WZROST GOSPODARCZY

1. WZROST GOSPODARCZY - rozumiemy jako proces wzrost produkcji w gospodarce jako całości. Oznacza to zmianę strumieni dóbr i usług oraz zasobów gospodarczych, poprawę relacji ilościowych produkcji i podział dóbr oraz świadczonych usług. Tak podany wzrost gospodarczy jest kategorią ilościową.

Inaczej wzrost gospodarczy to proces zwiększania zasobów dóbr i usług konsumpcyjnych oraz produkcyjnych a w szczególności taki wzrost który zapewnia zwiększenie ilości dóbr i usług konsumpcyjnych przypadający na 1 mieszkańca.

2. ROZWÓJ GOSPODARCZY - jest to kategoria szersza obejmuje nie tylko ilość ale także jakość. Oprócz elementów wzrostu gospodarczego zawiera także szereg czynników o charakterze jakościowym czyli np. zwiększenie stopnia nowoczesności gospodarki, podnoszenie poziomu kwalifikacji i umiejętności produkcyjnych zasobów siły roboczej, poprawa wydajności pracy, poprawa jakości produkowanych dóbr i usług.

3. ROZWÓJ SPOŁECZNO - GOSPODARCZY - oznacza nie tylko zmianę w zdolnościach wytwórczych gospodarki ale także zmianę w stosunkach społecznych i środowisku gospodarczym. Jest kategoria najszersza ponieważ obejmuje wszystkie aspekty społeczne, gospodarcze oraz środowisko naturalne.

ANALIZA KRÓTKOOKRESOWA WZROSTU GOSPODARCZEGO

Analiza krótkookresowa czyli czynniki wpływające na wielkość produkcji czyli popyt globalny.

Głównym czynnikiem określającym wahania tempa wzrostu faktycznej produkcji są zmiany w tempie wzrostu ogólnego poziomu popytu(AP_O).

Szybki wzrost popytu globalnego prowadzi do braków w zaopatrzeniu co powoduje wzrost produkcji.

Spadek popytu globalnego prowadzi do nagromadzenia zapasów czyli następuje spadek produkcji czyli dynamika wzrostu produkcji faktycznej zmniejsza się.

POPYT GLOBALNY AP_O - popyt zagregowany, wyznaczany przez wielkość wydatków konsumpcyjnych, wielkość wydatków inwestycyjnych, wielkość wydatków rządowych oraz eksport netto.

• Wielkość wydatków konsumpcyjnych(C) - zależne są od wielkości dochodu dyspozycyjnego. Wydatki konsumpcyjne zależne są od dochodu tzn im więsze dochody to wiesza skłonność do wydatków oraz większa skłonność do oszczędzania. Zależność między wydatkami konsumpcyjnymi a bieżącymi dochodami charakteryzuje się kilkoma cechami:

• Przy stosunkowo niskim poziomie dochodu wydatki mogą być wyższe od dochodu ( kredyty).

• Po przekroczeniu pewnego poziomu dochodu wydatki konsumpcyjne są niższe od dochodu co oznacza że część dochodu jest przeznaczana na oszczędności.

• Przy wyższych poziomach dochodu wydatki konsumpcyjne są wyższe ale ich udział w dochodzie jest coraz niższy.

Pojęcia:

• PRZECĘTNA SKŁONNOŚĆ DO KONSUMPCJI - C/Y przeciętna skłonność do konsumpcji

• KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO KONSUMPCJI - ∆C/∆Y rozumiemy jako część dochodu przeznaczona jest na konsumpcję

• PRZECIĘTNA SKŁONNOŚĆ DO OSZCZĘDZANIA S/Y - część dochodu jest przeznaczana jest przeciętnie w oszczędności

• KRANCOWA SKŁONNOŚĆ DO OSZCZĘDZANIA - ∆S/∆Y - część dodatkowa dochodu(przyrost) odkładana jest na oszczędności

• WYDATKI INWESTYCYJNE(I) - oznaczają powiększanie lun zatrzymanie na dotychczasowym poziomie zasobu kapitału maszyn, urządzeń, infrastruktury.

Wraz z rozpoczęciem inwestycji pojawia się efekt:

• Popytowy - wraz ze wzrostem inwestycji wzrasta popyt na maszyny, urządzenia, pracowników.

• Podażowy - po ukończeniu inwestycji wytwarzane są dobra które rodzą podaż, zwiększają się zdolności produkcyjne gospodarki.

Czynniki determinujące wydatki inwestycyjne :

• Stopa procentowa - im wyższa stopa % tym droższe finansowanie inwestycji i tym samym mniej opłacalne inwestycje.

• Koszty i efektywność wyposażenia kapitałowego - gdy zmniejszają się ceny maszyn i urządzeń lub gdy maszyny i urządzenia stają się bardziej wydajne przychody uzyskane z inwestycji wzrastają a skłonność przedsiębiorstwa do inwestycji wzrasta. Gdy koszty wyposażenia kapitałowego rosną a efektywność ich maleje przedsiębiorstwa zmniejszają rozmiary inwestycji.

• Ramy prawne i stabilność systemu podatkowego

• Realizowana polityka gospodarcza

• Poziom kosztów pracy

• Oczekiwania przedsiębiorców uzależnione od kształtowania się w przyszłości między innymi popytu, cen, kosztów produkcji.

• WYDATKI RZĄDOWE(G) - wielkość wydatków rządowych zależna jest od wpływów do budżetu. Zależy więc od polityki fiskalnej którą określamy jako wszystkie czynniki wpływające na kształtowanie się przychodów i wydatków budżetowych. Wyróżniamy politykę:

• Ekspansyjną - stara się zwiększyć wydatki lub zmniejszeniu podatków co ma stymulować gospodarkę do wzrostu gospodarczego.

• Restrykcyjną - sytuacja odwrotna, ograniczenie wydatków, podniesienie podatków co ma na celu studzenie gospodarki.

• EKSPORT NETTO(E_X)

Czynniki wpływające na wielkość eksportu netto:

• Stosunek cen towarów eksportowanych do cen towarów importowanych. Gdy ceny towarów eksportowych rosną szybciej niż ceny towarów importowych a więc stosunek cen podnosi się następuje spadek eksportu a wzrost importu. W rezultacie czego eksport netto obniża się.

• Wielkość dochodu narodowego - eksport netto zależy odwrotnie proporcjonalnie od krajowego dochodu narodowego. Im większy dochód narodowy tym większy import jest niezbędny do wytworzenia tego dochodu. Wyższy import prowadzi do zmniejszonego eksportu netto.

• Wysokość kursu walutowego. Wpływa odwrotnie proporcjonalnie na wielkość eksportu netto.

• Obniżka kursu powoduje wzrost rozmiaru eksportu netto dzięki

stymulowaniu eksportu i hamowaniu importu. W wyniku obniżki kursu walut towary eksportowe są za granicą tańsze a towary importowane są droższe.

• Wzrost kursu walutowego pociąga za sobą zazwyczaj obniżkę eksportu netto w rezultacie hamowanie eksportu i stymulowanie importu.

ANALIZA DŁUGOOKRESOWA WZROSTU GOSPODARCZEGO

Jeśli mówimy o perspektywie długofalowej wzrostu produkcji rzeczywistej obok wzrostu popytu globalnego niezbędny jest wzrost zdolności wytwórczych gospodarki - wzrost potencjału produkcyjnego. Aby rosła produkcja rzeczywista muszą rosnąć możliwości wytwórcze.

Wzrost gospodarczy jest zagadnieniem, które musi być rozpatrywane w perspektywie długookresowej. W celu rozpatrzenia kwestii wzrostu gospodarki trzeba uwzględnić możliwości przyrostu zdolności produkcyjnych, a zwłaszcza przyrostu zasobów czynników produkcji. W długim okresie tempo wzrostu tych zasobów określać będzie tempo wzrostu produkcji. Będzie tak oczywiście po wykorzystaniu wszystkich rezerw produkcyjnych tkwiących w gospodarce, gdyż wtedy dalszy wzrost produkcji bez przyrostu zasobów czynników produkcji nie byłby możliwy.

WZROST RZECZYWISTY - to faktyczny wzrost produkcji mierzony w % zwykle w skali roku.

WZROST POTENCJALNY - maksymalne tempo w którym gospodarka może wzrastać. Jest to produkcja jaka można wytworzyć w gospodarce przy pełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych. Inaczej jest to maksymalna produkcja jaką można wytworzyć przy danych rozmiarach zdolności wytwórczych gospodarki.

CZYNNIKI WZROSTU POTENCJALNEGO

1. Ilość dostępnych zasobów produkcyjnych

• Kapitału - wielkość produkcji zależy od zaangażowania kapitału. Wzrost zasobów umożliwia wzrost produkcji. Stopa wzrostu produkcji potencjalnej zależy miedzy innymi od współczynnika krańcowej kapitałochłonności produkcji który wskazuje ilość dodatkowego kapitału który jest niezbędny do zwiększenia poziomu produkcji o jednostkę. Elementami kapitału rzeczowego są maszyny i urządzenia, budynki oraz zapasy materiałów i wyrobów, które wraz z innymi czynnikami wytwórczymi uczestniczą w procesie produkcji. W miarę upływu czasu kapitał zużywa się, stąd też dla utrzymania danego zasobu kapitału konieczne są inwestycje. Muszą one być stosunkowo duże, jeśli w warunkach wzrostu zatrudnienia chcemy utrzymać techniczne uzbrojenie pracy na niezmienionym poziomie. Odpowiednio większe nakłady inwestycyjne potrzebne są w celu wzrostu technicznego uzbrojenia pracy, co pozwoliłoby zwiększyć wydajność pracy czyli wielkość produktu wytwarzanego przez jednego zatrudnionego.

• Pracy - zasoby ludzkie - wzrost osób czynnych zawodowo zwiększa produkcję. Rozmiary zatrudnienia zależą od liczby zatrudnionych w ogólnej liczbie ludności. Rzeczywisty nakład czynnika pracy zależy od czasu pracy oraz liczby zatrudnionych. Każde więc wydłużenie czasu pracy spowoduje wzrost nakładów pracy i rozmiarów produkcji.

Współcześnie coraz większego znaczenia nabiera pojęcie "kapitału ludzkiego", które oznacza ucieleśnioną w ludziach wiedzę i umiejętności. Przy danym zasobie kapitału rzeczowego wzrost poziomu wykształcenia, podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników oraz coraz ich większe doświadczenie pozwalają w istotny sposób zwiększyć produkcję. Wymienione czynniki warunkują wydajność pracy jako kolejny, obok zasobów kapitału i inwestycji, podstawowy czynnik wzrostu.

Wzrost może wynikać:

• Ze współczynnika aktywności zawodowej tzn. udziału osób pracujących w ogólnej liczbie zatrudnionych.

• Ze wzrostu ludności ogólnie - w tym wypadku będzie bardziej wzrost potencjalny uzależniony od wydajności pracy.

• Ziemii i surowców naturalnych.

• Efektywność ich wykorzystania

Czynniki określające efektywność

• Postęp techniczny - zależy od poziomu innowacji i badań naukowych. Zwiększa rentowność kapitału i pozwala stawić czoła konkurencji rozwiniętych gospodarek. Jednak warunkiem wykorzystania innowacji technologicznych i wyników badań naukowych jest zaplecze finansowe. Tylko silny i bogaty kraj może sobie pozwolić na finansowanie badań naukowych, a następnie wdrożenie wyników tych badań. Jest to czynnik, który powoduje długoterminowy wzrost gospodarczy.

BARIERY WZROST GOSPODARCZEGO

1. INSTYTCJONALNO - ORGANIZACYJNA - nie przystosowanie całokształt instytucji państwa do oddziaływania na procesy wzrost gospodarczego.

• Barierami tego rodzaj mogą być:

• Przestarzałe ustawodawstwo,

• Nadmiernie rozbudowany i niesprawny aparat biurokratyczny państwa

• Zbyt duża centralizacja decyzji na szczeblu makroekonomicznym.

• SIŁY ROBOCZEJ - oznacza brak siły roboczej w ogóle lb niedobór o określonych kwalifikacjach.

• STRUKTURALNA - jest wynikiem historycznie kształtowanej gospodarki utrudniającej start i proces wzrost gospodarczego. Jej przejawem jest niedorozwój gałęzi produkcyjnych oraz gałęzi będących wynikiem postęp technologicznego.

• SUROWCOWA - niedostatek w danym kraj surowców niezbędnych dla rozwoju określonej produkcji

• KONSUMPCYJNA - wewnętrznego popytu.

KORZYŚCI WZROSTU GOSPODARCZEGO

• Wzrost dochodu mierzony za pomocą PKB. Wzrost produkcji prowadzi do wzrostu dochodu co w konsekwencji do wzrostu konsumpcji.

• Redystrybucja dochodu narodowego na rzecz uboższych warstw społecznych

• Wzrost zatrudnienia

• Ochrona środowiska - ludzie zaczynają przywiązywać większą wagę do zagadnień ochrony środowiska.

KOSZTY WZROSTU GOPSODARCZEGO

• degradacja środowiska naturalnego

• wzrost bezrobocia technologicznego - zmienia się struktura zatrudnienia maszyny zastępują konieczność zatrudnienia ludzi na określonych stanowiskach.

• Korzyści nie rozkładają się równomiernie w społeczeństwie.

• Zwiększają się roszczenia - w społeczeństwie rosną tendencje do roszczeniowego podejścia do państwa.

• Skutki społeczne - postawy egoistyczne, każdy skupia się na sobie, problemy społeczne: stres, wyobcowanie, konkurencja.

• Zmniejszanie zasobów naturalnych.




---