Aga Kłopotek

KW 7 KONFLIKTY POLITYCZNE (ta grubsza kserówka)

Sytuacja konfliktowa - każda sytuacja, w któej istniejąlub są spostrzegane sprzeczne motywy, aspiracje, cele, zachowania czy wykluczające się opinie na jakiś temat.

• Konflikt intrapersonalny (sprzeczności istnieją wewnątrz jednostki)

• Konflikt interpersonalny (sprzeczności między jednostkami)

• Konflikt międzygrupowy (sprzeczności między grupami lub szerszymi społęcznościami) np. międzypartyjne, międzynarodowe, międzykulturowe

Geneza konfliktów → cieńsza kserówka, Ania Brelańska

a to będzie

I .Rola różnic interesów, Realistyczna teoria Konfliktów Sherifa

• Źródłem konfliktów jest tu obiektywna sprzeczność interesów.

• Konflikt może zostać zażegnany dzięki pojawieniu się celu nadrzędnego - tj. takiego, który obie te grupy traktują jako bardzo ważny i którego realizacja wymaga połączenia sił (szczeg. W konfliktach międzygrupowych)

• Konflikt nasila się w sytuacjach, w których pogarsza się dostęp do zasobów ważnych dla egzystencji danej grupy.

II Rola tożsamości grupowej, Teoria społecznej tożsamości (kategoryzacji) Tajfela + Turnera

• Występuje, gdy konflikt między grupami nie jest skutkiem ale przyczyną różnicy interesów, czyli gdy sytuacje konfliktowe są następstwem zetknięcia się dwóch grup, zanim jeszcze miały one okazję przekonać się o różnicy interesów między nimi.

• Podstawą tej teorii jest proces kategoryzacji- czyli ujmowania zjawisk w pewne grupy czy klasy i nadawanie im nazw; porządkowanie docierających bodźców i formułowanie na ich podstawie ocen i oczekiwań np. szlachetny człowiek czy bezwzględny polityk

• Również przynależność do pewnych grup społecznych (klubów organizacji) czy klas (płeć, narodowość) daje podstawę do formułowania oczekiwań wobec danych osób

• Konsekwencją kategoryzacji- podział na swoich i obcych i w związku z tym:

1. Porównując swoich i obcych mamy tendencję do tego, aby nie doceniać różnic między członkami własnej grupy (upodobnienia) a przeceniać różnice między członkami własnej grupy a innymi (my-oni) podobieństwa wewnątrz klasowe i różnice międzyklasowe

2. Jesteśmy skłonni członkom własnej grupy przypisywać bardziej pozytywne cechy niż członkom grup obcych

3. Przy podziale dóbr faworyzujemy członków własnych grup, nawet gdy nie oczekujemy na rewanż minimalny paradygmat grupy (eksp. z oceną malarzy) gdzie minimalna informacja wystarczyła, aby faworyzować osoby(grupy), jedynie na podstawie zaklasyfikowania jako należących do tej samej kategorii co „ja”, pomimo tego, że brak jest kontaktów między członkami grupy, nie ma wspólnych interesów, nie ma możliwości rewanżu i żadnej historii konfliktu

4. Owa stronniczość z pkt 3) związana jest z tendencją do podtrzymywania przekonania o wysokiej wartości własnej grupy- jeżeli należę do grupy „lepszych”, to tym samym ja sam jestem lepszy (podkreślanie dokonań własnej grupy i pomniejszanie wartości gr obcycej np. kibicie dwóch drużyn)

5. Źródłem konfliktów międzygrupowych jest dążenie do uzyskania pozytywnie wartościowanej różnicy, między grupą własną a obcą udowadniamy, że my (nasi) jesteśmy lepsi niż oni. To przekonanie ulega zakrzepnięciu w formie stereotypów.

6. Tego rodzaju tendencje bywają silniejsze u tych członków zbiorowości, których położenie jest gorsze od innych + trudno jest dla nich znaleźć rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony

III Rola różnic światopoglądowych, Teoria opanowania trwogi Greenberga i Pyszczyńskiego

• Punktem wyjścia teorii jest sugestia, że życie człowieka przebiega w ciągłej niepewności, jesteśmy narażeni na wielorakie zagrożenia i świadomi nieuchronności własnej śmierci. Ta świadomość w pewnym stopniu napawa ludzi trwogą więc potrzebujemy środka obronnego, bufora chroniącego przed tym uczuciem, czyli kulturowo wytworzonego obrazu świata- światopoglądu, dzięki czemu nasz los uzyskuje pewien głębszy sens

• Teoria mówi o tym, że dla zachowania poczucia podstawowego wewnętrznego bezpieczeństwa niezbędne jest posiadanie i utrzymanie kolektywnego systemu znaczeń (ksz) czyli systemu przekonań i wierzeń wspólnoty dotyczących wyznawanych wartości, wspólnej przeszłości, przyszłości i teraźniejszości, pozyt i negat. doświadczeń, jej miejsca i roli w świecie ludzi i przyrody

KSZ jest warunkiem przeżycia każdej ludzkiej wspólnoty i niezbędną przesłanką zachowania poczucia bezpieczeństwa w świecie

• Konsensualna walidacja(Festinger) jest warunkiem efektywności ksz.- jest to bezgraniczna wiara w sensowność tego wszystkiego, co się składa na ksz, który uważa się za swój. Podstawą tej wiary twierdzenie- że inni myslą tak samo jak my i wszyscy w otoczeniu wierzą w to samo, występuje np. przy odtwarzaniu rytuałów

Środki obronne przed innymi, obcymi Ksz:

1)Fizyczne oddzielenie-wysokie mury, szczelnie zamknięte graniceżelazna kurtyna,

2) delegitymizacja obcych- ocenianie obcych w krańcowo negatywnych kategoriach, lokujących je poza obszarem akceptowalności(np. komunista, szwab), nasila się w sytuacjach zagrożenia

3) Usuwanie lub niszczenie - żydzi na Madagaskar

Dynamika konfliktu,

Eskalacja konfliktu- W momencie otwartego konfliktu, gdy zostają uruchomione mechanizmy działające na zasadzie dodatniego sprzężenia zwrotnego, prowadząc do jego wzmagania. Przejawy:

• Pojawienie się coraz bardziej destruktywnych form walki, oskarżeniagroźby wyzwiska fizyczna agresja

• Poszerzanie obszaru konfliktu, od 1 sprawy do całej listy pretensji

• Wzrost wagi spraw, będących przedmiotem konfliktu, od błahej do przeinterpretowania jej w kategoriach np. moralnych

• Przesuwanie coraz większej części posiadanych zasobów na rzecz walki z przeciwnikami

• Wzrost liczby uczestników konfliktu

Zmiany strukturalne będące ogniwem pośredniczącym w procesie eskalacji

1)Procesy psychologiczne zachodzące w jednostkach

• Zmiany w sferze postaw emocjonalnych - emocje agresywne, wrogość, frustracja

• Zmiany w definicji celów, które człowiek przed sobą stawia- z nastawienia zadaniowego(realizacji dążenia) na cel- pokonanie przeciwnika, zadanie mu bólu, szkody

• Zmiany w percepcji sytuacji- uwrażliwienie na fakty świadczące o złych intencjach, czynach przeciwnika + niedostrzeganie, pomniejszanie własnych błędów

• Zmiany w przetwarzaniu inf - zawężenie zakresu dostępnych możliwości- uproszczenie sposobu myślenia- obniżenie poziomu jego złożoności - kategorie albo-albo

• Zmiany w interpretacji sytuacji konfliktowej - przekonanie, że zadowalające rozwiązanie może być osiągnięte jedynie za pomocą siły/ podstępu. + ujmowanie sytuacji jako gry o sumie zerowej (albo zwycięstwo-albo klęska)

• Zmiany w poziomie zaangażowania - zasada: im więcej naszych zasobów poświeciliśmy na rzecz sprawy tym więcej jesteśmy gotowi na jej rzecz poświęcić. - (zas utopionych kosztów?) +mechanizm redukcji dysonansu poznawczego - silny dysonans miedzy przekonaniem na temat wielkości poniesionych ofiar na rzecz realizacji celu a znikomością osiągniętych rezultatów

2) procesy społeczne zachodzące w grupach

• Zerwanie komunikacji międzygrupowej

• Zmiany w zakresie norm grupowych - Efekty polaryzacji przekonań- przekonania podzielane przez grupę i intensywnie w niej omawiane utrwalają się i stają bardziej radykalne

• Wzrost spójności w grupie(solidarność, got do poświęceń) + konformizm grupowy (ujednolicanie opinii i postaw)

• Zmiany w strukturze grupy- tendencja do zmiany przywódcy grupy - na osoby wojownicze i zdecydowane

• Pojawiają się zespoły bojownikow - ludzi o ponadprzeciętnej determinacji i odwadze

Gdy klęska grupyzałamanie moralirozpad więzianomia(zanik norm) ”ratuj się kto może”

Inne źródła konfliktów w polityce to np.

• rozdzielność między władzą a autorytetem np. ktoś występujący w roli autorytetu (prezydent...) wie mniej nież inni członkowie gr o wykonywanym zadaniu

• brak wyraźnego ustalenia uprawnień tow. danej funkcji

• nierównowaga rankingowa czyli brak zgodności między grupami co do posiadanego statusu danej osoby czy jej roli

Konflikty wartości

• wszelkie polityczne instytucje i organizacje by zaistnieć muszą realizować zarówno pewne wartości jak i interesy swoich członków; jeśli jakaś organizacja nie reprezentuje wartości tylko interesy to kończy swój żywot, ale dominacja wartości przy pomijaniu interesów też jest niekorzystna - wojny ideologiczne i religijne

• pluralizm wartości - jest związany z niskim stopnień hhierarchizacji wartości w umyśle człowieka i sprzyja koordynacji różnych perspektyw ideologicznych, jest przeciwieństwem fanatyzmu ideologicznego; jeżeli wartości są niemal równoważne (nie zhierarchizowane) to trzeba znaleźć jakieś rozwiązanie uwzględniające wszystkie te wartości

• W zróżnicowanych pod względem wartości i interesów współczesnych społeczeństwach konflikty mogą mieć więc różną siłę i mogą być różnie częste w zależności od pluralizmu wartości i od spostrzeganej równowagi sił stron mających rozbieżne interesy

Czym charakteryzuje się organizacja/ kultura KONFLIKTORODNA?

1. Paranoidalna: brak zaufania, wzajemna podejrzliwość, przekonanie o istnieniu wew. lub zew. sił spiskowych (paranoja:)

2. Wymuszona: nadmierna kontrola, silna hierarchizacja, kierownictwo zajmuje się wszelkimi szczegółami i widzi zagrożenie w chaosie, braku porządku

3. Dramatyczna: odwrotnie do poprzedniej zasadą jest spontaniczność i intuicja, kierownictwo uważa się za charyzmatyczne lub genialne, potrzebuje kontrolować wszelkie ważne decyzje (jest egocentryczne), wiele się dzieje, nie liczy się z ryzykiem, wprowadza innowacje

4. Depresywna: kierownictwo pełne obaw, nie wierzy, że coś można zmienić, pesymistyczne, bez inicjatywy, popada w rutynę

5. Schizoidalna: obawa kierownictwa przed kontaktem z ludźmi, przed innowacjami, zaangażowaniem w cokolwiek; brak żywych emocji

Konflikty w polityce są nieuniknione, sytuacja sprzeczności interesów jest w demokracji na porządku dziennym.

+ Konflikt ujawniony i rozwiązany zwykle korzystnie zmienia funkcjonowanie społeczności, daje radość i satysfakcję.

• Konflikty długotrwałe przynoszą niepowetowane szkody np. deformację rzeczywistości społecznej (patrz. Konsekwencje stałego konfliktu)

• osoby przynoszące inf prowadzące do ostrego konfliktu tracą na popularności bardziej niż sami sprawcy konfliktu np. negatywny stosunek do Moniki Levinsky podczas gdy do Clintona pozytywny

• przyczyną może być niechęć do sytuacji wzbudzających emocje negatywne (eksperyment Reevesa i Nassa)

• niechęć do konfliktów bierze się także z braku procedur i umiejętności radzenia sobie z nimi, nieznajomości technik ich rozwiązywania

ORIENTACJE WOBEC KONFLIKTU POLITYCZNEGO

1. RYWALIZACYJNA nastawienie na realizację własnych celów kosztem pokonania drugiej strony.

Sprzyja eskalacji konfliktu (eskalacja konfliktu → cieńsza kserówka); strony koncentrują się na tym, co je dzieli i różni, owe różnice mają charakter wartościujący: nasze dobre, ich złe

Spirala konfliktu może zachodzić w 3 poziomach:

• liczby spraw, których dot.

• ogólności i ważności spornych kwestii (od błahostek do kwestii norm moralnych, honoru)

• liczby zainteresowanych osób

Za eskalację konfliktu odpowiedzialne są mechanizmy psychologiczne, przede wszystkim:

1. procesy ostrej kategoryzacji - my i oni, ta sama propozycja jest różnie oceniana w zależności od tego skąd pochodzi

2. potrzeba redukcji dysonansu poznawczego - redukcja za pomocą przyjmowania założeń bagatelizujących powagę argumentów rozbieżnych z naszymi, przypisujących negatywne cechy intelektualne i moralne przeciwnikom np. delegitymizacja (wykluczenie z kategorii do której się odnoszą normy moralne i prawne) lub dehumanizacja poprzez etykiety typu terroryści, zbrodniarze

3. norma wzajemności - wzajemna komunikacja ogranicza się do wyrażania wrogości/demonstracji siły

4. negatywne emocje i związane z nimi zniekształcenia percepcji - obwinia się drugą stronę przypisując jej złe intencje, brak kompetencji i/lub nieuczciwość, nie doceniając działania czynników sytuacyjnych (podstawowy błąd atrybucji)

5. procesy atrybucji odpowiedzialności

2. KOOPERATYWNA nastawienie na współpracę z drugą stroną sporu i dążeniem do kompromisowego rozwiązania konfliktu.

Obie strony szukają podobieństw, wspólnych celów, koncentrują się na konkretnych celach do rozwiązania. Podstawą - wzajemne zaufanie: spostrzeganie drugiej strony jako równoważnego partnera, godnego szacunku i zrozumienia

Pozwala na wypracowanie tzw porozumienia integrującego różne stanowiska stron. Wymaga to jasnej artykulacji swoich przekonań i dążeń, umiejętności decentracji, uzgadniania i koordynacji różnych perspektyw.

3. WYCOFANIA SIĘ nastawienie na unikanie konfliktów, zmniejsza ryzyko eskalacji konfliktu, może przybierać różne formy:

• wyrażanie niezainteresowania konfliktem i dystansowanie się od niego np. milczenie w spornej sprawie

• unikanie kontaktu z osobami lub grupami mającymi inne poglądy/interesy

• podkreślanie jakiejś normy czy umowy zabraniającej wchodzenia w ostre spory

Wiąże się to często z poczuciem, że strony uwikłane w konflikt nie są w stanie same go rozwiązać.

BADANIA GOLEC:

1. Im wyższy jest poziom rozwoju myślenia politycznego osób reprezentujących strony konfliktu, tym częściej jest wybierana rywalizacyjna orientacja wobec konfliktu.

2. W sytuacji ataku oponenta, gdy zwiększa się zaangażowanie emocjonalne, więcej osób przyjmuje orientację rywalizacyjną, a mniej jest kooperacyjną niż w sytuacji neutralnej prezentacji konfliktu.

FAZY ROZWOJU KONFLIKTU

1. UTAJONY pojawiają się warunki sprzyjające sporom, ale jeszcze nie zostały one dokładnie określone przez strony

2. SPOSTRZEGANY przynajmniej jedna ze stron spostrzega potencjalne źródło sporu

3. ODCZUWANY (narastanie napięcia) strony nie są już dla siebie grzeczne, ale jeszcze nie walczą

4. MANIFESTOWANY jawna manifestacja konfliktu

5. ZAKOŃCZONY (eskalacja lub próby rozwiązania)

KONFLIKT DŁUGOTRWAŁY - długotrwałą ostra rywalizacja między grupami, przyjmująca czasem postać krwawych wojen wyczerpujących zasoby obu stron np. Turkowie a Kurdowie w Turcji, konflikt na Bliskim Wschodzie

KONFLIKT NIEROZWIĄZYWALNY - CECHY

1. Długotrwałość - co najmniej przez jedno pokolenie

2. Strony mają interes w kontynuowaniu konfliktu np. czynią inwestycje militarne, ekonomiczne czy psychologiczne które później stają na przeszkodzie rozwiązania konfliktu

3. Sytuacje konfliktowe są spostrzegane jako gra o sumie zerowej - każda przegrana przeciwnika jest naszą wygraną i odwrotnie

4. Związek z przemocą - starcia militarne, ataki terrorystyczne; narastanie wrogości, chęć odwetu

5. Totalny charakter - w percepcji stron konflikt jest wielopłaszczyznowy, dotyczy podstawowych potrzeb i wartości a zakres spraw konfliktowych ciągle się rozszerza

6. Centralność konfliktu dla członków społeczności - codzienne życie, myślenie i emocje przesycone konfliktem.

Badacz nierozwiązywalnych konfliktów BAR - TAL →

warunki psychologiczne przystosowania do konfliktu (źródło konfliktu nierozwiązywalnego) :

• poświęcenie dla kraju

• gotowość do składania osobistych ofiar

• poczucie solidarności ze swoimi

• determinacja

• wytrzymałość

ponadto

• szeroko podzielane przekonania na temat: słuszności własnych celów, warunków przetrwania narodu, martyrologii, własnego patriotyzmu, własnego pozytywnego wizerunku, jedności narodu, pokoju jako kategorii utopijnej, niejasnej i ogólnikowej

• subiektywne przecenianie powszechności tych przekonań w grupie

• utrzymujący się stres, zmęczenie i negatywne emocje zakłócają funkcjonowanie poznawcze stron konfliktu

---