak oceniasz organizację pracy Twojego zespołu ?

---