Jolanta Herczyk

Andrzej Rożnowicz

EDUKACJA REGIONALNA DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE

Program dla szkoły podstawowej dla klas I-VI

USTROŃ 2001

SPIS TREŚCI

I. Ogólna charakterystyka programu.....................................................................................................................3

II. Cele edukacyjne.................................................................................................................................................5

III. Treści nauczania: klasy I-III..............................................................................................................................6

IV. Treści nauczania: klasy I V-VI........................................................................................................................12

V. Przewidywane efekty końcowe.......................................................................................................................19

VI. Literatura, z którą warto się zapoznać…………………..........................................................……………...20

-2-

I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program niniejszy został sformułowany w oparciu o Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i jest zgodny z dokumentami MEN „Dziedzictwo kulturowe w regionie" oraz ustawą o Systemie Oświaty.

Główną ideą programu Jest odejście od systemu klasowo-lekcyjnego i od encyklopedycznego przekazu wiadomości. Wiedza ucznia powinna mieć charakter funkcjonalny i prowadzić do umiejętności wyszukiwania i doboru informacji, jak również kształtować samodzielność, logiczne myślenie i nawyk samokształcenia.

Program ma służyć nauczycielom-wychowawcom i nauczycielom przedmiotów według potrzeb środowiska klasowego, szkolnego, rodzinnego ucznia i społeczności, w której funkcjonuje. Jest przyjazny nauczycielowi, ponieważ daje możliwość uczenia i wprowadzania treści w sposób twórczy, umożliwiając jednocześnie dostosowanie sposobów i materiałów nauczania do możliwości percepcyjnych dzieci, mając jednocześnie na uwadze skuteczność i efektywność pracy z uczniem.

Nauczyciel powinien pełnić w procesie kształcenia i wychowania rolę przewodnika. To właśnie nauczyciel- przewodnik winien stwarzać odpowiednie warunki, dzięki którym uczniowie mogą samodzielnie odkrywać i szukać rozwiązań. Dobór właściwych metod nauczania i warunki pracy wprowadzają pozytywne relacje między wychowawcą i uczniem, rodzą wzajemne zaufanie, uczą pracy zespołowej. Sprawiają, że zajęcia mają charakter motywujący i są dostosowane do różnych stylów uczenia.

Stworzony przez nas program przede wszystkim powinien jednak służyć ciekawemu świata, otwartemu na wiedzę i aktywnemu dziecku.

Realizacja programu powinna stworzyć możliwość zapoznania się z własnym dziedzictwem kulturowym. Wprowadzać w tradycję kultury narodowej i europejskiej. Przygotowywać do aktywnego i twórczego uczestniczenia w życiu kulturalnym własnego regionu, a nade wszystko zaś, uczyć szacunku dla kultury rodzimej i innych kultur. Kształtować postawę patriotyzmu i poczucia przynależności do środowiska

lokalnego, regionu, narodu, a wreszcie społeczności międzynarodowej.

-3-

Do przedstawienia zawartości programu wykorzystano ujęcie tabelaryczne w przekonaniu, iż zapewni ono

czytelność, wygodę i przejrzystość podczas korzystania.

Do zagadnień i tematyki zajęć dostosowano szereg zadań edukacyjnych, które można modyfikować w

zależności od potrzeb. Program zakłada współpracę zespołów przedmiotowych wynikającą z

zaproponowanego sposobu realizacji zagadnień i tematyki zajęć.

Przy zaproponowanym sposobie realizacji celów programowych kierowano się zasadą stopniowania

trudności, rozpoczynając od najprostszych zadań i stopniowo przechodząc do realizacji coraz trudniejszych

elementów.

Zachowanie kolejności realizacji haseł programowych nie jest obligatoryjne na poziomie danej klasy.

Istnieje również możliwość doboru treści w zależności od zainteresowań uczniów. Te same tematy

i zagadnienia powtarzają się i są systematycznie coraz bardziej pogłębiane bez przerywania ciągłości, w celu

stopniowego poszerzania wiedzy i umiejętności ucznia.

Program ułożony został z myślą o Regionie Cieszyńskim i miejscowości, w której pracujemy. Nauczyciele z

innych terenów Polski mogą go potraktować jako plan ramowy i zmieniać tematykę zajęć oraz sposób

realizacji.

Mamy nadzieję, że korzystanie z zaproponowanego przez nas programu przyniesie wiele satysfakcji

zarówno uczniom, jak i nauczycielom.

Autorzy

-4-

II CELE EDUKACYJNE

Chcemy, aby uczniowie naszego regionu po ukończeniu szkoły podstawowej:

• poznali i zainteresowali się kulturą i tradycjami własnego regionu i jej związkami z kulturą narodową

i europejską;

• byli świadomi własnej tożsamości narodowej i kształtowali więzi oparte na wspólnocie historycznej,

kulturowej i terytorialnej;

• rozwijali w sobie postawy patriotyczne związane z tożsamością kultury regionalnej i narodowej;

• dostrzegali i pogłębiali kulturowe wartości rodzinne w powiązaniu z kulturą wspólnoty lokalnej;

• rozumieli znaczenie związków łączących tradycje rodzinne z tradycjami regionu i potrafili rozwijać więź uczuciową ze swój ą miejscowością i regionem;

• zostali przygotowani do pełnienia określonych ról w rodzinie i społeczeństwie;

• właściwie interpretowali wydarzenia z kręgu rodzinnego, środowiska lokalnego i narodowego;

• zostali przysposobieni do uczestnictwa w kulturze, dostrzegali ciągłość jej rozwoju i trwałość ludzkich osiągnięć;

• byli otwarci na różnorodność kultur i ludzkich postaw;

• potrafili korzystać z dorobku kulturowego;

• zostali wyposażeni w wiedzę o człowieku, życiu i świecie z perspektywy tradycji i współczesności;

• nabyli umiejętność korzystania z kronik, roczników, czasopism regionalnych i innych źródeł informacji.

-5-

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa I	Klasa II	Klasa III
	I Moja miejscowość i jej historia	1. Moja rodzinna miejscowość - położenie i jej dzielnice.	Wycieczka po najbliższej okolicy.	Zapoznanie się z ważniejszymi obiektami znajdującymi się w Ustroniu.	Gazetka „Jak wygląda moja miejscowość?"
		2. Mała ojczyzna i region.	Spotkanie z gawędziarzem w stroju regionalnym. Poznanie zwyczajów, muzyki, tańców i ubiorów.
				Wykonanie ze szmatek „Ustroniaczka" -symbolu miasta.	Układanie słów do melodii piosenek regionalnych.	Zaprojektowanie i wykonanie proporczyka swojego regionu.
		3. Uwarunkowania geograficzne i rozwój tradycyjnej gospodarki.	Spotkanie z górnikiem.	Pogadanka nauczyciela historii na temat pracy i dawnego budownictwa na naszym terenie.	Wyjazd do Muzeum Regionalnego „Stara zagroda".
		4. Dzieje mojej miejscowości.	Zapoznanie z legendami o powstaniu miasta Ustronia.	Wykonanie herbów miasta Ustronia -technika dowolna.	Zapoznanie z fragmentami dokumentów historycznych dotyczących powstania naszego miasta.

III TREŚCI NAUCZANIA KLASA I-III

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa I	Klasa 11	Klasa III
		5. Moja rodzina.	Wykonanie rysunku na temat „Moja rodzina".	Uzupełnianie drzewa genealogicznego swojej rodziny.	Wyszukiwanie pamiątek rodzinnych -wystawa.
		6. Poznanie zabytków kultury i poszukiwanie śladów przeszłości.	Zwiedzanie zabytkowego kościółka Św. Anny w Ustroniu-Nierodzimiu.	Wycieczka szlakiem starych budynków, młynów, kuźni i kościołów.	Fotoreportaż o zabytkach naszego miasta - układanie podpisów pod zdjęciami.
		7. Przyroda i krajobraz.	Wycieczka: Ścieżka ekologiczna - „Skalica"
II Nasza miejscowość w Polsce i za granicą.	8. Związki naszej miejscowości z kulturą, historią i gospodarką Polski.	„Tradycje innych regionów Polski"-czytanie fragmentów opowieści o polskiej kulturze ludowej.	Czytanie baśni i legend pochodzących z różnych regionów.	Korzyści ze współpracy gospodarczej z regionami naszego kraju - mapka.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa I	Klasa M	Klasa III
	9. Europejskie tradycje kulturowe.	Prezentacja miast partnerskich.	Wystawa folderów z miast partnerskich.	Gazetka ścienna o współpracy z miastami partnerskimi.
III Codzienne życie rodziny.	10. Ustrońska rodzina dawniej i dziś.	Wystawka -„Zdjęcia rodziny wielopokoleniowej"	Rysunek - „Życie dawniej i dziś w naszych rodzinach" na podstawie rozmowy z dziadkami.	Nagranie wywiadu z osobą ze starszego pokolenia według przygotowanych przez klasę pytań.
		11. Religie i obrzędy religijne.	Konkurs rysunkowy „Obrzędy religijne w moim regionie".
		12. Obecne zajęcia ludności.	„Mój wymarzony zawód" - praca wykonana techniką kolażu, na podstawie oglądanych ilustracji.	Zgromadzenie widokówek, prospe­któw i informatorów dotyczących Ustronia jako miasta uzdrowiskowego i turystycznego -wykonanie zakładki.	„Kim chciałbym zostać w przyszłości?" -odgrywanie scenek dramowych.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa I	Klasa M	Klasa III
			13. Życie kulturalne w naszym mieście.	Udział w imprezach: „Dzieci dzieciom, dzieci rodzicom", w występach regionalnych zespołów dziecięcych, w imprezie miejskiej z okazji Dnia Dziecka - „Ustroniaczek".
				Wyjazd do kina.	Wyjazd do teatru im. A. Mickiewicza w Cieszynie.	Współpraca z MDK „Prażakówka".
	IV Tradycje, zwyczaje, obrzędy.	14. Święta religijne i związane z nimi zwyczaje.	Dzień Wszystkich Świętych - pomoc w sprzątaniu cmentarzy. " Przygotowanie Wigilijki klasowej. Udział w jasełkach. Nauka kolęd i pieśni adwentowych - Ekumeniczny Koncert Kolęd. " Ubieranie choinki. Malowanie pisanek.
		15. Tradycje związane z porami roku.	Dożynki - udział wspólnie z rodzicami. Wieczór andrzejkowy - zabawa szkolna. Topienie Marzanny. Sobótka - wspólne ognisko. Noc Świętojańska - przygotowanie i puszczanie wianków. Szkubaczki - wydzieranka.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa I	Klasa M	Klasa III
		16. Rocznice narodowe i lokalne.	Udział w uroczystościach organizowanych przez Urząd Miejski i szkoły: 9 Listopada - rocznica rozstrzelania mieszkańców Ustronia. Święto Niepodległości. Rocznica Wyzwolenia Ustronia. Święto Konstytucji 3 Maja. Święto Patrona Szkoły. Powstanie Śląskie.
		17. Wierzenia, wróżby, przepowiednie, przesądy, leczenie.	Omówienie przysłów z naszego regionu.	Wróżby i przesądy - wywiad ze starszym pokoleniem.	Wykonanie listownika lub chwastnika.
		18. Specyfika folkloru naszego regionu.	Nauka piosenek regionalnych.	Wycieczka Pętlą Beskidzką.	Zwiedzanie Muzeum Koronkarstwa w Koniakowie.
		19. Gwara w codziennym użytku.	Przedstawienie tekstów gwarowych.	Rozmawiamy gwarą - konkurs na najlepszy dialog.	Konkurs znajomości gwary -tłumaczenie.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa I	Klasa 11	Klasa III
V Sylwetki ludzi, którzy rozsławili naszą miejscowość.	20. Wybitni Ustroniacy.	Patron naszej szkoły- przybliżenie sylwetki Józefa Kreta poprzez oglądanie szkolnej wystawy.	Dzieła twórców ludowych. Wykonanie rzeźby w mydle. Haftowanie serwetek. Nauka gry melodii ludowych na flecie.	Sylwetka Jana Cholewy walczącego o wolność i niepodległość Polski - złożenie kwiatów pod pomnikiem.

IV TREŚCI NAUCZANIA KLASA IV-VI

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa IV	Klasa V	Klasa VI
	I Historia rodziny i mojej miejscowości.	l. Moja rodzina - pochodzenie i losy	Wykonanie drzewa genealogicznego-technika dowolna.	Nagranie piosenek śpiewanych w czasie uroczystości rodzinnych.	Zbiór tradycji i zwyczajów rodzinnych-opis.
		2. Praca i zawody członków rodziny.	„Praca moich rodziców" -wyklejanka.	Opowiadanie: „Jaki zawód mi się najbardziej podoba?"	Dyskusja: „Czy praca moich rodziców jest potrzebna?"
		3. Uroczystości rodzinne.	Wyszukiwanie pamiątek rodzinnych - wystawa.
		4. Pochodzenie nazwy miejscowości.	Praca ze słownikiem regionalnym.	Praca ze słownikiem etymologicznym.	Moja własna legenda wyjaśniająca pochodzenie nazw: Ustroń, Nierodzim .
		5. Moja rodzinna miejscowość - położenie i jej dzielnice.	Gazetka ścienna - „Ustroń w oczach ucznia".

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa IV	Klasa V	Klasa VI
			6. Mała ojczyzna i region.	Zapoznanie z twórczością Zofii Kossak-Szczuckiej.	Zapoznanie z życiem i twórczością poetki Wandy Mider.	Zapoznanie z życiem i twórczością poetki Emilii Michalskiej.
				Konkurs recytatorski wierszy poetów regionalnych. Wyjazd na występy zespołów „Równica" i „Czantoria".
		7. Symbole miasta i regionu.	Wykonanie symboli Ustronia i Nierodzimia (herb, flaga, Ustroniaczek).	Wykonanie symboli Ustronia i Nierodzimia oraz ich opis.	Artykuł do Kroniki Szkolnej na temat powstania symboli miasta i regionu.
		8. Dzieje mojej miejscowości.	Konkurs znajomości historii Ustronia.
	II Charakterystyka historyczna i geograficzna.	9. Uwarunkowania geograficzne i rozwój tradycyjnej gospodarki.	Ilustracja z opisem.	Makieta.	Informator.
				Zwiedzanie Muzeum Kuźnictwa i Hutnictwa (coroczna zmiana ekspozycji).
		10. Specyfika budownictwa i folkloru.	Zwiedzanie kościołów, starych budynków, kuźni, młynów i warsztatów.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa IV	Klasa V	Klasa VI
		11. Poznanie zabytków kultury i poszukiwanie śladów przeszłości.	Gromadzenie fotografii dotyczących zabytków najbliższej okolicy.	Opis wybranych zabytków znajdujących się w Ustroniu. Wykonanie makiety.	Prezentacja: Jestem przewodnikiem po mojej miejscowości.
		12. Przyroda i krajobraz.	Wycieczka na Małą Czantorię.	Wycieczka na Równicę.	Wycieczka na Czantorię.
	III Moja miejscowość w Polsce i za granicą.	13. Związki naszej miejscowości z kulturą i historią Polski.	Zwiedzanie zabytków Cieszyna (m.in. Studnia Trzech Braci, Wieża Piastowska itp.).
				Zwiedzanie Muzeum Zofii Kossak w Górkach Wielkich. Czytanie „Legend śląskich" G.Morcinka. Powstanie Śląskie i plebiscyt w poezji i sztuce -przygotowanie materiałów.	Zwiedzanie Muzeum Beskidzkiego w Wiśle. Nauka pieśni związanych z Powstaniami Śląskimi.	Zwiedzanie Muzeum im. Gustawa Morcinka. Zapoznanie z historią Powstań Śląskich. Przygotowanie Akademii w rocznicę III Powstania Śląskiego.
				Ilustrowanie mapy wybranego regionu - konkurs międzyklasowy.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa IV	Klasa V		Klasa VI
		14. Związki naszej miejscowości z gospodarką Polski.	„Zawody mieszkańców naszego miasta"-konkurs rysunkowy.	„Tradycje zawodu górniczego i hutni­czego na naszym terenie i powiązania z Górnym Śląskiem "-pogadanka.		„Górnicze motywy w twórczości G.Morcinka"-wystawka.
		15. Europejskie tradycje kulturowe.	Oglądanie albumów i słuchanie piosenek ludowych z innych krajów.	Oglądanie filmów wideo z odwiedzin w miastach partnerskich.		Dyskusja: „Wpływ Europy na naszą kulturę". Zwiedzanie Oddziału Muzeum „Zbiory M. Skalickiej".
		16. Kontakty z miastami partnerskimi.	Spotkanie z przedstawicielem Towarzystwa Kontaktów z Zagranicą.
	IV Historia, tradycje i obyczaje.	17. Ustrońska rodzina dawniej i dziś.	Rysunek przedmiotów używanych dawniej i dzisiaj.		Rozmowa ze starszym i młod­szym pokoleniem (dziadkowie, rodzice i rówieśnicy).		Wywiad z Dyrektorem Muzeum Regionalnego.
				Urządzenie kącika regionalnego (strój, wyposażenie, opowiastki gwarowe, portrety, itp.).

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa IV	Klasa V		Klasa VI
		18. Odzyskanie niepodległości przez Polskę.	„Młodzi ludzie też walczyli o niepodległość" - - gazetka ścienna.	Przygotowanie uroczystej Akademii z okazji Święta Niepodległości.		Dyskusja: „Jestem legionistą-moja postawa patriotyczna".
		19. Walka Ustroniaków z okupantem hitlerowskim.	Złożenie kwiatów pod pomnikiem pomordowanych mieszkańców Ustronia.	Spotkanie z kombatantami.		Organizacja Akademii z okazji Rocznicy Wyzwolenia Ustronia.
		20. Rocznice narodowe i lokalne.	Przygotowanie Akademii z okazji Święta Niepodległości.	Uczczenie Święta Patrona Szkoły-pomoe przy organizacji festynu szkolnego.		Organizacja Akademii z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
		21. Religie i obrzędy religijne.	Spotkanie z księżmi wyznania katolickiego i ewangelickiego.
		22. Święta religijne i związane z nimi zwyczaje.	Opieka nad opuszczonymi grobami.		Organizacja Ekumenicznego Wieczoru Kolęd.		Wystawienie jasełek.
				Przygotowanie i uczestnictwo w Wigilijce klasowej.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa IV	Klasa V		Klasa VI
			23. Tradycje związane z porami roku.	Indywidualny udział w dożynkach. Organizacja Andrzejkowego Wieczoru.
				Wykonanie i topienie Marzanny.	Ilustracja: „Przyroda wiosną”.				„Topienie Marzanny" -dyskusja na temat historii i tradycji.
		24. Wierzenia, wróżby, przepowiednie, przesądy, leczenie.	Gromadzenie starych przysłów i tworzenie nowych.	Opracowanie kalendarza przysłów, przepowiedni i przesądów.				Wykonanie zielnika. Opis zwyczajów ludowych - śmigus (karwacze), dyngus, szkubaczki.
	Historia i funkcja szkoły.	25. Historia szkoły i jej patrona.	Zapoznanie z życiem i twórczością patrona szkoły.		„Czym Józef Kret zasłużył sobie na miano Patrona Szkoły?" -opowiadanie twórcze.		Wywiad z osobami pamiętającymi Józefa Kreta.
		26. Udział szkoły w życiu miejscowości.	Akcja - Sprzątamy Świat. Udział w organizacji imprez szkolnych i środowiskowych.
		27. Codzienne życie społeczności szkolnej.	Opowiadanie: „Mój najlepszy szkolny kolega”.		Opis przyjaciela.		Scenki dramowe o szkolnej przyjaźni.

Zagadnienia	Tematyka zajęć	Sposób realizacji
				Klasa IV	Klasa V			Klasa VI
	VI Mieszkańcy na tle regionu.	28. Władze miasta i organizacja życia mieszkańców.	Spotkanie z radnym Ustronia.
		29. Życia kulturalne w naszej miejscowości.	Wyjazd do kina.		Wykonanie wizytówki naszego miasta.	Folder - „Ustroń miastem turystycznym".
		30. Gwara w codziennym użytku.	Konkurs czytania tekstów gwarowych.		Recytacja wierszy pisanych gwarą.	Układanie ilustrowanego słownika gwarowego.
		31. Możliwość nauki i pracy.	Dyskusja: „Zawody naszych rodziców''.		„Jaki zawód pragnę zdobyć?" - folder.	„Kim chciałbym zostać w przyszłości?" -spotkanie z przedstawicielami różnych zawodów.
		32. Udział mieszkańców w rozwoju miejscowości i regionu.	Poznajemy nazwiska ludzi zasłużonych dla naszego miasta -zapoznanie się z rocznikami „Kalendarzy Ustrońskich".		Twórczość Oswalda Szczurka, Jana Szczepańskiego i Jana Nowaka - praca w grupach, prezentacja z wykorzystaniem internetu.	Działalność Józefa Pilcha - udział w konkursie miejskim.

V PRZEWIDYWANE EFEKTY KOŃCOWE

Uważamy, że aby założone przez nas cele zostały zrealizowane, uczniowie powinni:

• posiąść podstawową wiedzę o regionie, narodzie i Europie;

• znać ważniejsze daty i wydarzenia historyczne związane z naszym regionem i krajem;

• znać symbole narodowe wybranych państw i instytucji międzynarodowych;

• dostrzegać wpływ wartości związanych z kulturą regionu na życie poszczególnych ludzi;

• prezentować wybitne postacie naszego regionu i podejmować próbę oceny ich dokonań;

• przedstawiać sytuację ludzkości lokalnej w walce o odzyskanie niepodległości;

• wyszukiwać pozapodręcznikowe źródła wiedzy regionalnej (pamiątki rodzinne, pocztówki, prasa, albumy, filmy, sztuki teatralne, literatura) oraz na ich podstawie przygotowywać informacje na określony temat;

• podczas prezentowania własnego regionu, jego walorów i cech wyróżniających stosować różnorodne techniki;

• działać na rzecz ochrony regionalnego dziedzictwa kulturowego i brać udział w lokalnych inicjatywach kulturalnych;

• rozpoznawać cechy charakteryzujące region (tańce, śpiew, stroje, tradycje itp.);

• świadomie i aktywnie uczestniczyć w życiu wspólnoty lokalnej, w zachowaniu i pomnażaniu dziedzictwa kulturowego;

• odczytywać związki łączące tradycję rodzinną i kształtować poczucie więzi ze społecznością lokalną i regionem;

• budować wypowiedzi z perspektywy świadka i uczestnika wydarzeń.

VI LITERATURA, Z KTÓRĄ WARTO SIĘ ZAPOZNAĆ

1. Bogdan Suchodolski, Dzieje kultury polskiej. Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1986

2. Historia Śląska (opr. Zbiorowe) PAN, Wrocław 1960

3. Kazimierz Popiolek, Śląskie dzieje, PWN Warszawa-Kraków 1981

4. Mieczysław Tobiasz, Pionierzy odrodzenia narodowego i politycznego na Śląsku, Katowice 1945

5. Jerzy Pośpiech, Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku, Instytut Śląski w Opolu 1987

6. Jan Tacina, Śląskie tańce ludowe, Bielsko-Biała 1981

7. Aleksander Widera, Od Cieszyna do Gogolina (Gawędy, baśnie, legendy) Instytut Śląski w Opolu 1978

8. Franciszek Popiołek, Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim Wydawnictwo Instytutu Śląskiego 1939

9. Śląsk Cieszyński. Geografia i przyroda. Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1997

10. Franciszek Popiołek, Studia z dziejów Śląska Cieszyńskiego, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach 1938

11. Jan Wantła, Karty z dziejów ludu Śląska Cieszyńskiego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1954

12. Robert Mrózek, Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego, Katowice 1984

13. Józef Golec, Stefania Bojda, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1993

14. Józef Ondrusz, Przysłowia i przemówienia ze Śląska Cieszyńskiego, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze,

Wrocław 1960

15. Kalendarz Beskidzki 1.1-7, Towarzystwo Miłośników Ziemi Bielsko-Białej

16. Zwyczaje na Śląsku Cieszyńskim

17. Wybór źródeł do dziejów Ustronia t. 1-2, Polskie Towarzystwo Historyczne oddział w Cieszynie

1997-1999

18. Pamiętniki Ustrońskie 1.1 -10, Towarzystwo Miłośników Ustronia

19. Kalendarz Ustroński t. 1-3

---