Kadrowanie i kompozycja: Kompozycja zaczyna się od pomysłu.

Wybranie tematu zdjęcia jest jedynie pierwszym krokiem. Myślenie nad tym, co chcemy osiągnąć zaowocuje lepszymi zdjęciami.

Dlaczego chcemy zrobić właśnie to zdjęcie?

Jeszcze przed naciśnięciem spustu migawki możemy poprawić jakość wykonywanego zdjęcia, zadając sobie jedno proste pytanie: dlaczego to robię, co chcę osiągnąć? Nasuwającą się natychmiast odpowiedzią jest, że chcemy utrwalić pewne wydarzenie lub scenę, które uważamy za ciekawe. Posuńmy się nieco dalej. Co tak naprawdę chcemy w tej scenie utrwalić? Dlaczego właśnie ją uważamy za atrakcyjną? Odpowiadając na takie pytania można wyrobić sobie lepszy pogląd co do oczekiwanych rezultatów. Jeśli naszym celem jest utrwalenie zabawy naszego ukochanego szczeniaka, trzeba dobrać sytuację i ustawienia aparatu w taki sposób, aby jak najlepiej odpowiadały one tego typu fotografii. Jeśli z kolei zamierzamy na zdjęciu oddać delikatne piękno górskiego krajobrazu, wszystkie ustalenia będą wyglądały inaczej. Cała tajemnica polega na docenianiu znaczenia tych rzeczy i na wiedzy, jak się do nich właściwie ustosunkować.

Bądź gotów
Zanim zaczniemy utrwalać właściwe momenty, musimy nauczyć się je rozpoznawać. Trzeba się wykazać dobrym instynktem i refleksem. Powinniśmy się nauczyć takiej obserwacji, by umieć przewidzieć, co się wydarzy za chwilę. Zrobienie świetnego zdjęcia to nie tylko szczęście, tu się liczą umiejętności. Na dodatek umiejętności te można udoskonalić przez praktykę.

Nietypowa perspektywa.
Humorystyczne zdjęcia wykorzystują także zestawienia elementów. Złudzenie kolizji bawołu z pojazdem jest efektem zastosowania nietypowej perspektywy.

Kadrowanie i kompozycja: Kompozycje są harmonijne.

Zrozumienie sposobu w jaki poszczególne elementy współistnieją w fotografii, jest ważnym krokiem w kierunku tworzenia bardzo dobrych zdjęć.

Odkrycie i zrównoważenie elementów.

Temat, który fotografujemy i sposób w jaki to robimy niekoniecznie muszą być ze sobą powiązane. Dobry fotograf potrafi poprawnie wykonywać każdy rodzaj zdjęć. Sport, krajobrazy, portrety - wszystkie one wydają się przyjemne dla oka, jeśli są właściwie skomponowane. Większość zaawansowanych fotografów najprawdopodobniej intuicyjnie stosuje dwuetapowy proces: najpierw odkrywają, co jest właściwym tematem zdjęcia, następnie określają, w jaki sposób zrównoważyć elementy na planie, aby dawały przyjemny dla oka efekt. W pewnych sytuacjach lepiej jest, aby główny motyw zdjęcia nie był położony centralnie. Nie zawsze chcemy aby wszystkie obiekty na fotografii wyły wyraźne. Także czas i rodzaj ekspozycji mogą na wiele sposobów różnić się od "poprawnego wzorca". Musimy jednak pamiętać, aby wszelkie nasze działania były uzasadnione.

Im mniej tym lepiej

Myśląc, że im więcej umieścimy na zdjęciu, tym lepsze ono będzie, jesteśmy w błędzie. Prawdę mówiąc, jest zupełnie na odwrót. Pozostawiając zbędne elementy poza kadrem, możemy osiągnąć dużo lepsze rezultaty. Musimy pamiętać, że nie chcemy za jednym razem sfotografować całego świata, a tylko jego konkretną część. Patrząc na dobrze wykonane zdjęcie sportowe widzimy jak akcja na nim zostaje wyizolowana - i to do tego stopnia, że tło fotografii jest celowo rozmazane. Kiedy zadajemy sobie pytanie co chcemy osiągnąć wykonując zdjęcie, musimy nauczyć się eliminować elementy, które nie prowadzą bezpośrednio do pożądanego rezultatu. Oczywiście nie musimy się ograniczać do wykonania tylko jednego zdjęcia danej sceny, lecz wstępna korekta przed naciśnięciem spustu migawki sprawi, że większość naszych fotografii będzie pierwszorzędna.

Tajniki harmonii.
Kluczem do tworzenia dobrych kompozycji jest harmonia i zrównoważenie elementów na planie. Jeśli właściwie dobierzemy pozycję, z której wykonamy zdjęcie, silos będzie wyglądał jak rzeźba. Nie powinniśmy unikać tematów, które tworzą zadziwiające kształty geometryczne. Efektownie wyglądające czoło ciężarówki symbolizuje masę i moc.

Kadrowanie i kompozycja: Zmieniajmy pozycję, z której wykonujemy zdjęcia; poszukujmy dynamiki.

Chcąc sfotografować określoną scenę musimy zastanowić się nad miejscem, z którego wykonujemy zdjęcie.

Mały czy duży kąt?

Jednym ze sposobów planowania kompozycji jest poruszanie się aparatem. Przesuwając aparat w inną pozycję, zmieniamy obszar, który kadrujemy. Ten jeden z najbardziej wyrazistych sposobów modyfikacji zdjęć jest jednocześnie jednym z najrzadziej zgłębianych przez początkujących fotoamatorów. Poprzez przykucnięcie i sfotografowanie tematu od dołu, czy też wejście na coś i ujęcie go od góry możemy zobrazować skrajnie różne nastroje. Nie musimy widzieć wszystkiego z typowej pozycji stojącej. Prawdą jest, że robienie zdjęć z poziomu oczu daje bardzo naturalne efekty, zdarza się jednak, że poprzez zmianę kąta fotografowania możemy dodać zdjęciom nieco ekspresji i dramaturgii. Warto trochę poeksperymentować. Nawet niewielkie zmiany w tle lub na pierwszym planie mogą dać imponujące rezultaty.

Kadrowanie i kompozycja: Elementy

Świat fotografii pełen jest poprawnych rozwiązań. Sztuka polega na tym, aby wybrać najlepsze z nich.

Poziomo czy pionowo

Stosunek długości boków klatki w aparatach 35 mm wynosi 3:2. Podczas robienia zdjęć mamy tendencję do stosowania ujęcia poziomego. Dzieje się tak, ponieważ większość obrazów z jakimi się spotykamy w naszym codziennym życiu (takich jak np. telewizja, ekrany kinowe itp.) jest w ten sposób ułożona. Na dodatek, obrazy, które są szersze niż wyższe, sprawiają wrażenie bardziej stabilnych. Jeśli fotografujemy np. krajobraz, wydaje nam się naturalne, że powinien być on ujęty poziomo. Jeśli chcemy uzyskać lepszą fotografię, musimy stale myśleć nad tym co robimy. Jeśli zamierzamy ukazać pewną cechę przyrody, ujęcie pionowe może pomóc nam usunąć z kadru część zbędnych obiektów. Nie istnieją żadne reguły określające sposób, w jaki powinniśmy ustawiać aparat. Trzeba eksperymentować, stać się twórcą. Ostatecznie, to przecież tylko zabawa.

Kadrując tworzymy dynamikę zdjęcia.
Jak wspomniano wcześniej, naturalnym nawykiem przy fotografowaniu jest umiejscawianie tematu zdjęcia w centrum kadru. Nie jest to oczywiście postępowanie błędne, lecz znacznie ogranicza możliwości twórcze. Obraz będący wynikiem takiego ujęcia może być zbyt statyczny. Centralnie umieszczony obiekt wydaje się trwały i stabilny, lecz nie sprawia wrażenia ruchu. Jeśli umiejscowimy go z boku, w obrębie kadru wytworzy się pewna dynamika, która często już sama w sobie jest interesująca i może się podobać. W sztuce jaką jest fotografika, podejmowana decyzja nie jest wyborem pomiędzy rozwiązaniem dobrym a złym, lecz raczej służy badaniu potencjalnych możliwości. Poprzez świadome planowanie kompozycji w obrębie kadru, możemy tworzyć lepsze fotografie.

Kadrowanie i kompozycja: Deseń i barwa

Pamiętajmy o tym, że możemy wykorzystywać powtarzające się motywy oraz że odpowiedni kolor może sprawić, że nasze zdjęcia będą doskonałe.

Kolory

Nowoczesne filmy kolorowe pozwalają tworzyć znakomite wielobarwne fotografie. Zastosowanie błon kolorowych do tworzenia przezroczy daje szczególnie dobre rezultaty, a same przezrocza często osiągają ponadprzeciętną jakość. Właściwe postrzeganie barw jest proste. Trudniej jest rozpoznać, czy element o danym kolorze jest w stanie skupić w sobie ciężar fotografii. Oczywiście przychodzą tu na myśl np. kwiaty. Jednak podobnie jak w naturze, w scenach miejskich również znajdziemy subtelne piękno, której przykuje naszą uwagę.

Deseń.
Fotografie oparte na powtarzających się motywach wywierają bardzo subtelne wrażenie, które na obrazach olejnych raczej jest nieuchwytne. Soczewki aparatu "widzą" powtarzające się konfiguracje w sposób przyjemny dla naszego oka. Niezależnie od tego, czy za pomocą teleobiektywu przedstawimy zbiór elementów w spłaszczonej perspektywie, czy uwypuklamy szczegóły stosując obiektyw szerokokątny, umiejętność rozróżniania i obrazowania powtarzających się motywów daje nam pełną satysfakcję.

Kadrowanie i kompozycja: Punkt ustawienia ostrości.

Nie zawsze chcemy, aby wszystko na zdjęciu było wyraźne, lecz wybór właściwych elementów wymaga przemyślenia.

Wieża czy most?

Kiedy uzyskamy lepsze rezultaty, czy wtedy gdy ostrość ustawimy na wieżę, czy na most? Nie powinniśmy unikać rozmazywania niektórych części zdjęcia. Uwaga obserwatora zostaje wtedy skupiona na tym, co pozostało ostre.

Wybiórcze wyostrzanie elementów

Celowe rozmazanie niektórych części fotografii często daje dobry efekt. Wykonując portrety lub zdjęcia sportowe powinniśmy się starać, by tło było rozmazane. Chcąc zrobić poprawne zdjęcie zza okna lub ekranu, musimy rozmyć pierwszy plan. Zdarza się czasem, że nie jesteśmy w stanie wykonać wystarczająco ostrego zdjęcia (tak jest często przy fotografowaniu dzikiej przyrody), a wtedy jedyną rzeczą, którą możemy zrobić, jest celowe rozmazanie niektórych jego części.

Operując ostrością możemy także zrealizować bardziej twórcze zamysły. Oko obserwatora zawsze się skupia na wyraźnych elementach na zdjęciu, co daje nam możliwość eksperymentowania. Dla wzmocnienia efektu, możemy celowo ograniczyć ilość ostrych obiektów. Używając aparatów z autofocusem musimy wiedzieć jak korzystać z technik blokowania ostrości. W aparatach serii EOS jest to bardzo proste.

Kadrowanie i kompozycja: Zdjęcia w dzień

Właściwości oświetlenia zmieniają się przez cały dzień, lecz nie warto ograniczać się do "magicznego" popołudniowego słońca.

Wielu fotografów uważa słońce za główne źródło światła. Korzystanie wyłącznie z oświetlenia słonecznego nie jest złym nawykiem, trzeba jednak brać pod uwagę różnice w jego jakości. Szczególnie istotnymi czynnikami są: pora dnia i kąt padania promieni słonecznych.

Odpowiednia pora?
Wśród fotografów zwykło się mówić o świetle późnego popołudnia. Istotnie, w promieniach słońca znajdującego się nisko nad horyzontem fotografowane obiekty wyglądają najładniej. Podobne wrażenie można odnieść wczesnym rankiem, kiedy to światło jest bardziej różowe, w odróżnieniu od złocistego światła popołudniowego. Nie bez znaczenia są inne czynniki, np. położenie geograficzne, pogoda, przejrzystość powietrza, itp. Robienie zdjęć w południe często nie przynosi dobrych efektów. Światło padające bezpośrednio z góry jest przyczyną powstawania brzydkich kontrastów pomiędzy elementami jasnymi a ciemnymi.
Ludzie nie wyglądają atrakcyjnie z powodu cieni na ich twarzach. Nie znaczy to, że robienie zdjęć w środku dnia jest niedopuszczalne. Powinniśmy sobie jednak zdawać sprawę z problemów, które mogą przy tym wystąpić.

Niebo.
Każdemu chyba zdarzyło się fotografować piękne, błękitne niebo i następnie rozczarować widokiem zdjęć przedstawiających bladą, rozmytą płaszczyznę. Fotografowanie z obiektywem skierowanym w stronę słońca lub ze słońcem z boku sprawia, że rezultatem pomiaru światła jest nadmierna ekspozycja nieba. Zdjęcia, przy których słońce znajduje się za naszymi plecami pozwalają uzyskać głębszy odcień błękitu. Jeśli tylko niebo stanowi istotny element kompozycji zdjęcia, koniecznie trzeba zmierzyć intensywność oświetlenia.

Kadrowanie i kompozycja: Zdjęcia wieczorem i w nocy

Robienie zdjęć wieczorem i nocą stwarza szczególne problemy, lecz dostarcza także wielu niezwykłych możliwości.

Wieczorne światło

Czasami po zachodzie słońca mamy do czynienia z wyjątkowo korzystnymi warunkami oświetleniowymi. Robienie zdjęć o tej porze jest prawdziwym wyzwaniem. Świat nabiera mrocznego i tajemniczego wyglądu, który chciałoby się utrwalić na zdjęciu, jednak wymagane o tej porze bardzo długie czasy naświetlania mogą znacznie utrudnić fotografowanie z aparatem trzymanym w ręku. W takich sytuacjach bardzo pomocny może okazać się statyw. Nie mniej problemów możemy napotkać przy ustawianiu ostrości. Wtedy wyjściem z sytuacji może okazać się zrobienie kilku zdjęć przy różnych ustawieniach, a następnie wybranie najlepszego.

Nocne pejzaże
Fotografowanie świateł w nocy wymaga bardzo długiego czasu ekspozycji. Oczywiście niezbędny jest statyw. Konieczne może okazać się przybliżone określenie czasu ekspozycji i naświetlenie kilku klatek przy różnych jego wartościach. Gdy fotografujemy bardzo odległy obiekt w ciemności, mogą wystąpić problemy w działaniu autofocusu. Dobrym wyjściem jest wówczas włączenie trybu ręcznego ustawiania ostrości. Podczas długiej ekspozycji kolorowe filmy uzyskują zielonkawe zabarwienie. Zjawisko to nazywamy rozbalansowaniem barw i nie można podać dla niego żadnego środka zaradczego. Zapoznanie się z szerszą gamą filmów pozwala stwierdzić, że niektóre z nich lepiej nadają się do długiego czasu ekspozycji niż inne. Wykonanie kilku prób pozwoli wybrać ten najlepszy.

Kadrowanie i kompozycja: Złudzenie ruchu

Jak oddać ruch? Czasami rozmazane sceny daje lepsze efekty niż utrzymanie ostrości.

Wrażenie ruchu

Aby sfotografować poruszające się obiekty, możemy zastosować krótki czas otwarcia migawki. Możemy także wodzić aparatem za głównym obiektem w taki sposób, by uzyskać rozmazane tło, które zdaje się "płynąć". Często to właśnie ruch sprawia, że zdjęcie staje się interesujące, jednak ustawiczne stosowanie tej zasady może stać się nudne. Przykładem niech będzie wybór sposobu fotografowania wodospadu. Pojawia się pytanie: czy na zdjęciu ma być widoczna dokładnie każda kropla wody, czy chcemy raczej zobaczyć rwący potok? Jak zwykle w takich przypadkach, nie można wskazać dobrego lub złego rozwiązania -należy dokonać wyboru, kierując się własną kreatywnością.

Najazd

Podczas robienia zdjęć możemy zastosować ciekawą technikę, wykorzystującą własności obiektywów o zmiennej ogniskowej. Polega ona na zmianie ogniskowej w trakcie ekspozycji. W tym celu niezbędne jest ustawienie bardzo długiego czasu naświetlania oraz zamontowanie aparatu na statywie, co spowoduje, że linie przesunięcia będą jednakowe. Ważną kwestią jest wybór odpowiedniego tematu. Skierowanie na plan wielu źródeł światła daje zazwyczaj najlepsze rezultaty, jako że linie przesunięcia są wtedy bardzo wyraźne.

Zdjęcie z poruszonym tłem

Wykonywanie zdjęć z poruszonym tłem jest szczególnie interesujące, kiedy stosujemy różne czasy otwarcia migawki. Wykonując tego typu fotografie musimy zsynchronizować ruch aparatu z ruchem fotografowanego obiektu (kamera potrafi filmować scenę statyczną, lecz próba wykonania tego przy pomocy lustrzanki jednoobiektywowej zaowocuje niczym innym jak rozmyciem całego zdjęcia). Dobierając krótki czas otwarcia migawki, uzyskujemy zdjęcie z rozmytym tłem i wyraźnym, ostrym tematem. Przy zastosowaniu dłuższego czasu główny obiekt będzie odpowiednio bardziej rozmazany. W tej technice bardzo dużo zależy od samego fotografa, toteż stosowanie jej często prowadzi do uzyskania zdjęć jedynych w swoim rodzaju. Warto poeksperymentować.

Kadrowanie i kompozycja: Korzystanie z filtrów

Stosowanie filtrów jest dobrym sposobem na rozwiązanie wielu problemów, a przy tym znacznie poszerza nasze możliwości.

Filtry polaryzacyjne
Filtry polaryzacyjne mogą być obracane, aby skutecznie likwidować wpływ światła odbitego. Są one szczególnie użyteczne w sytuacjach, gdy robimy zdjęcia obiektów, które silnie odbijają promienie słoneczne, np. wody, szkła, gładkich powierzchni metalowych, itp. Dzięki ich użyciu obraz staje się bardziej wyraźny. Drugą funkcją filtrów polaryzacyjnych jest wysycanie barw nieba i innych elementów pejzażu. Wykonanie zamieszczonego tu zdjęcia wymagało użycia obrotowego filtra polaryzacyjnego, np. takiego, jaki dostarczany jest prze firmę Canon. Działanie efektu polaryzacji najlepiej jest ocenić przez obserwację zmian zachodzących w oświetlonych miejscach kadru podczas obracania filtra.

Filtry skylight i UV
Jednym z prostszych sposobów skorygowania wyglądu sceny jest umieszczenie na obiektywie filtra. Zarówno filtry typu skylight, jak i UV zapobiegają powstawaniu na zdjęciu mgiełki spowodowanej działaniem promieni słonecznych, ograniczając dostęp promieni ultrafioletowych do filmu fotograficznego. Filtry UV są zazwyczaj przezroczyste, podczas gdy typ skylight charakteryzuje się różowym zabarwieniem, które powoduje większe nasycenie barw w warunkach zacienienia lub zachmurzenia. Niektórzy fotografowanie na stałe zamocowują te filtry na obiektywach, zapobiegając w ten sposób mechanicznym uszkodzeniom soczewek.

---