Atmosfera
gazowa powłoka otaczająca Ziemię
płaszcz ochronny przed środowiskiem zewnętrznym kosmosu (promieniowanie krótkofalowe, korpuskularne)
kształtuje pogodę i klimat na Ziemi
rezerwuar substancji chemicznych niezbędnych dla biosfery — 02, N2, C02, pary wodnej
„filtr" przepuszczający do biosfery promieniowanie świetlne oraz częściowo cieplne, pochłaniający promieniowanie krótkofalowe zabójcze dla flory i fauny
osłona przed utratą ciepła z powierzchni Ziemi
Rola i znaczenie atmosfery ziemskiej
Pochłanianie szkodliwego dla organizmów żywych promieniowania elektromagnetycznego
całkowicie pochłania szkodliwe promieniowanie elektromagnetyczne
składnikiem, który w największym stopniu pochłania to promieniowanie jest ozon
Przepuszcza promieniowanie, które jest życiodajne dla organizmów żywych
część widma promieniowania ultrafioletowego
promieniowanie widzialne w całym zakresie
część promieniowania radiowego
Chroni powierzchnię Ziemi przed uderzeniami meteorytów
wyhamowanie impetu uderzenia ciał stałych wchodzących
w atmosferę na skutek tarcia, rozgrzewania do wysokich temperatur
i spalenia
duża pojemność cieplna atmosfery i łagodzący wpływ wód oceanicznych - gromadzenie nadmiaru energii cieplnej docierającej do powierzchni Ziemi
Atmosfera umożliwia transport i krążenie wody w przyrodzie — cykle hydrologiczne
W ciągu ostatnich 200 lat atmosfera stała się także śmietnikiem ludzkiej cywilizacji zanieczyszczenia
Skład chemiczny powietrza atmosferycznego
Skład (naturalny) chemiczny powietrza atmosferycznego - składniki stałe ( w tym składniki śladowe)
Para wodna
0,1%-5% obj.
składniki zmienne
Zależy od:
zmiennych warunków klimatycznych:
stopnia nasłonecznienia,
temperatury powietrza,
temperatury oceanów,
prędkości wiatrów,
kierunku prądów morskich itp.
prawie cała para wodna zawarta w atmosferze występuje w postaci chmur w dolnych warstwach troposfery
Domieszki atmosferyczne
Podział atmosfery
Ochrona atmosfery - zapobieganie przekraczaniu w powietrzu atmosferycznym dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających i ograniczanie ilości (lub usuwanie) substancji wprowadzanych do powietrza atmosferycznego przez zakłady produkcyjne i usługowe, pojazdy mechaniczne, hałdy, wysypiska i inne źródła zanieczyszczeń.
Zanieczyszczenie - emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska
emisja - rozumie się przez to prowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:
substancje,
energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne;
imisja zanieczyszczeń/substancji zanieczyszczających - pochłanianie zanieczyszczeń przez określony element środowiska (opad zanieczyszczeń na określoną powierzchnię terenu). Stężenie substancji w danym komponencie środowiska.
Zanieczyszczenie powietrza
stałe, ciekłe lub gazowe domieszki
występujące w ilościach przekraczających wartości naturalnych składników atmosfery
oraz takie, które nie występują w atmosferze na skutek procesów naturalnych
Samooczyszczanie powietrza - usuwanie obcych składników albo też ich unieszkodliwianie bez interwencji człowieka w toku naturalnych procesów fizycznych, chemicznych lub organicznych
podział zanieczyszczeń powietrza (pierwotne, wtórne)
Źródła zanieczyszczeń atmosfery
Skutki zanieczyszczenia atmosfery
efekt cieplarniany
dziura ozonowa
kwaśne deszcze
smog
Niszczenie warstwy ozonowej
Ozon O3 - silny środek utleniający, o właściwościach bakteriobójczych i toksycznych
na wysokości 25-35 km tworzy warstwę ozonową, która chroni powierzchnię Ziemi przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym
zagrożenie dla warstwy ozonowej w stratosferze wynikającego z ingerencji człowieka stwierdzono po raz pierwszy w 1971 roku
wykazano, że źródłem rozkładu ozonu były NOx wprowadzone do atmosfery przez samoloty ponaddźwiękowe
w 1974 r. wysnuto tezę, że Cl uwalniany z freonów (CFC)
w cyklach reakcji katalitycznych działa niszcząco na warstwę ozonową
Kwaśne deszcze
Zakwaszenie opadów atmosferycznych jest spowodowane przez SO2 i NOx obecne w atmosferze
Tlenki siarki i azotu ulegają w atmosferze reakcjom utlenienia, które prowadzą do powstania SO3 i N2O5 — bezwodniki silnych kwasów organicznych
SO3 i N2O5 na skutek procesów fizykochemicznych ulegają przekształceniu w silne kwasy nieorganiczne: HNO3 i H2SO4
oddziaływanie kwaśnych deszczy na środowisko
smog
cecha |
Los Angeles |
Londyn |
temperatura |
24-320C |
-1 +40C |
wilgotność względna |
< 70% |
85% (+mgła) |
prędkość wiatru |
< 3m/s |
cisza |
najczęściej występuje |
sierpień - wrzesień |
grudzień - styczeń |
główne paliwa |
ropa naftowa |
węgiel i produktu przerobu ropy naftowej |
główne składniki |
O3, NO, NO2, CO, związki organiczne |
cząstki stałe, CO, związki siarki |
rodzaj reakcji chemicznej |
utlenianie |
redukcja |
największe nasilenie |
południe |
wczesny poranek |
BATNEEC - Best Available Technology Not Entailing Excessive Cost - najlepsza dostępna technologia nie pociągająca za sobą nadmiernych kosztów
Prowadzenie monitoringu zanieczyszczeń powietrza wynika z:
„ USTAWY PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA „
Monitoring zanieczyszczeń powietrza prowadzi się w oparciu o:
sieć krajową
sieci regionalne
sieci lokalne