Co to jest mobbing?
Mobbing - to termin wywodzący się z języka angielskiego od wyrazu "mob" co oznacza tłum, natłok, banda oraz napastowanie i obleganie. (po angielsku "workplace bullying"), oznaczające prześladowanie podwładnego lub współpracownika w miejscu pracy. Terminu mobbing w odniesieniu do zachowań występujących w grupach społecznych użył jako pierwszy szwedzki naukowiec Peter-Paul Heinemann.
Sprawcą działań mobbingowych może być:
przełożony ( jest to tak zwany mobbing pochyły - szef występuje przeciwko pracownikowi),
współpracownik (jest to tak zwany mobbing poziomy - kolega występuje przeciwko koledze), podwładny (jest to tak zwany mobbing pionowy - pracownik występuje przeciwko szefowi).
Na czym polega mobbing?
Mobbing polega na systematycznej przemocy i nękaniu psychicznym pracownika który trwa nie krócej niż sześć miesięcy. Typowe przykłady mobbingu obejmują: nieuzasadnione zwolnienie z pracy, przywłaszczanie sobie owoców cudzej pracy, szantażowanie zwolnieniem, nakładanie zbyt dużej ilości obowiązków w porównaniu z innymi pracownikami, niesprawiedliwa krytyka, oskarżenia o nie popełnione błędy. Narzędzia mobbingu to zwodzenie, szykany, podstęp i intryga, kłamstwa, plotki, oszczerstwa, zachowania sadystyczne. Celem sprawcy jest zepsucie opinii ofiary i zaszkodzenie jej w sposób, który pozwoli wyeliminować ją z pozycji jaką zajmuje. Mobbing może być działaniem bezpośrednim lub niebezpośrednim
Jakie mogą wystąpić skutki mobbingu?
Osoby mobbingowane narażone są na różnorodne formy zaburzeń psychicznych i psychosomatycznych. Czują się odizolowane, niezrozumiane i odrzucone. Ofiara jest przewrażliwiona, rozdrażniona poprzez bóle głowy i żołądka. Ma myśli depresyjne po stany lękowe i załamanie nerwowe. W grupach postępuje degeneracja procesów społecznych, występują różne formy manipulacji, pogarsza się komunikacja. Ofiara często przez wiele lat po ustaniu koszmaru nie może normalnie żyć i pracować. Wiele ofiar mobbingu czeka na leczenie psychiatryczne, rentę inwalidzka, niektórzy nawet targają się na swoje życie.
Jakie prawa mają osoby mobbingowane?
Za wystąpienie mobbingu odpowiada pracodawca, ale jeżeli pracodawca będzie mógł się wykazać działaniami skierowanymi na zapobieganie temu zjawisku można mówić o zmniejszeniu odpowiedzialności. Pracodawca w przypadku gdy sprawca jest inny pracownik, nie będzie mógł uwolnić się od tej odpowiedzialności podnosząc, że nie wiedział o istnieniu mobbingu. Sprawy z zakresu mobbingu są trudne dla pracownika ze względu na to, że to na nim spoczywa ciężar dowodu. Często też działania pracodawcy są mylnie kwalifikowane jako mobbing, mimo że nie spełniają warunków wskazanych w jego definicji. Pracownik, który ucierpiał wskutek mobbingu może rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym, bez wypowiedzenia oraz żądać od pracodawcy odszkodowania, którego górna wysokość nie jest ograniczona. Pracodawca powinien czuwać nad atmosferą w zakładzie pracy, bacznie przyglądać się zmianom w zachowaniu pracowników, a w większych zakładach szerzyć działania prewencyjne takie jak organizowanie szkoleń czy "pogadanek”.
Jak zapobiegać występowaniu zjawiska mobbingu?
Należy zacząć od kształtowania odpowiedniej kultury organizacji, w której na pierwszym miejscu znajduje się szacunek dla każdego pracownika. Na stanowiska kierownicze zatrudnia się osoby o wysokim poczuciu standardów etycznych i moralnych. Jedną z metod jest opracowany program przeciwdziałania mobbingowi, który zawiera dokładny opis postępowania, w przypadku wystąpienia tego zjawiska oraz obejmuje informację na temat sposobów jego uniknięcia. Pracodawca może również zaproponować pracownikom uczestnictwo w spotkaniach, na których będą mogli podzielić się swoimi problemami. W przypadku wystąpienia zjawiska mobbingu należy starać się chronić ofiary przed dalszymi szykanami, izolować od mobbera, skontaktować ofiarę z ekspertem demobbingowym.
Jednym z czynników, prawdopodobnie najbardziej przemawiających do pracodawców, by przestrzegali przepisów i przeciwdziałali mobbingowi jest czynnik finansowy oraz ogólny wizerunek firmy. Powodów, dla których należy zapobiegać mobbingowi jest wiele. Z czysto humanistycznego i etycznego punktu widzenia, mobbing wymaga jednoznacznego potępienia jako działanie godzące w podstawowe prawa jednostki. Z punktu widzenia interesów pracodawcy istotne są również powody czysto ekonomiczne, wśród najważniejszych warto wymienić takie jak: wymogi prawne i koszty odszkodowań, publiczny wizerunek firmy, koszty absencji, rotacji i niskiej wydajności pracy czy kształtowanie przejrzystej kultury organizacyjnej.