Myślenie POLITYCZNE

Orientacja prawicowa i lewicowa

Geneza pojęcia

• Rewolucja Francuska (1789-1799)

• w Polsce - koniec XVIII wieku - Sejm Wielki

Wiąże się te pojęcia z rodzajem wartości uznawanych za najważniejsze.

Co o sobie samych i o sobie nawzajem sądzą poszczególne orientacje?

Aspekt życia społecznego:

Lewica o życiu społecznym:

• grupy upośledzone nie rozwiążą swoich problemów bez pomocy z zewnątrz

• czynniki zawarte w organizacji społeczeństwa ograniczają awans społeczny

• interesem całego państwa jest polepszenie położenia warstw ubogich i zmniejszenie nierówności

Prawica o życiu społecznym:

• pomaganie ludziom rozwija w nich postawy roszczeniowe i poczucie bezradności

• najlepsza forma pomocy jest brak pomocy lub mała pomoc (nie zmniejszają odpowiedzialności za siebie samego)

• niemożliwe jest usuniecie nierówności społecznych, można za to poprawić warunki życia większości

Prawica o lewicy (w kontekście poglądów na życie społeczne):

• czyżbyście nie dostrzegali tego, ze rządowe programy pomocy biednym są źródłem dużego marnotrawstwa, są ciężarem dla naszej, i tak nienajlepiej rozwiniętej, gospodarki?

• Zauważcie, ze wolny rynek ma ogromne możliwości rozwojowe

• Zapominacie, ze programy pomocy społecznej przyczyniają się do powstawania postaw roszczeniowych i rozrostu biurokracji

Lewica o prawicy (w kontekście poglądów na życie społeczne):

• Zauważcie, ze oceny marnotrawstwa są często mocno przesadzone

• Wiele celów społecznych może być lepiej realizowanych poprzez współdziałanie niż poprzez rywalizacje

• Zapominacie, ze sukces na rynku zależy w dużej mierze od czynników przypadkowych

• Zwróćcie uwagę na to, ze swobodna gra sil prowadzi do wielkich nierówności „Wolność dla grubych Ryn jest tyrania dla małych rybek”

Aspekt moralny:

Lewica o sobie:

„Dla nas najważniejsze jest:

• Współczucie dla losu pokrzywdzonych

• Poczucie społecznej odpowiedzialności

• Postawy prospołeczne

• Przezwyciężenie nierówności”

Prawica o sobie:

„A my uważamy, ze:

• Sytuacja upośledzenia motywuje do wysiłku na rzecz zmian

• Doraźne, natychmiastowe rozwiązania problemów społecznych mogą zagrażać dobru przyszłych pokoleń

• Na szczególny szacunek zasługuje wysiłek poświęcony dla osiągnięcia sukcesu

• Sprawiedliwie, tzn. każdemu wg zasług

Prawica o lewicy:

• Zżera was po prostu zawiść wobec bogatych a nie żadne współczucie dla biednych

• Kierujecie się jedynie troska o własny interes

• Obciążacie innych odpowiedzialnością za własne niepowodzenia

• Wasze myślenie jest podstawa uzależnienia od „sil opiekuńczych”

Lewica o prawicy:

• Lekceważycie i podchodzicie niechętnie do tych, którym się w życiu nie powodzi

• Charakteryzujecie się egoizmem i nastawieniem rywalizacyjnym

• Boicie się równości, chcecie zachować posiadane przywileje

• Brak wam współczucia dla tych, którzy nie należą do waszej grupy społecznej

Teoria skryptów afektywnych - Silvan Tomkins (1962; 1963; 1964)

Tomkins opisał w tej oto teorii związki pomiędzy ideologiami (lewicowa i prawicowa) a przezywaniem, wyrażaniem i spostrzeganiem emocji oraz z postawami i zachowaniami w relacjach z ludźmi.

Jest to jedna z pierwszych teorii, w których zwraca się uwagę na role afektu w myśleniu politycznym.

Podstawą ideologii l. i p. sa wytworzone w dzieciństwie skrypty afektywne, czyli stałe tendencje do wzbudzania, przezywania i dostrzegania u innych uczuć pozytywnych (skrypt pozytywny - lewica) lub negatywnych (skrypt negatywny - prawica).

Skrypt pozytywny (lewica) - osoby z dobrze rozwiniętym skryptem pozytywnym łatwo przeżywają i wyrażają emocje: radość, zadowolenie, wdzięczność, ekscytacja, sympatia do innych oraz charakteryzuje ich: potrzeba afiliacja, współdziałanie, prospołeczność

Skrypt negatywny (prawica) - niepokój, złość, wrogość, pogarda, wstręt, gniew, kontrola nad swoimi emocjami, dystans, pozytywne wartościowanie zaradności, kompetencji i siły, preferencja zadań indywidualnych

Źródło skryptów afektywnych: rożne style wychowania czy socjalizacji.

2 rodzaje socjalizacji: humanistyczna i normatywna

Socjalizacja humanistyczna: wychowawcy koncentrują swoja uwagę na potrzebach dziecka, tworzą warunki do otwartego wyrażania potrzeb i uczuć dziecka. Szanują zarówno potrzeby, jak i decyzje, które dziecko podejmuje.

Socjalizacja normatywna: wychowawcy koncentrują się na tym, by dziecko nauczyło się zachowań zgodnych z normami społecznymi i by było posłuszne tym normom i społecznym standardom, bez względu na osobiste pragnienia i potrzeby.

Skrypt centrowy kształtuje się wtedy, gdy dziecko jest socjalizowane w warunkach, w których oba te wzory postępowania są ważne i żaden z nich nie uzyskuje przewagi.

Teoria ta ma silne podłoże empiryczne i została potwierdzona i uzupełniona w wielu późniejszych badaniach.

Późniejsze badania wykazały, ze różnice w sile skryptów zależą od różnic tempera mentalnych i poznawczych, płci i lateralizacji (skrypt lewicowy - dominacja prawej półkuli, odpowiadającej za emocje i intuicje, skrypt prawicowy - półkula lewa-racjonalne myślenie)

Dogmatyzm (teoria pana o nazwisku Rokeach; 1960)

Dogmatyzm to gotowość tolerowania innego niż własny systemu przekonań. Opiera się na wymiarze otwartość - zamkniętość poznawcza.

Podstawy teoretyczne

Koncepcja ta jest częścią bardziej ogólnej teorii, która opiera się na kilku założeniach:

1. Przekonania jednostki można charakteryzować z punktu widzenia kilku cech strukturalnych:

1. wewnętrznej zwartości i relacji do siebie nawzajem oraz do przekonań odrzucanych

2. miejsca w systemie przekonań: centralność lub peryferyczność

3. zasięgu perspektywy czasowej: czy jest ona wąska (np. interesuje nas tylko przyszłość/przeszłość), czy szeroka

2. nasze oceny innych ludzi i grup zależą przede wszystkim od tego, w jakim stopniu przekonania innych zostaną uznane za podobne lub różne

Dogmatyczna struktura przekonań:

• spełnia funkcję obronną - redukcja lęku (którego źródłem jest dzieciństwo) - a mniej służy rozumieniu świata

• nasila się w sytuacji zagrożenia, a maleje w sytuacjach bezpiecznych

• przejawia się w myśleniu: utrudnia oderwanie się od schematu, zmniejsza umiejętność syntezy, powoduje silniejsza kategoryzacje na akceptowane i odrzucane

Dogmatyczny system przekonań:

1. poglądy izolowane od siebie, akceptacja poglądów wzajemnie sprzecznych

2. wyolbrzymianie różnic i pomniejszanie podobieństw poglądów akceptowanych i odrzucanych

3. niska wiedza o odrzucanych poglądach

4. odrzucane poglądy postrzegane jako podobne

5. większa niechęć i krytyka poglądów nieakceptowanych

6. świat widziany jest w kategoriach zagrożenia

7. zawężenie perspektywy czasowej

8. absolutne zaufanie autorytetom pozytywnym i absolutna nieufność do osób głoszących odmienne poglądy - przejaw silnej zależności od autorytetów; ważniejsze źródło informacji niż jej treść

9. ocena innych uzależniona od tego, czy akceptują uznane przez podmiot autorytety

Polaryzacja afektywna (Reykowski, 1996)

Wszystko, co jest związane z Ja oceniane jest pozytywnie w każdej sferze. Wszystko, co skategoryzowane jest jako „nie Ja” (oni, inni, obcy) ma znak ujemny; oceniane również na poziomie moralnym

Wpływ na przebieg procesów poznawczych:

1. Przyczyny zdarzeń - wszystko, co dobre, to NASZA zasługa; wszystko, co złe, spowodowali „ONI”

2. Formułowanie prognoz - działania „NASZYCH” przyniosą skutki pozytywne

3. Sady normatywne - to, co popiera działania NASZYCH i ogranicza działania INNYCH jest słuszne i moralne

4. Blokada komunikacji miedzy osobami obu kategorii, blokada komunikacji wewnątrzgrupowej (Jeśli nie jesteś z nami, jesteś przeciwko nam. Jeśli nie myślisz tak jak my, to nie mamy o czym rozmawiać)

Syndrom Masady (Syndrom oblężonej twierdzy) - w sytuacjach zewnętrznego zagrożenia polaryzacja afektywna mobilizuje grupę do walki

prawica

lewica

społecznie

ekonomicznie

---