X. Swobodny przepływ pracowników
Prawo do swobodnego przepływu pracowników pojawiło się już w Traktacie rzymskim z 1957 r. i jest również zagwarantowane w art. 39 (i następnych) ujednoliconej wersji Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Prawo do swobodnej migracji pracowników zawiera w swej treści zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na narodowość pomiędzy pracownikami Państw Członkowskich. Zakaz dyskryminacji wypływający ze swobody przemieszczania się obejmuje zarówno zatrudnienie, wynagrodzenie i inne warunki pracy.
Prawo (swoboda) przemieszczania się obejmuje także prawo do publicznej opieki społecznej czy też korzystania z publicznej ochrony zdrowia, ale uprawnia do nakładania na korzystających z tej swobody pewnych usprawiedliwionych ograniczeń w korzystaniu z tych udogodnień.
Swobodny przepływ pracowników obejmuje zatem przede wszystkim prawo do:
przyjmowania konkretnej, zaoferowanej propozycji zatrudnienia,
przenoszenia się w tym celu swobodnie pomiędzy terytoriami Państw Członkowskich (w ich obrębie),
pozostawania w danym Państwie Członkowskim w celu zatrudnienia i korzystania z udogodnień w zakresie zatrudnienia, jakie dają ustawy, rozporządzenia lub akty administracyjne,
pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po objęciu pracy w tym Państwie, mając na względzie warunki, jakie będą obowiązywać w związku z implementacją przepisów naszkicowanych przez Komisję.
Przedstawione w tym artykule przepisy nie odnoszą się do pracowników zatrudnionych w służbie publicznej.
Komisja jest zobowiązana do ustanowienia przepisów (dyrektyw i rozporządzeń), które wskażą środki konieczne do wprowadzenia wolności przemieszczania się pracowników, a w szczególności:
poprzez zapewnienie bliskiej współpracy pomiędzy krajowymi służbami zajmującymi się zatrudnieniem,
poprzez zakazanie tych z procedur administracyjnych i praktyk oraz ograniczeń w zakresie dopuszczania do dostępnego zatrudnienia, które wynikają z ustawodawstwa wewnętrznego danego państwa lub zawartych wcześniej umów i które stanowią przeszkodę w swobodnym przepływie pracowników,
poprzez zakazanie ograniczeń wynikających z krajowego porządku prawnego lub ograniczeń wynikających zawartych wcześniej umów, które to ograniczenia przewidują stosowanie odmiennych warunków odnośnie wolnego wyboru zatrudnienia w stosunku do obywateli innych Państw Członkowskich niż wobec pracowników krajowych,
poprzez ustanawianie odpowiedniego systemu składania ofert zatrudnienia i przekazywania ich, a także ułatwiania osiągnięcia równowagi pomiędzy zapotrzebowaniami rynku pracy w taki sposób, by uniknąć poważnych zagrożeń standardu życia i poziomu zatrudnienia w różnych regionach i różnych gałęziach przemysłu.
Państwa Członkowskie powinny wspierać wymianę młodych pracowników.
Traktat nakłada również obowiązek na Radę, aby przystosowała środki w zakresie zabezpieczenia społecznego, aby zapewnić swobodną migrację pracowników - dotyczy to zarówno pracowników migrujących, jak i osób od nich zależnych.
Istnieje kilka ograniczeń. Są to:
ograniczenia z przyczyn związanych z bezpieczeństwem publicznym, porządkiem publicznym i zdrowiem publicznym
pewne ograniczenia dotyczące zatrudnienia w administracji publicznej kraju przyjmującego.