PODYPLOMOWE CENTRUM
.....................
Praca zaliczeniowa
Etyka zawodu nauczyciela oraz własne przemyślenia.
napisana przez: mgr .......
Pedagogika wczesnoszkolna
Zawód nauczyciela jest jednym z tych, które wywierają wpływ na losy młodych ludzi. Jestem młodym nauczycielem i pracuję od września, podejmując pracę w przedszkolu bardzo poważnie podeszłam do swojej pracy. Nie miałam odpowiedniego doświadczenia ani też pomocy dydaktycznych, z których mogłabym korzystać. Wiele czasu poświęcam na przygotowywanie się do zajęć opracowując karty pracy i pomoce (wycinam z gazet, korzystam z internetu czasami moje własne dzieci są bardzo pomocne). Wychowanie już z samej istoty jest działalnością etyczną. M. Śnieżyński w książce „Nauczanie wychowujące” stwierdza, iż odpowiedzialność wychowawcy przybiera podwójny wymiar. Z jednej strony nauczyciel odpowiada za ucznia w czasie procesu nauczania i wychowania, za realizację potrzeb psychicznych oraz wszechstronny rozwój. Z drugiej strony odpowiada przed dyrektorem i rodzicami. Odpowiada również przed samym sobą, przed swoim sumieniem. Dla mnie największa odpowiedzialność to odpowiedzialność za dziecko, największy skarb każdego rodzica. Przecież to właśnie moja praca wpłynie na przyszłość moich wychowanków, chciałabym, aby przedszkole i mnie wspominali miło. Zależy mi również na jak najlepszym przygotowaniu 6 latków do nauki w szkole.
Etyka tegoż zawodu dotyczy postawy nauczyciela, jego kultury, wrażliwości, uczciwości, osobistej odpowiedzialności, wiedzy i kompetencji. Należy pamiętać, że bardzo łatwo można stracić szacunek i zaufanie, najsurowszymi sędziami zawsze są uczniowie, bardzo trudno odzyskać pierwotną pozycję. Na początku roku szkolnego w mojej placówce wyszła bardzo nieprzyjemna sprawa, przeciwko nam nauczycielkom rodzice byli negatywnie nastawiani przez jednego z pracowników. Sprawa wydaje się wyjaśniona, jednak my nauczycielki w szczególny sposób musimy uważać na wszystko, co robimy, mówimy. Jesteśmy obserwowane przez rodziców i bardzo źle mi jako nowemu pracownikowi się pracuje. Zawód ten stawia wysokie wymagania, a czynnikami warunkującymi właściwe wypełnianie roli nauczyciela są:
autorytet,
osobowość,
etyka zawodowa;
Końcowy efekt pracy wychowawczej uzależniony jest od autorytetu nauczyciela, który to nie powinien być sztucznie wykreowany czy też narzucony, lecz powinien być uznany, zaakceptowany przez wychowanków. Autorytet wynika z takich cech osobowości nauczyciela, które przyczyniają się do jego powszechnego uznania, szacunku i sukcesów w pracy dydaktyczno - wychowawczej. W śród nauczycieli wyróżnia się autorytet moralny odnosi się on do norm i zasad postępowania wobec uczniów oraz intelektualny który dotyczy wiedzy i specjalności zawodowej. Wyróżniamy autorytet wewnętrzny (gdy uczniowie dobrowolnie podporządkowują się nauczycielowi i wysoko cenią jego właściwości osobowe). W zachowaniu uczniów można zauważyć uznanie, życzliwość, podziw, chęć współdziałania. Oraz autorytet zewnętrzny (uczniowie podporządkowują się nauczycielowi, nie z wewnętrznego przekonania, ale ze strachu, obowiązku, polecenia). Innym podziałem autorytetu jest wyzwalanie (polega na łatwym wyzwalaniu energii twórczej, mobilizacji do działania, wytrwałości w dążeniu do celu, realizacji zainteresowań, zapału) i ujarzmianie. (wyzwala w uczniach poczucie przymusu, bunt, łatwą rezygnację zamierzonych celów, niechęć do działania, strach i obawę przed nauczycielem).
Powszechne uznanie, szacunek, budowanie autorytetu i uzyskiwanie sukcesów w pracy nauczyciel osiąga poprzez cechy osobowościowe, którymi są:
zgodność własnego postępowania z głoszonymi ideami,
sprawiedliwość,
rzetelna wiedza, dobre przygotowanie do lekcji,
życzliwość, zrównoważenie emocjonalne,
czynniki zewnętrzne (schludny wygląd, dobra prezencja).
Każdy nauczyciel musi posiadać świadomość własnych niedociągnięć, ułomności, wad zawodowych. W oczach wychowanków i rodziców najbardziej może zaszkodzić sobie niewłaściwym, lekceważącym stosunkiem do pracy oraz zaniedbywaniem obowiązków.
Specyficzne ułomności charakteru nauczyciela, których nasilenie bywa czasem niezauważalne i mogą utrudniać harmonijną współpracę, oraz współżycie w szkole mogą być wywołane przez wykonywanie pracy nauczycielskiej przez dłuższy czas. Do tych ułomności należą:
Apodyktyczność i upór,
Osłabienie samokrytycyzmu i uwielbienie,
Pozerstwo i afektacja,
Drobnostkowość,
Skłonność do plotkarstwa i intryg,
Nadwrażliwość,
Znieczulenie, ograniczenie aktywności do minimum.
Ad. 1 Osoba, którą cechuje apodyktyczność i upór, usiłuje zawsze i wszędzie wykazać, że to ona i tylko ona ma rację - nieraz wbrew logice i oczywistym faktom. Uzgodnienie z nią jakiejkolwiek sprawy jest trudne, czasem wręcz niemożliwe.
Ad. 2 Nauczyciel, którego charakteryzuje osłabienie samokrytycyzmu i samouwielbienie, we własnym mniemaniu jest wcieleniem doskonałości. Nie ma nad niego lepszego metodyka i wychowawcy. Sam siebie podaje jako wzór kolegom, rodzicom, młodzieży. Ponieważ jest doskonałością, nie pogłębia swojej wiedzy, bo przecież on wszystko wie. Czynnikiem hamującym rozwój tego schorzenia może być rozsądna krytyka ze strony środowiska.
Ad. 3 Drobnostkowość i powierzchowność wyrażają się w zwracaniu uwagi na mało znaczące szczegóły, w przecenianiu ich wagi dla całości.
Ad. 4 Skłonność do plotkarstwa oraz intryg pojawia się najczęściej wśród nauczycieli małych szkół. Jeśli celem plotki jest poróżnienie ludzi między sobą to mamy do czynienia z intrygą, którą należy traktować jako czyn zdecydowanie sprzeczny z etyką.
Ad. 5 Nadwrażliwość i wybuchowość objawiają się silnymi relacjami na słabe nawet bodźce, dopatrywanie się w każdej uwadze czy nawet radzie ataków na swoją osobę, częstym okazywaniem zniecierpliwienia, wyolbrzymianiem trudności. Człowiek przewrażliwiony mylnie ocenia motywy działania innych.
Ad. 6 Znieczulenie jest najgroźniejsze w swoich konsekwencjach społecznych. Człowiek znieczulony ogranicza swą aktywność do minimum. Unika wchodzenia z kimkolwiek w konflikt, oraz nie można na niego liczyć w żadnym przedsięwzięciu.
Dziecku, w szczególności temu w młodszych klasach potrzebny jest przewodnik - dobrze znający drogę, jasno widzący cel, niezmordowany, bezwzględny wobec siebie, wyrozumiały wobec innych, opanowany, zdyscyplinowany, skoncentrowany na tym, co najważniejsze, oddany sprawie dzieci i młodzieży, podchodzący z otwartym sercem do tych, którzy nie potrafią jeszcze tego docenić. Mając taki depozyt, nauczyciel potrafi przejść przez życie bez załamań, depresji, zniechęcenia i zawodu. Miarą etyki w wychowaniu jest odpowiedzialność za ucznia, za jego rozwój i dobro i w konsekwencji za jego dojrzałość. Naczelną zasadą w postępowaniu z uczniami jest poszanowanie ich godności i podmiotowe traktowanie każdego ucznia, o czym się mówi w sferach pedagogicznych od lat.
Podejmując prace pedagogiczną, nauczyciel musi mieć świadomość swoich moralnych powinności wobec uczniów, rodziców i społeczeństwa. Ignorancja i niedbalstwo pedagogiczne mogą zaważyć na przyszłości wychowanków. Również nauczyciel może mieć poczucie źle spełnionego obowiązku i ujemną opinię najbliższego otoczenia i lokalnego środowiska.
Zasadne wydają się odpowiedzi na pytanie: "Jakim jestem nauczycielem?", które proponuje ks. M. Rusiecki. Pytamy siebie:
Czym tak naprawdę imponuje swoim uczniom?
W jaki sposób zabezpieczam się przed rutyną?
Na ile udało mi się uratować radość płynącą z wykonywanej pracy?
W jakim stopniu pogłębiam swoją wiedzę?
Ile mam cierpliwości w tłumaczeniu, upominaniu, przekonywaniu?
Jak rozumiem tolerancję i jaki daję jej wyraz?
Jak oddziałuję na grono nauczycielskie?
Co inni mogą odczytać z mojego zachowania?
Na ile jestem przekonany, że jako nauczyciel mam najpiękniejszą misje do spełnienia? Na ile staję na wysokości zadania?
O skuteczności kształcenia decyduje przede wszystkim stopień aktywności uczniów w uczeniu się. Wiadomo również, że uczniowie uczą się, tak jak proces ten zorganizowany jest przez nauczyciela. Nauczyciel organizując lekcje dokonuje:
- doboru treści uczenia,
- ustala metody wykorzystywane przy opanowaniu treści,
- stosuje odpowiednie środki dydaktyczne,
- ustala formy organizacji pracy uczniów na lekcji i jej tok.
Jako młody nauczyciel bardzo trudno jest mi się przestawić na możliwość decydowania o przebiegu lekcji. Jak dotychczas nigdy nie miałam tak odpowiedzialnego zadania i wpływu na to jak przekażę swoją wiedzę i doświadczenie życiowe, nie odpowiadałam za tak małe istoty w tak dużym stopniu (przecież nie tylko uczę ale i wychowuję). Myślę, że w mojej pracy bardzo pomaga mi optymizm, zawsze staram się znaleźć pozytywne strony każdej sytuacji. Początek roku szkolnego był fatalny, nie dotyczył co prawda bezpośrednio mojej osoby, jednak znacznie utrudniał moją pracę. Początek pracy polegał przede wszystkim na budowaniu autorytetu wśród dzieci, który niestety ktoś podważał. Gdyby nie optymizm być może zrezygnowałabym z tej pracy. Nie widziałabym też postępów moich dzieci, jakie poczynili w ciągu tych zaledwie 4 miesięcy. A przecież zawsze najbardziej cieszą w każdej pracy widoczne efekty.
Sposoby organizacji procesu dydaktyczno - wychowawczego wyznaczane są przede wszystkim przez cele i zadania szczegółowe objęte programem nauczania danego przedmiotu oraz właściwości psychiczne dziecka w określonym wieku jego życia
Wojciech Poznaniak wymienia 7 zasad dla pedagoga - nauczyciela potrzebnych w kontakcie z uczniami:
zasada podmiotowości,
zasada szanowania prywatności ucznia,
zasada pluralizmu - otwarcia na inność,
zasada równych szans - czyli, że nauczyciel wysłuchuje uczniów a nie wychodzi z założenia, iż wie najlepiej,
zasada najmniejszej interwencji - ingerowanie w życie i sprawy jednostki tylko o tyle, o ile sama ona tego pragnie,
zasada nadrzędności dobra indywidualnego nad dobrem kolektywnym,
zasada traktowania człowieka jako osoby wolnej, zdolnej do dokonywania wyborów.
Myślę, że do tych zasad można było by dopisać:
Podsumowując można wyróżnić 6 zasad tworzących kanon wartości osobowych i zasad etyki pedagogicznej:
zasada prawdy,
zasada dobra dziecka,
zasada przykładu,
zasada więzi emocjonalnej z wychowankiem,
zasada poszanowania osobowości wychowanka,
zasada profesjonalizmu w wychowaniu, opiece i nauczaniu.