1. Przesłanki udzielenia koncesji

Koncesja - jest to władczy akt administracyjny wydawany przez organ koncesyjny. Akt ten upoważnia koncesjonariusza do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej. Koncesjonowanie wprowadza się w przypadku działalności, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny.

Koncesja jest najczęściej udzielana w takich sferach działalności, które uprzednio były objęte monopolem ze strony państwa. Monopol ten mógł wynikać z przepisów prawa, lub być tzw. monopolem faktycznym gdy pewne zachowania uznawano za tak istotne ze względu na interes państwa i potrzeby obywateli, że jedynie państwo mogło zapewnić je na pożądanym poziomie.

2. Dziedziny objęte koncesją

Rodzaje działalności koncesjonowanej wymienione są enumeratywnie w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. W myśl art. 46 wspomnianej ustawy działalnością koncesjonowaną jest:

1. poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych.

2. wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

3. wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią.

4. ochrona osób i mienia.

5. rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.

6. przewozy lotnicze.

3. Przesłanki cofnięcia koncesji

Cofnięcie koncesji może być wynikiem zaistnienia jedynie konkretnych okoliczności. Organ koncesyjny cofa koncesję w wyniku nieprawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją. Decyzja o cofnięciu koncesji może mieć charakter obligatoryjny bądź fakultatywny. Organ koncesyjny ma obowiązek cofnięcia koncesji w przypadku zaistnie przesłanek wymienionych w ustawie. W przypadku fakultatywnego cofnięcia koncesji organ może lecz nie musi cofnąć koncesję.

Organ koncesyjny cofa koncesję, gdy prawomocnym orzeczeniem sądu zakazano przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej. Cofnięcie koncesji następuje również w przypadku niepodjęcia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej bądź zaprzestania wykonywania działalności objętej koncesją.

Przedsiębiorca może stracić koncesję bądź mogą zostać zmieniony jej zakres w przypadku rażącego naruszania jej warunków lub gdy przedsiębiorca w wyznaczonym terminie nie usunął stanu niezgodnego z warunkami koncesji.

Fakultatywne cofnięcie bądź zmiana zakresu koncesji może nastąpić ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa kraju lub obywateli lub w przypadku upadłości przedsiębiorstwa.

4. Wolność gospodarcza nie przysługuje podmiotom publicznym

Wolność gospodarcza nie przysługuje podmiotom administracji publicznej, rządowej i samorządowej. W szczególności zaś z samego tylko faktu, że państwo (SP) lub podmioty samorządowe dysponują mieniem, nie wynika jeszcze domniemanie wolności i autonomii w zakresie możliwości podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej (inaczej niż ma to miejsce w odniesieniu do osób fizycznych i tworzonych przez nie jednostek organizacyjnych). Organy władzy i administracji publicznej są bowiem powołane do realizowania określonych prawem kompetencji i już z tej przyczyny nie mogą korzystać z wolności podstawowych w zakresie i w sposób, w jaki korzysta z nich jednostka. Wyjątek stanowią cele komercyjne.

5. Przedsiębiorstwo państwowe - samorządne, samofinansujące, samodzielne
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym, samofinansującym się podmiotem mającym osobowość prawną. Przedsiębiorstwo to działa w pewnym określonym celu, którym może być na przykład wydobywanie konkretnego surowca lub produkcja maszyn i urządzeń. Przedsiębiorstwo ma majątek, w który zostało wyposażone przez swoich założycieli w trakcie organizowania. Założycielami przedsiębiorstwa państwowego są naczelne lub terenowe organy administracji państwowej. Podlega ono wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Jego organami są: ogólne zebranie pracowników, rada pracownicza oraz dyrektor.

6. Komercjalizacja - przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę

Komercjalizacja (w rozumieniu ustawy o komercjalizacji) polega natomiast na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę; jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków.

Komunalizacja przedsiębiorstwa państwowego oznacza przejście tego przedsiębiorstwa z mocy prawa na własność gminy na podstawie przepisów ustawy wprowadzającej ustawy o samorządzie terytorialnym. Komunalizacja ta nastąpiła w 1990 r.

Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, działający w imieniu Skarbu Państwa. Jeśli cel jest inny niż prywatyzacja, potrzebuje on zgody Rady Ministrów.

Komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego może nastąpić:

• z inicjatywy ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa lub na wniosek organu założycielskiego

• na wniosek dyrektora i rady pracowniczej przedsiębiorstwa

• na uzasadniony wniosek sejmiku właściwego województwa

Przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę kapitałową, której wyłącznym akcjonariuszem jest Skarb Państwa dokonuje się na podstawie aktu komercjalizacji, który sporządza minister właściwy do spraw Skarbu Państwa.

8. Prywatyzacja bezpośrednia

Prywatyzacja bezpośrednia - rodzaj prywatyzacji, stosowany przy likwidacji małych i średnich przedsiębiorstw państwowych, głównie znajdujących się w złej sytuacji finansowej lub kondycji rynkowej, a zachodzące w nich zmiany własnościowe bardzo szybko wpływają na funkcjonowanie całego regionu.

Prywatyzacja pośrednia realizowana jest z zachowaniem wszystkich zobowiązań pracowniczych (utrzymanie miejsc pracy i osłon socjalnych), inwestycji oraz ochrony środowiska.

Proces prywatyzacji bezpośredniej jest zdecentralizowany - decydującą rolę odgrywają tu organy założycielskie przedsiębiorstwa, czyli wojewodowie. Minister Skarbu Państwa kontroluje proces poprzez wydawanie zgody na rozpoczęcie określonego projektu prywatyzacyjnego.

Metody prywatyzacji bezpośredniej

• Sprzedaż przedsiębiorstwa

• Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki

• Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania spółce

9. Gospodarka komunalna

Gospodarka komunalna - obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności poprzez świadczenie usług powszechnie dostępnych.

Działalność komunalna posiada pewną specyfikę, z uwagi na fakt, że jest ona prowadzona przez szczególny podmiot jakim jest gmina (posiadająca osobowość prywatnoprawną i publicznoprawną) oraz, że jest ona ukierunkowana (cel działalności komunalnej) na zaspokajanie zbiorowych potrzeb danej wspólnoty samorządowej.

Obowiązujące przepisy prawne, przewidują dwa sposoby realizacji zadań własnych gminy (zadań o znamionach użyteczności publicznej), a mianowicie:

• bezpośrednie - poprzez wykorzystanie (zaangażowanie) własnych struktur gminy,

• pośrednie - poprzez zawieranie umów z kontrahentami usytuowanymi na zewnątrz danej jednostki samorządowej (gminy), która tym samym godzi się na partycypowanie tych podmiotów w realizacji zadań publicznych.

Gospodarka komunalna nie ma celu zarobkowego. Musi się ona mieścić w ramach działalności komunalnej, a jej obligatoryjnym celem pozostaje wykonywanie zadań własnych gminy, w tym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (zadań użyteczności publicznej).

O ile niedopuszczalne jest aby w zamierzeniu działalność gminy w ramach gospodarki komunalnej dążyła do osiągnięcia zysku, o tyle nie ma przeszkód, aby ten zysk faktycznie pojawił się, niejako "przy okazji".

10. Praktyki ograniczające konkurencję.

• Zakaz nadużywania pozycji dominującej

Zgodnie z art. 8 ustawy, zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym, przez jednego lub kilku przedsiębiorców.

Za podmiot posiadający pozycję dominującą uważa się przedsiębiorstwo, które ma siłę rynkową dającą mu możliwość działania niezależnie od konkurentów i odbiorców, dzięki czemu może zapobiegać skutecznej konkurencji na rynku właściwym.

Zakłada się, że przedsiębiorca ma dominującą pozycję, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40 proc. i jest w stanie zapobiegać skutecznej konkurencji. Posiadanie pozycji dominującej nie jest zabronione, ale niewłaściwe jest jej nadużycie. Zachowania podmiotów dominujących sprzeczne z ustawą dzielimy na:

nadużycia w kształtowaniu cen, w tym:

• stosowanie niejednakowych warunków do równoważnych transakcji, przede wszystkim nierównorzędnych cen,

• nieuzasadnione zawyżanie cen,

• drapieżne praktyki cenowe,

• antykonkurencyjne zniżki i rabaty,

• odmowę zawarcia umowy,

• odmowę udostępniania urządzeń kluczowych.

• Zakaz porozumień

Porozumienia, których celem lub skutkiem jest ograniczanie konkurencji zakazane są na mocy art. 5 ustawy. Pod pojęciem porozumienia należy rozumieć wszelkie kolektywne praktyki - czynności prawne i faktyczne, takie jak umowy, uzgodnione między przedsiębiorcami praktyki, uchwały oraz inne akty związków przedsiębiorców. Wyróżniamy:

- porozumienia horyzontalne - zawierane pomiędzy konkurentami,

- wertykalne - pomiędzy uczestnikami różnych szczebli obrotu towarowego (producent - hurtownik itd.).

Nie wszystkie tego typu porozumienia kwalifikują się do ujemnej oceny z punktu widzenia polityki konkurencji. Niekiedy udział w rynku uczestników porozumienia jest zbyt mały, by mogło ono realnie wpływać na stan konkurencji. Ustawodawca wprowadził ponadto szereg wyłączeń grupowych spod zakresu zakazu, które dopuszczają zawieranie porozumień określonej treści. Porozumienie nie może być potraktowane jako antykonkurencyjne także wówczas, gdy spełnia kumulatywnie cztery przesłanki:

• przyczynia się do poprawy produkcji lub dystrybucji towarów lub do promowania postępu technicznego bądź gospodarczego,

• gwarantuje uczestnictwo konsumentów w powstałym zysku,

• nie nakłada na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia powyższych celów,

• nie stwarza tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.

• Postępowanie antymonopolowe

Praktyki antykonkurencyjne zauważane są przede wszystkim przez pozostałych uczestników rynku, którzy znajdują się w niekorzystnym położeniu. Należy pamiętać, że porozumienia ograniczające konkurencję i czynności prawne, będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w części nieważne. Tym samym na przepisy ustawy można powoływać się w sądach cywilnych, w ramach toczących się postępowań kontradyktoryjnych.

Na przykład w sporze o niewykonanie umowy dystrybucyjnej można dowieść, że postanowienia umowy są nieważne, gdyż stanowią formę nadużycia pozycji dominującej.

---