6. liczebnik |
KOMPENDIUM JĘZYKOWE CZ. IX FLEKSJA |
IX 6 a), b) |
a) Informacje podstawowe
liczebnik to odmienna część mowy
liczebnik wyraża ilość, liczbę lub kolejność
liczebnik odpowiada na pytania: ile?, który?
b) podziały liczebników
I podział
LICZEBNIKI GŁÓWNE
np. jeden, osiem, ośmiu, pięćdziesiąt, dwunastu
LICZEBNIKI PORZĄDKOWE
np. pierwszy, czternasty
LICZEBNIKI ZBIOROWE
np. dwoje, ośmioro
LICZEBNIKÓW ZBIOROWYCH UŻYWAMY:
z rzeczownikami nazywającymi osoby różnej płci, np. sześcioro dzieci, piętnaścioro ludzi
z rzeczownikami zakończonymi w m. l. poj. na -ę, a w m. l. mn. na -ęta, np. siedmioro źrebiąt, dwoje dziewcząt
z rzeczownikami, które nie mają liczby pojedynczej, np. troje skrzypiec, czworo drzwi
LICZEBNIKI NIEOKREŚLONE
np. kilka, kilkanaście
LICZEBNIKI UŁAMKOWE
np. pół, półtora
II podział (ze względu na budowę)
LICZEBNIKI PROSTE
np. dwa, tysiąc, piąty, kilka
LICZEBNIKI ZŁOŻONE
np.
dwadzieścia (dwa+dzieścia)
pięćset (pięć+set)
tysiąc sto trzydzieści
kilkanaście (kilka+naście)
kilkaset (kilka+set)
6. liczebnik |
KOMPENDIUM JĘZYKOWE CZ. IX FLEKSJA |
IX 6 c) 1., 2. |
c) odmiana liczebnika
LICZEBNIKI GŁÓWNE
(odmiana przez przypadki i rodzaje)
PRZYPADEK |
PYTANIE |
rodzaj męskoosobowy |
rodzaj niemęskoosobowy |
Mianownik |
kto? co? |
pięciu |
pięć |
Dopełniacz |
kogo? czego? |
pięciu |
pięciu |
Celownik |
komu? czemu? |
pięciu |
pięciu |
Biernik |
kogo? co? |
pięciu |
pięć |
Narzędnik |
z kim? z czym? |
siedmiu, siedmioma |
pięciu, pięcioma |
Miejscownik |
o kim? o czym? |
siedmiu |
pięciu |
|
|
|
|
LICZEBNIKI PORZĄDKOWE
(odmiana przez liczby, przypadki i rodzaje)
LICZBA POJEDYNCZA |
||||||
|
RODZAJ MĘSKI |
RODZAJ ŻEŃSKI |
RODZAJ NIJAKI |
|||
PRZYPADEK |
PYTANIE |
|
PYTANIE |
|
PYTANIE |
|
Mianownik |
który? |
pierwszy |
która? |
pierwsza |
które? |
pierwsze |
Dopełniacz |
którego? |
pierwszego |
której? |
pierwszej |
którego? |
pierwszego |
Celownik |
któremu? |
pierwszemu |
której? |
pierwszej |
któremu? |
pierwszemu |
Biernik |
który? którego? |
pierwszy pierwszego |
którą? |
pierwszą |
które? |
pierwsze |
Narzędnik |
z którym? |
z pierwszym |
z którą? |
z pierwszą |
z którym? |
z pierwszym |
Miejscownik |
o którym? |
o pierwszym |
o której? |
o pierwszej |
o którym? |
o pierwszym |
Wołacz |
o! |
pierwszy |
o! |
pierwsza |
o! |
pierwsze |
LICZBA MNOGA |
|||
RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY |
RODZAJ MĘSKOOSOBOWY |
||
PYTANIE |
|
PYTANIE |
|
które? |
pierwsze |
którzy? |
pierwsi |
których? |
pierwszych |
których? |
pierwszych |
którym? |
pierwszym |
którym? |
pierwszym |
które? |
pierwsze |
których? |
pierwszych |
z którymi? |
z pierwszymi |
z którymi? |
z pierwszymi |
o których? |
o pierwszych |
o których? |
o pierwszych |
o! |
pierwsze |
o! |
pierwsi |
W języku polskim zwyczajowo używa się liczebników porządkowych w rodzaju niemęskoosobowym z wyjątkiem: pierwsi, drudzy, trzeci, czwarci.
W rodzaju niemęskoosobowym liczebniki te utarły się w nazewnictwie ułamków
(dwie piąte, trzy szesnaste, itd.)
6. liczebnik |
KOMPENDIUM JĘZYKOWE CZ. IX FLEKSJA |
IX 6 c) 3., 4., 5. |
c) odmiana liczebnika - cd.
LICZEBNIKI ZBIOROWE
(odmiana przez przypadki)
PRZYPADEK |
PYTANIE |
|
Mianownik |
kto? co? |
dwoje, siedmioro |
Dopełniacz |
kogo? czego? |
dwojga, siedmiorga |
Celownik |
komu? czemu? |
dwojgu, siedmiorgu |
Biernik |
kogo? co? |
dwoje, siedmioro |
Narzędnik |
z kim? z czym? |
z dwojgiem, siedmiorgiem |
Miejscownik |
o kim? o czym? |
dwojgu, siedmiorgu |
|
|
|
LICZEBNIKI NIEOKREŚLONE
(odmiana przez przypadki i rodzaje)
PRZYPADEK |
PYTANIE |
rodzaj męskoosobowy |
rodzaj niemęskoosobowy |
Mianownik |
kto? co? |
kilku |
kilka |
Dopełniacz |
kogo? czego? |
kilku |
kilku |
Celownik |
komu? czemu? |
kilku |
kilku |
Biernik |
kogo? co? |
kilku |
kilka |
Narzędnik |
z kim? z czym? |
kilku, kilkoma |
kilku, kilkoma |
Miejscownik |
o kim? o czym? |
kilku |
kilku |
|
|
|
|