SPOSOBY ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW POLITYCZNYCH
Model skutecznej komunikacji DESC (Bower)- zawiera ogólne zasady postępowania przy rozwiązywaniu konfliktów. 4 kroki prowadzące do porozumienia:
opis problemu
ekspresja osobistych odczuć związanych z problemem i wywołanych postępowaniem drugiej osoby
skonkretyzowanie oczekiwać
określenie konsekwencji zmiany postępowania i trwania w konflikcie
3 kategorie wyników udanego rozwiązania konfliktów:
przyjęcie rozwiązania integratywnego
kompromis
typowanie zwycięzcy
Ad. 1.:
Przyjęcie rozwiązania integratywnego - założenie, iż istnieją takie rozwiązania, które mogą dawać satysfakcję obu stronom konfliktu.
Negacje obejmują zwykle następujące etapy:
wybór środowiska, miejsca spotkania
przegląd wzajemnych stosunków i uzgodnienie, że strony poświęcą dużo swego czasu i zasobów poznawczych, by otwarcie ze sobą rozmawiać i osiągnąć porozumienie
przegląd i dyskusja różnych punktów widzenia problemu
przegląd wzajemnych emocji, przekonań i postaw prowadzących do stopniowej redukcji wrogości i nieufności
jasne ustalenie celów stron, definiowanie rozbieżności i podobieństw
wspólne generowanie alternatywnych celów, problemów i ich rozwiązań („burza mózgów”, „plus minus interesujące”)
podjęcie wspólnej decyzji i jej ocena ze względu na jej znaczenie dla realizacji ważnych celów i potrzeb stron oraz możliwość wprowadzenia w życie
Zasady prowadzenia negocjacji:
uznanie równości stron
ścisłe przestrzeganie wstępnych i późniejszych ustaleń i umów
powstrzymanie się od prób manipulowania
ustalenie wspólnych dla obu stron celów nadrzędnych
przyjęcie oraz kontrola afektu, osiągana m.in. przez ustalenie unikania tematów pobocznych wobec głównego problemu, a wzbudzających silne emocje
Ad. 2:
Kompromis - osiągnięcie „środka drogi” między celami i żądaniami stron konfliktu, lub na wymianie koncesji - każda ze stron decyduje się na ustępstwa dotyczących różnych obszarów.
Jest to rozwiązanie gorsze niż integratywne porozumienie gdyż żadna ze stron nie jest zadowolona z wyniku, co nie sprzyja trwałości porozumienia.
Różne techniki negocjacji:
technika GRIT (Osgood) - technika jednostajnych ustępstw prowadząca do stopniowego i odwzajemnionego obnażanie napięcia . Oparta jest na zasadzie wzajemności i polega na tym, że jedna ze stron czyni dobrowolne jednostajne ustępstwo na rzecz drugiej strony, oczekując, iż ta odpłaci się czymś podobnym. Kolejne drobne wzajemne ustępstwa likwidują napięcie emocjonalne i zmniejszają wzajemną nieufność.
W praktyce technika ta bywa nieskuteczna, gdy ustępstwa zostaną odczytane przez druga stronę jako oznaka słabości przeciwnika.
Mutacja - dogadywanie się czyli „coś za coś”.
Przerzucanie pomostu
Ad. 3:
Typowanie zwycięzcy polega na przyjęciu arbitralnego rozwiązania ustalonego losowo lub przez głosowanie.
Interwencja zewnętrzna - pomoc osób trzecich - jest złożonym wieloetapowym zadaniem wymagającym starannego przygotowania ogólnopsychicznego oraz znakomitej znajomości sytuacji konfliktu.
Zwykle przebiega wieloetapowo:
przygotowania ustalające przedmiot sporu, stanowiska stron, planowane strategie i środki
wybór czasu i miejsca
interwencja - rozpoczyna się od ustalenia zasad, następnie analizuje się każdą ze stron ( przyczyny sporu, jego przebieg, konsekwencje), wypracowuje się projekty porozumienia i wybiera jeden.
Zewnętrzna interwencja przybiera różne formy w zależności od nasilenia konfliktu.
Jeśli jest on bardzo ostry -> osoba neutralna osobno spotyka się z każda ze stron konfliktu. „Dyplomacja wahadłowa” - negocjator czy mediator prowadzi rozmowy, nieustannie podróżując między stronami
Strategie interwencji zewnętrznej różnią się stopniem kontroli nad sytuacją:
a) strategie miękkie - mniejszy udział osób trzecich, polegają na modyfikowaniu procesu dochodzenia do porozumienia:
metody:
mediacja, moderacja, admonicja i koncyliacja
Mediator - ma za zadanie doprowadzenie do precyzyjnego wyartykułowania różnic interesów i celów obu stron, pomoc w wykryciu ich przyczyn i konsekwencji poprzez takie kierowanie dyskusja, by była ona jak najbardziej otwarta, by integrowano różne punkty widzenia i przyjęto najlepsze rozwiązania. Sam jednak nie udziela rad ani wskazówek.
Moderator - pełni ponadto funkcję bufora dla negatywnych emocji między stronami konfliktu. Czasami stosuje technikę świadomego uruchomienia dodatkowych negatywnych emocji stron (np proponuje siłowe rozwiązanie). W ten sposób doprowadza do pewnego przesilenia i uzyskuje zrozumienie konieczności współpracy między przeciwnikami
Admoncja ( łac. Admonitio - napomnienie, pouczenie)- polega na próbach pośredniego nacisku na skłócone strony przez zewnętrzny autorytet lub osobę czy instytucję nadrzędną wobec stron konfliktu.
Koncyliacja (łac. Conciliatio - porozumienie) - polega na powoływaniu specjalnej komisji, która dokonuje diagnozy i prognozy sytuacji oraz przedstawia propozycję wyjścia z konfliktu. Strony nie maja obowiązku przyjęcia proponowanego rozwiązania.
b) strategia twarda - wysoki stopień kontroli nad wynikami porozumienia, czyli sposobem rozwiązania sporu, kształtem podjętej decyzji i jej wcielaniem w życie.
Przykładem jest nakaz międzynarodowej instytucji, czyli wydanie decyzji o losach stron konfliktu po zbadaniu jego przebiegu i konsekwencji (zwane czasem wyrokiem inkwizycji) oraz arbitraż.
Arbitraż - każda ze stron konfliktu przedstawia osobie neutralnej prowadzącej rozmowy i pełniącej funkcje arbitra swój punkt widzenia konfliktu, jego przebieg i przyczyny oraz określa najbardziej pożądane rozwiązanie. Na podstawie zdobytych informacji arbiter podejmuje decyzję. Arbitraż w zewnętrznych interwencjach może mieć charakter nakazowy.
KULTURA A STOSUNEK DO KONFLIKTÓW I STYLE ICH ROZWIĄZYWANIA
Różnice w podejściu do rozwiązywania konfliktu tłumaczy się poziomem indywidualizmu i kolektywizmu.
KULURY KOLEKTYWISTYCZNE |
KULTURY INDYWIDUALISTYCZNE |
wspólne potrzeby i cele są stawiane ponad potrzeby i cele indywidualne |
Indywidualne Ja jest ważniejsze niż cele grupy |
Wizerunek osoby współzależnej od innych, troszczącej sie o dobro grupy |
Wizerunek osoby niezależnej, autonomicznej |
Teoria negocjowania twarzy (Stella Ting- Toomey): |
|
„dawanie twarzy”, wyrażanie troski o innych, oszczędzanie innym publicznego upokorzenia czy wstydu |
Przy rozwiązywaniu konfliktów ludzie starają się przede wszystkim zachować lub odzyskać twarz |
Unikanie jawnego konfliktu, uległość, szukanie kompromisu |
Wizerunek osoby niezależnej i asertywnej, który można zachować przy negocjacjach czy przy miękkich interwencjach mediatora lub moderacjach, wypracowując porozumienie integratywne z przeciwnikiem lub poprzez dominację |
Stwierdzono także, że rodzaj kultury modyfikuje związek między samooceną jednostki a preferencją do rywalizacji bądź współpracy w sytuacji konfliktu.