Praca i zabezpieczenie społeczne -
Przepisy zmieniające do zapewnienia minimum egzystencji - ustawa o świadczeniach rodzinnych z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992)
Świadczenia rodzinne - ustawa obejmuje ich kilka rodzaje;
-zasiłek rodzinny i dodatki do niego,
-świadczenia opiekuńcze,
-tzw. becikowe - jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka,
-zapomoga wypłacana przez gminę z tytułu urodzenia dziecka,
Przesłanki nabycia prawa do świadczeń rodzinnych:
-obywatelstwo polskie- co do zasady obywatele polscy, wyjątki cudzoziemcy mający tytuł do stałego zamieszkania na terytorium RP,
-zamieszkiwanie na terytorium RP,
-obywatele państw członkowskich UE oraz tzw. Europejskiego Obszaru gospodarczego,
Zamieszkiwanie- przez okres co najmniej 1 roku przed ubieganiem się o świadczenie oraz w okresie pobierania świadczenia.
Te dwa warunki dotyczą wszystkich rodzajów świadczeń.
Zasiłek rodzinny - to świadczenie służy częściowemu pokryciu wydatków związanych z utrzymaniem dzieci.
Podstawowy warunek do nabycia prawa do świadczenia to kryterium dochodowe.
Dochód - przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Warunkiem nabycia prawa do świadczenia jest nie przekroczenie dochodu na osobę w rodzinie 504 zł brutto. W przypadku gdy członek rodziny jest osobą niepełnosprawna to dochód wynosi 583 zł.
Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatku do zasiłku przysługuje:
-obojgu rodzicom, jednemu z rodziców, albo opiekunowi prawnemu dziecka,
-opiekun faktyczny dziecka,
-osobie uczącej się,
Warunki do nabycia prawa do zasiłku rodzinnego przez dziecko - do ukończenia przez dziecko 18 roku życia:
-gdy dziecko uczy się w szkole do 21 lat,
-jeśli po ukończeniu 21 lat dziecko kontynuuje naukę w szkole i legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności, to do 24 roku życia,
Wysokości zasiłku rodzinnego jest zróżnicowana w zależności od wieku dziecka:
-do 5 roku życia - 44 zł
-5-18 lat - 56 zł
-powyżej 18 lat - 65 zł
Kiedy nie przysługuje zasiłek rodzinny?
-gdy dziecko pozostaje w związku małżeńskim,
-gdy dziecko zostaje umieszczone w instytucji zapewniającej całodobową opiekę,
-jeśli dziecko lub osoba uprawniona do zasiłku rodzinnego ma własne dziecko,
-jeśli osoba samotnie wychowująca dziecko nie występuje o świadczenia alimentacyjne,
Wyjątki- zasiłek przysługuje:
-gdy rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
-ojciec dziecka jest nieznany
-powództwo o ustanie świadczenia alimentacyjnego zostało oddalone,
-sąd zobowiązał się do ponoszenia całkowitych kosztów przez rodziców opiekujących się dzieckiem,
Dodatki do zasiłku rodzinnego:
1. Z tytułu urodzenia dziecka - jednorazowe świadczenie przysługujące matce, ojcu lub opiekunowi prawnemu (opiekunowi faktycznemu - dziecko do ukończenia 1 roku życia i gdy rodzice nie nabyli tego prawa) - wysokość 1000 zł
2. Z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - przysługuje matce, ojcu lub prawnemu opiekunowi, który korzysta z urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
Wyjątek - dziecko specjalnej troski, prawo do urlopu przysługuje też do ukończenia 4 roku życia przez dziecko,
Podstawowy wymiar okresu zasiłkowego wynosi 24 m-ce kalendarzowe.
W przypadku porodu wielorakiego - 36 miesięcy kalendarzowych,
Opieka nad dzieckiem specjalnej troski - 72 miesiące kalendarzowe w wysokości 400 zł miesięcznie.
Kiedy nie przysługuje dodatek?
-jeżeli okres zatrudnienia poprzedzający rozpoczęcie urlopu jest krótszy niż 6 miesięcy,
-jeżeli osoba sprawująca opiekę podjęła w okresie urlopu wychowawczego zatrudnienie albo inna pracę zarobkową,
-umieszczenie dziecka w placówce zapewniającej całodobowa opiekę przez minimum 5 dni w tygodniu, lub w żłobku lub w przedszkolu w okresie urlopu wychowawczego,
-nabycie prawa do zasiłku macierzyńskiego,
3. Z tytułu samotnego wychowywania dziecka,
Przesłanki:
-samotne wychowywanie dziecka przez matkę, ojca, opiekuna prawnego lub faktycznego,
-brak świadczenia alimentacyjnego na rzecz dziecka od drugiego z rodziców z następujących przyczyn - z powodu śmierci drugiego z rodziców lub z powodu tego, że ojciec dziecka jest nieznany;
Wysokość dodatku - 170 zł m-c na jedno dziecko, łącznie nie może przekroczyć 340 zł.
Wzrost wysokości:
-dziecko niepełnosprawne lub o znacznym stopniu niepełnosprawności (po 16 roku życia) - tu niezbędne jest orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Wysokość dodatku wzrasta o 80 zł (179 + 80), ale nie więcej niż o 160 zł dodatkowo,
Niski dochód na osobę w rodzinie - nie przekraczający 50% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie - dodatek rośnie o kwotę 50 zł na dziecko, ale nie więcej niż 100 zł.
4. Z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej - dotyczy 3 lub więcej dzieci, wynosi 50 zł miesięcznie na trzecie i każde kolejne dziecko.
5. Z tytułu kształcenia lub rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego- zwiększone koszty związane z rehabilitacją i kosztami dziecka niepełnosprawnego.
Warunek:
-posiadanie do 16 roku życia orzeczenia o niepełnosprawności,
-powyżej 16 roku życia do 24 lat - warunkiem jest posiadanie orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
Wysokość uzależniona od wieku:
-do 5 roku życia - 50 zł
-powyżej 5 roku - 70 zł
6. Z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego - przysługuje rodzinie posiadającej dziecko lub dzieci w wieku szkolnym oraz osoby uczące się.
Przyznawany raz w roku i wynosi 90 zł na dziecko.
7. Z tytułu pobierania nauki w innej miejscowości niż miejscowość w której zamieszkuje dziecko:
-z tytułu zamieszkiwania w miejscowości w której dziecko pobiera naukę w szkole ponad gimnazjalnej lub artystycznej,
-w przypadku dziecka legitymującego się stopniem niepełnosprawności, przysługuje dodatek w szkole podstawowej lub gimnazjum;
Wysokość - 80 zł miesięcznie
-z tytułu dojeżdżania do miejscowości w której znajduje się siedziba szkoły ponad gimnazlanej lub artystycznej - 40 zł miesięcznie
Dodatek przysługuje przez 10 miesięcy szkolnych.
8. Becikowe - przysługuje matce, ojcu lub opiekunowi prawnemu bez względu na wysokość osiągniętych dochodów - 1000 zł - osoba uprawniona musi złożyć wniosek w ciągu 3 miesięcy od dnia narodzin.
Zasiłek pielęgnacyjny i świadczenia pielęgnacyjne
Zasiłek pielęgnacyjny ma na celu częściowe pokrycie wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobistej opieki ze strony innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Prawo do zasiłku pielęgnacyjnego przysługuje osobie niepełnosprawnej (niepełnosprawnemu dziecku) a nie na osobę niepełnosprawną:
-osobie niepełnosprawnej w stopniu znacznym w wieku powyżej 16 roku życia,
-osobie, która ukończyła 75 lat,
Wysokość - 144 zł miesięcznie
Przesłanki negatywne:
-nie przysługuje osobie przebywającej w instytucji sprawującej całodobowa opiekę i utrzymanie, jeżeli świadczenia częściowo lub całkowicie są finansowane z NFZ lub budżetu państwa,
-gdy dana osoba jest uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego z ubezpieczenia społecznego,
Świadczenia pielęgnacyjne - osoba rezygnuje z zatrudnienia na rzecz opieki.
Wysokość - 420 zł miesięcznie.
-warunek, nie przekroczenie kryterium dochodowego na osobę w rodzinie,
Negatywna przesłanka - prawo do świadczenia emerytalno-rentowego,
-osoba pozostająca w związku małżeńskim,
-osoba umieszczona w placówce zapewniającej opiekę przez 5 dni w tygodniu,
-osoba, która ma na dziecko niepełnosprawne tzw. wcześniejsza emeryturę;
Art. 22A - jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, finansowana przez gminę - fakultatywnie, rada gminy może zdecydować się na wypłacanie świadczenia.
Finansowanie tych świadczeń:
-z budżetu państwa,
-administruje tymi świadczeniami urząd województwa,
-wysokość świadczenia ustalona w tej ustawie będzie weryfikowana, podstawą weryfikacji są wyniki badania progów finansowego wsparcia rodzin. Bada je Instytut Pracy i Polityki Socjalnej. Termin weryfikacji świadczenia co 3 lata.
Komisje Trójstronne ds. Społeczno Gospodarczych - do 15 maja RM przedstawia Komisji Trójstronnej propozycję nowej wysokości świadczenia rodzinnego - do 15 czerwca. Komisja ma miesiąc na uzgodnienie w drodze porozumienia nową wysokość świadczenia.
Nowe kwoty obowiązują od 1.09 przez okres 3 lat.
1.09 - 31.08 - ustalane jest prawo do świadczeń rocznych.
Świadczenia dla bezrobotnych - ustawa z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - z tej ustawy znać tylko świadczenia dla bezrobotnych.
Zasiłek dla bezrobotnych - przesłanki - art. 71
-posiadanie statusu osoby bezrobotnej,
-wymóg rejestracji w PUP i upływ 7 dni od rejestracji,
-brak propozycji odpowiedniego zatrudnienia (i też innych propozycji, stażu, szkolenia, prac interwencyjnych),
-osiągnięcie stażu uprawniającego do zasiłku - 365 dni w okresie ostatnich 18 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie,
Warunki stażu uprawniającego do zasiłku:
-dana osoba otrzymywała przynajmniej minimalne wynagrodzenie i była opłacana składka na fundusz pracy
Wysokość zasiłku - od 1.06.2006 r. - zasiłek podstawowy 532,90 zł
Wysokość zasiłku zależy od długości okresu uprawniającego do zasiłku:
-mniej niż 5 lat - 80% kwoty podstawowej,
-co najmniej 20 lat - 120% kwoty podstawowej,
Kwota ta podlega corocznie waloryzacji o wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w minionym roku kalendarzowym.
Wysokość zasiłku - zależy co do zasady, od okresu zatrudnienia,
Okres zasiłkowy wynosi:
-6 miesięcy bezrobotni zamieszkujący na terenie powiatów w których stopa bezrobocia nie przekracza 125% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju,
-12 miesięcy dla bezrobotnych zamieszkałych na obszarze powiatu na którego stopa bezrobocia przekracza 125% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju,
oraz dla bezrobotnych, którzy ukończyli 50 lat i maja co najmniej 20 letni okres uprawniający do zasiłku (oni też 12 m-cy),
-18 m-cy - osoby zamieszkujące na terytorium powiatu, w którym stopa bezrobocia przekracza dwukrotna kwotę bezrobocia w kraju i posiadający co najmniej 20- letni okres uprawniający do zasiłku,
-trudna sytuacja bezrobotnych, którzy wychowują minimum 1 dziecko do 15 roku życia a drugi małżonek jest bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania,
Negatywne przesłanki:
-nieuzasadniona odmowa przyjęcia propozycji pracy, stażu, szkolenia, przygotowania zawodowego itp.,
-rozwiązanie w okresie 6 m-cy poprzedzających rejestrację stosunku pracy przez bezrobotnego za wypowiedzeniem albo w drodze porozumienia stron,
Przesłanki pozytywne - kiedy zasiłek jest pobierany
1. zawarcie porozumienia w obliczu upadłości albo likwidacji pracodawcy, jak również w razie zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
2. wypowiedzenie umowy, jeśli pracownik zmienił miejsce zamieszkania - za porozumieniem stron to zasiłek mu przysługuje,
3. spowodowanie w okresie 6 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie tzw. dyscyplinarnego rozwiązania,
4. przez okres pobierania świadczenia górniczego,
5. skrócony okres wypowiedzenia z 3 m-cy do 1 m-ca i otrzymywanie odszkodowania za okres tych dwóch miesięcy,
Po jakim okresie te osoby nabywają prawo do zasiłku?
-1 i 2 - po upływie 90 dni,
-3 - po upływie 180 dni,
-4 i 5 - nabycie prawa po upływie okresu za który otrzymuje nasz bezrobotny świadczenie,
Inne świadczenia z tej ustawy
Dodatek aktywizacyjny - art. 48 - przysługuje bezrobotnemu, który po pierwsze, na podstawie skierowania urzędu pracy podjął zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy a wynagrodzenie jest niższe od minimalnego wynagrodzenia,
-po drugie, to podjecie pracy zarobkowej z własnej inicjatywy, wysokość takiego dodatku, jest równa różnicy minimalnego wynagrodzenia a kwotą otrzymywanego wynagrodzenia, ale nie może być wyższa od połowy zasiłku dla bezrobotnych,
Stypendium w okresie odbywania szkolenia - przysługuje bezrobotnym do 25 roku życia, skierowanych na szkolenie, w wysokości 40% kwoty podstawowej.
Stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego - w wieku do 25 roku życia, przez okres nie przekraczający 12 miesięcy, który odbywa staż u pracodawcy.
Obejmuje:
-osoby długotrwale bezrobotne i bezrobotne powyżej 50 roku życia,
-bezrobotnych nie posiadających kwalifikacji,
-osoby samotnie wychowujące dziecko do lat 7,
-bezrobotni niepełnosprawni (oni mogą być skierowani do odbycia przygotowania zawodowego).
W jednym i drugim przypadku (stypendium) - wypłacane w wysokości podstawowej kwoty zasiłku dla bezrobotnych.
Stypendium z tytułu podjęcia dalszej nauki - przysługuje bezrobotnym do 25 roku życia, nie posiadających kwalifikacji zawodowych, którzy podjęli naukę w szkole ponadpodstawowej lub ponad gimnazjalnej.
Wysokość - ½ podstawowej kwoty zasiłku dla bezrobotnych przez 12 miesięcy.
Świadczenia przedemerytalne - ustawa z 30.04.2004 o świadczeniach przedemerytalnych Dz.U. Nr 120, poz. 1952 - są one szczególnym rodzajem świadczeń przysługującym osobom bezrobotnym przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Przesłanki podobne do świadczeń dla bezrobotnych - przesłanki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego,
-przesłanka trybu powstania stosunku pracy jak również warunek przepracowania co najmniej 6 m-cy poprzedzających utratę pracy.
Regulacja dotyczy wysokości tych świadczeń przedemerytalnych - maja one charakter zryczałtowany, przysługują w takiej samej wysokości wszystkim osobom uprawnionym.
Sposób finansowania - z budżetu państwa.
Podobieństwa do świadczeń emerytalnych, w przesłankach znajdziemy:
-wiek oraz staż taki sam jak w przypadku prawa do emerytury,
-stosowanie mechanizmu waloryzacji świadczenia przedemerytalnego - na takich samych zasadach jak świadczenia emerytalne,
-stosowanie konstrukcji zmniejszenia i zawieszenia prawa do świadczeń przedemerytalnych w zależności od osiągniętego przychodu,
-sposób administrowania tymi świadczeniami - wypłaca je ZUS.
Przesłanki - VI kombinacji wg czterech elementów:
1. Przyczyny ustania stosunku pracy
2. Przepracowanie co najmniej 6 m-cy poprzedzających utratę pracy
3. wiek przedemerytalny
4. Staż uprawniony do emerytury
I kombinacja
1. Likwidacja lub niewypłacalność pracodawcy
2. 6 m-cy przepracowane
3. 56 l. K, 61 l. M
4. 20 l. K, 25 l. M
II kombinacja
1. rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
2. 6 m-cy przepracowane
3. 55 l. K, 60 l. M
4. 30 l. K, 35 l. M
III kombinacja
1. osoby prowadzące działalność pozarolniczą przez okres co najmniej 24 miesięcy
2. Ogłoszenie upadłości
3. 56 l. K, 61 l. M
4. 20 l. K, 25 l. M
IV kombinacja
1. Osoby pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy, które utraciły prawo do renty
2. Okres pobierania prawa do renty wynosi co najmniej 5 lat,
3. 55 l. K, 60 l. M
4. 20 l. K, 25 l. M
V kombinacja
1. Nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego bez względu na wiek
2. Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
3. -
4. 35 l. K, 40 l. M
VI kombinacja
1. Likwidacja albo niewypłacalność pracodawcy
2. 6 m-cy
3. -
4. 34 l. K, 39 l. M
Wysokość - 670 zł miesięcznie, ale renciści, gdy renta była niższa niż 670 zł to wysokość nie może przekroczyć tej niższej kwoty.
Przesłanki negatywne ustania prawa do świadczenia:
-gdy osoba nie złożyła wniosku,
-ustanie prawa w dniu poprzedzającym nabycie prawa do emerytury,
-osiągniecie wieku emerytalnego - 60 l. K, 65 l. M
-objecie w posiadanie nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 2 ha,
-śmierć osoby uprawnionej
Zawieszenie i zmniejszenie prawa do zasiłku przedemerytalnego - zależne od dochodów i przychodów osiągniętych przez osobę uprawnioną.
Progi:
-50% przeciętnego wynagrodzenia - , którego przekroczenie powoduje zmniejszenie prawa do świadczenia,
-70% przeciętnego wynagrodzenia, którego przekroczenie powoduje zawieszenia prawa do świadczenia,.
Wysokość świadczenia przedemerytalnego - ustala ZUS
Renta socjalna - ustawa z 27.06.2003 r. o rencie socjalnej.
Renta socjalna - to świadczenie, które służy ochronie powstania całkowitej niezdolności do pracy przed ukończeniem 18 roku życia.
To świadczenie finansowane z budżetu państwa.
Przesłanki nabycia prawa do świadczenia:
-obywatelstwo, zamieszkiwanie i pobyt na terytorium RP,
-co do zasady obywatel polski przebywający i zamieszkujący na terytorium RP, wyjątki, cudzoziemiec legalnie i stale przebywający na terytorium polski, obywatelstwo państw członkowskich UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Przesłanki nabycia prawa do renty socjalnej:
-całkowita niezdolność do pracy,
data powstania niezdolności- co do zasady przed ukończeniem 18 roku życia, gdy dana osoba kształci się w danej szkole wyższej, niezdolność powstaje do 25 roku życia,
-studia doktoranckie lub aspirantura naukowa,
-osiągnięcie pełnoletniości,
Stała renta socjalna - gdy jest trwała niezdolność do pracy.
Okresowa renta socjalna - gdy niezdolność jest okresowa, przez okres ustalony w drodze decyzji organu rentowego ZUS.
Orzekają - lekarze orzecznicy ZUS, postępowanie w sprawach niezdolności do pracy jak orzecznictwo w sprawach rentowych.
Prawo zgłoszenia sprzeciwu przysługuje prezesowi ZUS,
Wysokość renty socjalnej:
-dla wszystkich osób uprawnionych jest taka sama - 84% najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Waloryzacja - taka sama jak waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych, z FUS, dokonuje jej ZUS.
Prawo do renty socjalnej nie przysługuje:
-osobie uprawnionej do emerytury,
-uposażenia w stanie spoczynku,
-renta z tytułu niezdolności do pracy,
-renta inwalidzka,
-renta strukturalna,
-osobie pobierającej zasiłek albo świadczenie przedemerytalne,
-gdy osoba uprawniona posiada obszar użyteczności rolnych o powierzchni 5 h,
-tymczasowe aresztowanie lub odbywanie kary pozbawienia wolności,
Zbieg prawa do renty socjalnej i renty rodzinnej:
-o ile nie został przekroczony próg 200% najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Zawieszalność prawa do renty socjalnej:
-prawo ulega zawieszeniu w razie osiągnięcia jakiegokolwiek przychodu z działalności podlegającej ubezpieczeniu społecznemu,
-jeżeli przychód osiągnięty z tego tytułu przekracza 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
Kto administruje- ZUS wydaje decyzje w sprawie przyznawania świadczeń a finansuje budżet państwa.
Ustawa o służbach mundurowych z 10.12.1993r. - o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy i ich rodzin, Dz. U. Nr 8, poz. 66
1. Podstawy wymiaru świadczenia emerytalno wojskowego i wojskowe renty inwalidzkie, podstawa wymiaru jest uposażenie żołnierzy otrzymywane na ostatnio zajmowanym stanowisku.
2. emerytura - przysługuje bez względu na wiek, prawo do emerytury powstaje w momencie zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej, gdy osiągnął okres służby minimum 15 lat - 40%, dłuższy okres zwiększa emeryturę, wymiar ulega stopniowemu zwiększeniu za każdy rok służby 2,6% więcej, łącznie wysokość nie może przekroczyć 75% podstawy.
Renty inwalidzkie - pojęcie inwalidztwa i grupy inwalidzkie.
Inwalida jest osoba, która stała się całkowicie niezdolna do służby.
Grupy:
-I - osoby całkowicie niezdolne do pracy,
-II - osoby częściowo niezdolne do pracy,
-II - osoby całkowicie niezdolne do służby ale zdolne do pracy,
Wysokość renty inwalidzkiej:
-I gr. - 80% podstawy wymiaru składki,
-II gr. 70% podstawy,
-III gr. - 40% podstawy,
Tę wysokość zwiększamy o 10% jeśli inwalidztwo powstało w trakcie służby.
Ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych z 27.07.2001 r., Dz. U. Nr 98 poz. 1070 - sędziowie w stanie spoczynku z powodu wieku lub niezdolności do służby (pracy), orzeka lekarz orzecznik ZUS,
Art. 69 - 74 i art. 100
Taki sam wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn - 65 lat ale na wniosek zainteresowanych 70 lat.
Wcześniejsze przejście - tu wiek zróżnicowany - 55 l. K, 60 l. M
Egzamin:
80% z ubezpieczenia społecznego - 16 pytań
20% dzisiejszy wykład - 4 pytania
Egzamin na auli - dwie grupy - moja na 13.45
Mogą być pytania otwarte - pojęcie zabezpieczenia, techniki zabezpieczenia itp.