SOKI, ALKOHOLATURY
SOKI (Succi)
Przetwory roślinne otrzymywane przez wyciśnięcie w prasie soku komórkowego ze świeżego surowca. Wykorzystuje się zielone części roślin (liście, łodygi), owoce, części podziemne (kłącza, cebule, korzenie).
Surowiec poddaje się oczyszczeniu (myciu) i odpowiedniemu rozdrobnieniu.
Soki zawierają rozpuszczalne składniki występujące w świeżych roślinach. Zazwyczaj są mętne, co spowodowane jest zawartością rozpuszczonych substancji wielkocząsteczkowych (koloidów: białek, pektyn).
Następnie sok poddaje się sączeniu lub odwirowaniu w celu usunięcia zanieczyszczeń i dalej klarowaniu. Procesy te w zależności od rodzaju surowca i zawartych substancji rozpuszczonych klaruje się w różny sposób: na zimno (pozostawia się w chłodnym miejscu do odbalastowania) lub na ciepło (podgrzewa się - strącają się białka - sączenie). Nowoczesną metodą oczyszczania jest odwrócona osmoza (przyp!!!), której dodatkową zaletą jest otrzymywanie produktu czystego mikrobiologicznie i możliwość otrzymania soków zagęszczonych. Konieczne jest precyzyjne dobranie membrany (odpowiednia wielkość porów- wybieramy, które związki chcemy zachować)
Soki mogą stanowić
-postać leku
-być półproduktem do sporządzenia postaci leku, np. syropu, proszki (szczególnie z surowców witaminowych i o przyjemnym smaku)
- jako corringens smaku i barwy
Dawniej duże znaczenie miały soki zagęszczone. Obecnie są one bardzo powszechnie używane w przemyśle spożywczym, szczególnie zagęszczone soki owocowe.
SOKI STABILIZOWANE (Succi stabilisatae):
Otrzymuje się je po wstępnym unieczynnieniu enzymów, zazw. przy użyciu alkoholu etylowego (wysokie ciśnienie i temperatura pary). Zawartość alkoholu w końcowym produkcie nie może być większa niż 30%.
Succus Bardanae - sok z łopianu (Bardanae radix/et-OH): moczopędny - diureticum, oczyszczający organizm
Succus Betulae - sok z brzozy (Betulae folium/ et-OH):moczopędny , oczyszczający organizm, wspomagająco przy schorzeniach dróg moczowych
Succus Echinaceae - sok z jeżówki (Echinaceae purpureae folium): wspomagające układ odpornościowy, immunostymulujące
Succus farfarae - sok z podbiału (Tussilago farfarae folium/ et-OH): wykrztuśnie - expectorans, przeciwzapalnie - antiphlogisticum.
Succus Hyperici - sok z dziurawca (Hyperici perforati herba/ et-OH): uspokajające - sedativa, pobudza wydzielanie soków trawiennych - stomachicum, żółciopędnie - cholagoga; UWAGA! FOTOTOKSYCZNOŚĆ!
Succus Plantaginis - sok z babki lancetowatej (Plantaginis herba): expectorans, spoasmolyticum w górnych drogach oddechowych
Succus Taraxaci - sok z mniszka lekarskiego (Taraxaci radix/ et-OH): cholagoga, choleretica, diuretica
Succus Urticae - sok z pokrzywy (Urticae herba/ et-OH): diuretina, słabo obniża poziom glukozy we krwi (pobudza przemianę materii)
ALKOHOLATURY (Alkoholaturae)
Przetwory roślinne otrzymane przez wytrawienie świeżych surowców roślinnych alkoholem etylowym o stężeniu 80 - 96° z zastosowaniem techniki maceracji.
Obecnie znaczenie mają wyłącznie alkoholatury stabilizowane - intrakty. Stabilizacja [polega na inaktywowaniu enzymów występujących w roślinach świeżych i ich przetworach (pary et-OH).
Intractum Crataegi - intrakt z głogu (Crataegi inflorescentia): nasercowe - cardiacae
Intractum Hippocastani - intrakt z kasztanowca (Hippocastani seminis): uszczelnia naczynia krwionośne
Intractum Hyperici - intrakt z dziurawca (Hyperici herba): sedativa, stomachicum, cholagoga,
Intractum Melisae - intrakt z melisy (Melisae herba): sedativa
Intractum Visci - intrakt z jemioły (Visci herba): obniża ciśnienie tętnicze (przeciwnadciśnieniowo) - antihipertensivum