KAPITAŁ LUDZKI
trwały
finansowy
nietrwały - intelektualny
strukturalny - przynależy przedsiębiorstwu, jakiejś organizacji - bazy danych, kartoteki, formy współpracy, procedury obsługi klienta, formy zorganizowania się wewn, patenty, systemy informatyczne służące komunikowaniu się wewn organizacji czyli wszystko, co tworzy strukturę organizacji
relacji zewnętrznych - przynależy przedsiębiorstwu - wszystkie kontakty ze światem zewn, z dostawcami, klientami, społecznością lokalną, władzami itd.
ludzki - przynależy jednostce, człowiekowi - wiedza, umiejętności, zdolności, zdrowie, motywacje, postawy, wartości
w odniesieniu regionalnym też wyróżnia się społeczny
kapitał ludzki:
skala makro - skala organizacji, firmy, przeds ale też regionu - zwolennicy twierdzą, że powinno się mówić o kapitale całej grupy
skala mikro - pojedynczej osoby- powinno się mówić i kapitale ludzkim każdej jednostki, każdy wnosi w org swoją wiedzę, umiejętności itd., dzięki temu efekt zróżnicowania, który może być powodem przewagi organizacji nad innymi
kapitał ludzki - definicja
to ogół specyficznych cech i właściwości ucieleśnionych w pracownikach (wiedza, umiejętności, zdolności, zdrowie, postawy, motywacje, wartości), które się liczą dla przedsiębiorstwa, organizacji (skala mikro)
Zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia, energii witalnej zawartej w społeczeństwie (czyli skala makro). Ten zasób zależy od wielu rzeczy m.in. jest dany genetycznie raz na zawsze, ale można go powiększać drogą inwestycji zwanych inwestycjami w człowieka (R.S. Domański.
Szybki rozwój high technology wymaga zaangażowania….
Teoria kapitału ludzkiego - ogólna, mglista
Zgodnie z nią nakłady na podnoszenie jakości czynnika ludzkiego traktuje się w kategoriach czysto ekonomicznych - jako inwestycje, w związku z powyższym..
…podstawową kategorią tej teorii są szeroko rozumiane inwestycje w kapitał ludzki.
Inwestycje w k.l to ogół działań, które wpływają na przyszły pieniężny i fizyczny dochód jakiejś firmy, przeds, organizacji itd. inwestycje te przynoszą zwrot nakładu w ciągu bardzo długiego czasu - to cecha charakterystyczna.
Rodzaje inwestycji w kapitał ludzki
Ochrona zdrowia
Kształcenie w ramach systemów edukacyjnych
Przyuczenie do zawodu i nabycie praktyki w przeds
Wydatki związane z migracją ludzi w celu przystosowania się do nowych możliwości zatrudnienia np. wydatki na mieszkania pracowników
Wydatki na uzyskanie informacji zawodowych !!!(o sytuacji ekon firm, możliwościach i warunkach pracy, perspektywach zawodowych, im pełniejsze tego typu inf tym lepiej można dostosować rodzaj kształcenia do potrzeb rynku
Badania naukowe (dotyczące kształtowania k.l.)
Teza Shultza: szybszy wzrost dochodu narodowego w porównaniu ze wzr nakładów pracy, ziemi, kapitału rzeczowego ma źródło przede wszystkim we wzroście poziomu wykształcenia pracujących
Becker: rozwijał myśl, że wielkość k l wpływa wyłącznie na płacę, k l wytwarzany indywidualnie poprzez wykorzystywanie części swojego czasu i towarów na kształcenie
Ale: okazuje się, że dowody empiryczne często stają w sprzeczności z teorią
Kapitał ludzki a rozwój gospodarczy
Badania często nie potwierdzają istnienia związków między dł edukacji, podczas gdy zależność taka istnieje i jest istotna statystycznie w przypadku jakości siły roboczej czyli nie sam poziom wykształcenia i długość edukacji wchodzi w relacje z rozwojem gosp tylko jakość siły roboczej!
A zatem co obniża tempo wzrostu gosp - niska jakość edukacji, (nie sama liczba lat studiowania itd.)
W zw z tym cel UE - budowanie konkurencyjnego systemu ekonomicznego, zdolnego do przyswajania i rozwijania wiedzy. Jakość k l pozwala na stworzenie trwałej przewagi konkurencyjnej.
Prawdopodobnie przeważają związki pośrednie pomiędzy k l a wzrostem gosp
Oddziaływanie pomiędzy k l a wzrostem gosp może być dwustronne!
Rogers 2008: wpływ edukacji na wzrost gospodarczy jest zróżnicowany pomiędzy krajami ze wzg na wartości, jakie przyjmują zmienne kontrolne, takie jak np. wskaźnik korupcji kontrolujący wpływ oddziaływania jakości instytucji oraz inwestycji na wzrost gosp, wskaźnik migracji zewn kadry wysoko kwalifikowanej itd.
Interwencjonizm państwowy przyczynia się do rozwoju k l (nakłady na naukę, zdrowie itd.), co wpływa na podnoszenie konkurencyjności przeds problem: wraz ze wzrostem interwencjonizmu rosną koszty funkcjonowania przeds, przez co spada ich konkurencyjność i zachodzi konieczność przenoszenia produkcji do krajów o niższych kosztach, co skutkuje wzrostem bezrobocia (no gdy państwo wprowadza przepis, że raz na rok jakieś badania musza być prowadzne itp.)
Jak mierzyć kapitał ludzki?
K l jest pojęciem heterogenicznym, a jego pojedyncze wskaźniki często niemierzalne, dlatego nie można go przedstawić jako suma składników
Wartość kapitału ludzkiego rozumianego w sposób całościowy przewyższa sumę jego składników, bowiem k l powstaje poprzez wzajemną interakcję elementów wchodzących w jego skład
Przykład organizacji:
HC organizacji = HC1 + HC2 +…+ +HCn +/- WO
Określenie wartości wymaga uwzględnienia specyficznego w organizacji czy społ kontekstu np. u górników jakaś wiedza ma inną wartość niż u nauczyciela
KL można mierzyć na 2 sposoby:
Metodami finansowymi - wykorzystywanymi na poziomie jednostki
Jakościowymi - za pomocą przeróżnych wskaźników, mierników, na poziomie całych społ, regionów, jakiś jednostek przestrz, gdzie są bazy danych i na ich podstawie możemy skonstruować jakieś wskaźniki
Dla rozwoju GOW kluczowe znaczenie posiadają te jednostki, które posiadają zasoby ludzkie, które ze wzgl na posiadane wykszt zajmują się pracą twórczą, rozwojem, upowszechnianiem i zastosowaniem wiedzy naukow-technicznej.
OECD tę część populacji, która jest kreatywna dla nauki i techniki określa jako Human Resources for Science and Technology (HRST) identyfikuje poprzez wskazanie liczby osób:
- o poz wykszt pozwalającym na pracę w zawodach zw z nauką i techniką
- wykonujących zawód zwi z nauką i techniką
Sytuacja w Polsce
Niski udział studentów kierunków inżynieryjno-technicznych, biologicznych, mat, fuz, informatycznych, a duży ekon, admin, pedagogicznych
Udział osób z wykształceniem wyższym wśród bezrobotnych rośnie. Istnieje ryzyko, że ludzie ci wyemigrują i wykorzystają posiadane kwalifikacje poza granicami kraju
Niedostateczne powiązanie sfery badawczej i rozwojowej z gospodarką, z uwagi na to, iż większość inwestorów zagranicznych preferuje jednostki badawcze ich krajów macierzystych
Pomimo tego, probuje się pocieszyc nas mowiąc o tym, że kapitał ludzki w Pl rośnie np. poprzez wskaźnik osób uzyskujących stopień dr -
Lektura obowiązkowa: znaleźć dane wieloletnie dot nakładów na działalność badawczo-rozwojową, zatrudnionych w działalności badawczo-rozwojowej, jednostce B+R, liczby studentów, sytuacja w województwach, przejrzeć raport GUS „Nauka i technika w 2007r.” Ale nie trzeba znać liczb itd.
Jak mierzyć c.d.
Najczęściej niestety mierzony poprzez ilość - ile lat edukacji itd.
Niestety jakościowe mierniki ciągle rzadko używane. Osoby, które otrzymały wyższe wykształcenie w 2 krajach nie muszą mieć takiej samej wiedzy! Bo liczy się jakość
Istnieje potrzeba stosowania mierników jakościowych, takich jak np. wskaźniki oparte na umiejętności z zakresu matematyki, wiedzy ogólnej, czytania ze zrozumieniem.
Nie można tez ograniczać się do utożsamiania jakości kapitału ludzkiego wyłącznie z jakością kształcenia, jakość kształcenia jest bowiem jednym z uwarunkowań rozwoju i zróżnicowania k l.
Cechy k l wskazujące na jego jakość można podzielić na 4 grupy:
-Oceniające poziom wykształcenia
-Poziom umiejętności
-Stan zdrowia
-Możliwość migracji
Np.:
Poz wykszt - l. absolwentów szkół wyższych ogółem na 10 tys. osób
Poz umiejętności - % udział osób, które zdobyły nowe kwalifikacje lub umiejętności z myślą o nowej pracy. % osoby, które zaczęły korzystać z intrenetu, % udział osób zaczynających dział gosp,
Stan zdrowia - l zachorowań na gruźlicę
Możliwość migracji - % udział osób, które podjęły lepiej płatną lub dodatkowa pracę
Badanie wojewódzkie w Polsce
Poziom rozwoju gosp:
Wysoki - maz, pomorskie, dolność, wielko, śląskie
Średni - małop, kuj-pom, Zach-pom - wys jakość k l, lub, łódzkie - śr jakość k l
Niski - podl, podkarpackie i śr jakość k l
29.03.2010
Procesy i prawidłwosci determinujące rozwój miasta
Dekoncentracja= kontrurbanizacja Brry 1976 redystrybucja ludn i dzial gosp z wiekszych miast i skupisk metropolitalnych do mniejszych obszarów metropolitalnych i poza je; zwrot ku większej dyspersji przestrzennej ludności. W toku kontr urbanizacji ludnośc zmierza do skupiania się w ograniczonej liczbie małych i średnich miast w regionach peryferyjnych.
Przyczyny:
Odmienne wymagania lokalizacyjne ze str równoczesnego przemysłu
Trudne warunki życia, jakie stworzyły wielkie koncentracje ludności - ludzie nie chcą mieszkać w zanieczyszczonym mieście
Rosnące w związku z tym zainteresowanie zamożniejszej części społ strefami peryferyjnymi dużych miast
Dynamiczny rozwój transportu samochodowego oraz łączności bezprzewodowej - praprzyczyna, w ostatnich kilkunastu latach też łączność bezprzewodowa np. telepraca.
Decentralizacja - to samo, ale wewnątrz obszarów metropolitalnych bądź regionu miejskiego
Decentralizacja związana z budową nowych centrów tzw. edge cities) np. finansowych z uwagi na wymogi techniczne (, którym nie mogą sprostać stare centra (brak parkingów itd.), rozdzieleniem funkcji centralnych miasta na dwa lub więcej współpracujących ze sobą ośrodków centralnych (Liszewski 2002).
Fazy rozwoju miasta
- zmiany rozmieszczenia ludności:
Faza urbanizacji przechodzi w f suburbanizacji (obecnie polskie miasta)
Urbanizacja -> suburbanizacja -> dezurbanizacja -> reurbanizacja (wykres)
Suburbanizacja/dezurbanizacja - l. ludności zaczyna spadać na całym obszarze
Dezurbanizacja kończy się gdy ponowny napływ ludności na obszary centralne.
Jeszcze chyba żadne z europejskich miast nie weszło do fazy reurbanizacji.
- rozrost przestrzenny
Prawa rządzące przemianami układów osadniczych
Prawo koncentracji: przy swobodnym wyborze lokalizacji inwestycji zawsze decydującą rolę odgrywa zagosp istniejące, czyli to, że podmiot inwestujący będzie mógł korzystac z wartości wcczesniej made
Prawo minimalizacji wysiłku: odsuwa się zadania trudniejsze, wymagające lepszej organizacji, a także wyższych nakładów
Prawo otwartości systemu: każdy zachodzący w mieście proces rozwojowy odbija się poza jego granicami, a rozwój otoczenia ma wpływ na rozwój miasta.
Prawo dyfuzji zagospodarowania: zjawiska społ w przyrodzie ulegają też dyfuzji np. nowe formy zagospodarowania (niska zabudowa mieszk), wzrost atrakcyjności określonych miejsc (atrakcyjne krajobrazowo itd.), pojawianie się nowych barier i progów rozwojowych
Prawo sukcesji: inf o serii zdarzeń, które są związane z powtarzającym się rozwojem, przechodzi on przez kolejne fazy
Prawo sukcesji i dyfuzji łączy się jako proces dyfuzji-sukcesji, który wyjaśnia zjawiska selekcji społeczno-przestrzennej
Źródła selekcji - konflikt o przestrzeń, w jego wyniku wygrywa silniejszy (bogatszy itd.)
Selekcje następstwem zmiany preferencji ludności wynikające ze zmienności cyklu życiowego człowieka.
Prawo nierównomierności rozwoju podsystemów: w wyniku procesów urbanizacyjnych przekształcane jest zagospodarowanie przestrzeni, struktury społ, aspiracje, mody, potrzeby itd., wszystko to w innym tempie. Najwczesniej docierają do nas informacje, później zmieniamy potrzeby, a na końcu uruchomiamy działania (przeprowadzamy jakieś inwestycje). Czyli każda nowa inwestycja następuje na koncu, po okresleniu potrzeb, wymaga ona jakiegoś wysiłku realizacyjnego. Na jego skutek pokonujemy próg rozwoju.
Krzywa zagospodarowania - rośnie skokowo - krzywa potrzeb/krzywa zagospodarowania.
Momenty krytyczne = progi rozwoju miast:
Rozwój miasta jest analizowany i planowany dla określonych przedziałów czasu. Kryteria wyboru tych przedziału są jednak dla miasta zawsze przypadkowe.
Postulat: plany Urban powinny uwzgledniaz specyficzne momenty krytyczne (progi..)
?
Analiza róznych elementów miasta powinna być prowadzona w ujęciu dynamicznym np. w ujęciu do zmiany l mieszkańców - funkcja l mieszkańców
Czyli określamy np. jaki jest potencjał rozwojowy poszczególnych urządzeń w mieście, nast. Jaki przyrost tego potencjału zostanie uzyskany w wyniku działań inwestycyjnych, dzięki wprowadzeniu inwestycji. Jeżeli kilka urządzeń i inwestycji to się przedstawia ich kolejność.
Progi:
- fizjografia terenu
- istniejące zagosp, struktura użytkowania i własność gruntu
- niedorozwój infrastruktury
Teoria progów B. Malisza 1963
Rozpatruje zalezności pomiędzy przestrzennym rozwojem miasta a ponoszonymi kosztami inwest
Rodzaje prgów
Progi przestrzenne: Łukszt terenu, war wodne, istniejące uzysk np. lasy
Terenowe: pokonanie istniejącego już zagosp
Ilościowe: np. za mała l ludności, przepustowość dróg itp.
Kozłowski 1973 - pewna modyfikacja- stwierdził, że zapotrzebowanie na nwoe tereny należy mierzyć nie l mieszkańców lecz liczbą nowych jednostek mieszkaniowych bo inne potrzeby na osiedla z blokami, a inne na zabudowe jednorodzinną
Porgi mogą wynikać z dwojakiego rodzaju przyczyn:
Konieczność przekroczenia pewnej bariery np. rzeki, po przekroczeniu koszty normalne są nadal „normalne”
Konieczności wkroczenia na pewien obszar np. podmokły, na którym realizacja dalszych jednostek staje się droższa.
- próg: skokowy (zw z dużą inwestycją), stopniowy (realizacja kolejnych jednostek jest droższa) i mieszany
Analiza progowa - Kozłowski 1973:
Pozwala wybrac tereny najodpowiedniejsze dla zainwestowania.
1 formułowanie celu, zadania
2 - wyznaczenie progów krańcowych (linie, które oddzielają teren, który absolutnie nie może być zabudowany)
3 - wyznaczenie progów pośrednich, pierwszy próg to linia ograniczająca tereny, które można zabudować bez dodatkowych kosztów, jeżeli trzeba poszukiwać dalszych terenów to wyznacza się kolejne progi, linie mające związek z poszczególnymi typami ograniczeń, efekt - podział obszaru pomiędzy pierwszy i krańcowy próg na poszczególne fragmenty wg kosztów, które będziemy kolejno zabudowywać, te linie są często zbieżne z ciągami komunikacyjnymi itd. Można się tu zatrzymać już jeżeli jest ok.
Jeżeli to nie pozwala wyeliminowac terenów droższych, należy przystąpic do najtrudniejszego etapu, wyszacowania kosztów progowych (czysta ekonomia) - jaki dodatkowy koszt na jednostkę terenu.
Opracowanie mapy kosztów
Zalety: bardzo prosta analiza, można zawsze przestać, umożliwia logiczną eliminacje terenów droższych, planistom umozliwia eliminowanie terenów, które w ogole nie powinny być brane pod uwagę - upraszcza pracę.
Wady: trudności w precyzyjnym oszacowaniu kosztów progowych, znaczne prawdopodobieństwo popełnienia błędu - jedyna poważna wada
Rozwinięcie teorii progów
T progów nie powinna ograniczać się wyłącznie do rozwoju zagosp miasta bpo to tylko jedna z elementów miasta,
Należy uwzględniać inne podsystemy
Progi występujące w innych podsystemach
Terenowe to też struktury społ i gosp
Ilościowe to tez ograniczenia napływu ilości ludności czy brak dostawy surowców
Funkcjonalne to niedostateczny rozwój określonych funkcji, który hamuje możliwości rozwoju całego miasta
Czyli teorie progów aplikuje się również do innych podsystemów : społ, funkcjonalnych itd., nie tylko do sfery zagospodarowania.
Przykład miast kurczących się (shrinking city) - Lispk, St. Etienne - Francja; brak ludności też jest sam w sobie progiem rozwojowym.
Teoria renty gruntowej i budowlanej - D. Ricardo, R. H. Hurd
- rynek terenów miejskich i rynek terenów rolnych
- cena terenu uzależniona od odległości od rynku zbytu (tereny rolne) i odl od centrum (tereny miejskie)
- w miare rozwoju miasta tereny położone coraz dalej od ctr nabieraja wartości
- dla renty gruntowej ważne są cechy fizyczne
- renta gruntowa (tereny rolne) - zależy od żyzności i rynku zbytu, a renta budowlana zalezy od intensywności zabudowy, dostępu do różnych zasobów i odl od ctr
- wraz z rozrostem przestrzennym miasta kolejne tereny pod budownictwo są zajmowane, bo dochody sa wyższe niż uzyskiwane z rolnictwa - wnosek dla praktyki: bez interwencji administracyjnej nie da się ochronić użytków rolnych przed zmianą uzytkowania z chwilą gdy powstanie zapotrzebowanie na grunty miejskie. Fcje miejskie sa bowiem silniejsze i bardziej dochodowe z jedn pow.
- następstwa -> konflikty: rozwój miasta prowadzi do wzrostu cebn terenów miejskich i nacisku na przyległe rolne, a z drugiej str wzrost ludności wymaga zwiększenia rolnictwa..
- skutek: istnieje ekonomiczna granica miasta, poza którą nie występują korzyści lokalizacyjne - tereny rolne, na których nie dochodzi do konfliktu
- A. Marshall 1916: cena terenu budowlanego = cenie terenu jako rolnego, zwiększonej o skapitalizowane korzyści lokalizacyjne.
- R. M. Haig 1926: wysokość renty budowlanej uzależnił m.in. od kosztu transportu
- obydwie teorie były rozwijane gdy ctr stanowiło jedyny obszar skupiający najważniejsze funkcje, teraz powstają kolejne centra w miastach
- pominięto kwestie preferencji ludności oraz zróżnicowanie walorów użytkowych ze względu na różne formy użytkowania tej samej działki
- wprowadzenie tych 2 elementów pozwala wyjaśnic odstępstwa od zasad??
Teoria różniczkowa I w teorii renty gruntowej - forma renty gruntowej, która była nadwyżką zysku uzalezniona od żyzności gleby (im żyźniejsza to właściciel miał większą korzyść), bądź odl od rynków zbytu, czyli właściciel korzysta już na samej lokalizacji.
Teoria różniczkowa II - forma renty gruntowej powstająca w wyniku nadwyżki zysków u właścicieli gruntów, których urodzajność gleby zwiększyła się na skutek poczynienia dodatkowych nakładów kapitałowych np. poprzez nawożenie, melioracje.
Paradoks struktury przestrzennej miasta
Wiele mieszkań mało wartościowych na terenach drogich, zamieszkują tam ludzie o niskich dochodach, a bogatsi mieszkaja na terenach mniej atrakcyjnych
Cenu najmu mieszkań zmieniają się odwrotnie proporcjonalnie do cen terenu
Czyli wartość terenu nie zależy bezpośrednio od aktualnego sposobu jej użytkowania, ale raczej od perspektywy zmian użytkowania terenów mieszkaniowych na handlowo-biurowe.
12.04.2010 do uzupełnienia
URBAN SPRAWL
Suburbanizacja - wielość znaczeń
Jako „urbanizacja strefy podmiejskiej”, rozumiany jako proces przenoszenia / pojawiania się form przestrzennych miasta oraz form życia miejskiego poza miastem ctr, na terenach w jego sąsiedztwie - w str podmiejskiej; proces ten polega na rozszerzaniu się atrybutów miasta (aspekt morfologiczny..)
Jako proces ekspansji przestrzennej miasta, jako decentralizacji przestrz.
Jako szczególny etap rozwoju aglomeracji, będący efektem procesu decentralizacji, w posa\taci określonego rozkładu przestrzennego procesu wzrostu w regionie miejskim
Fazy rozwoju miasta:
W f urbanizacji ośrodek miejski rozwija się kosztem otaczających go obszarów wiejskich
W f suburbanizacji lub eksurbanizacji strefa otaczająca miasto rozwija się kosztem ośrodka centralnego, co w efekcie daje rozwój przestrzenny aglomeracji
F dezurbanizacji lub kontr urbanizacji ubytek ludności z ośr ctr - nie ma przykładu
Reurbanizacja zmniejsza się wskaźnik ubytku ludn i napływu do ośr ctr i ciągły ubytek ludności ze strefy wokółmiejskiej
Suburbanizacja - 3 znaczenia.
Eksurbanizacja / pery urbanizacja
Procesy określane mianem suburbanizacji zachodzą dziś na terenach znacznie oddalonych od miasta centralnego……
……
Zarówno w Ameryce jak i europie strefa eksurbanizacji rozciąga się do 40-50 km od miasta ctr
We Francji strefa per to obszary gdzie ok. 75% stanowią jeszcze użytki zielone i lasy, a 79% mieszkańców dojeżdżają do pracy w centralnym mieście śr z odl 9-26 km w zależności od wielkości miasta - w Paryżu śr 46 km
Tereny objete….
Czynniki, które sprzyjają temu zjawisku:
Rozwój motoryzacj (transport indywidualny)
Postrzeganie wsi jako idealnego miejsca zamieszkania
..
Układ koncentryczny
Układ gwiaździsty
Układ satelitowy m.in. Londyn
Układ pasmowy - rozbieżność funkcji
Układ rozproszony m.in. Warszawa.
Urban Sprawl
Nieodłącznie związane jest z procesem zagosp w określony sposób terenów wiejskich poza zwartą strefa bardziej intensywnie użytkowaną w str podmiejskiej. Zagosp to cechuje rozproszona lokalizacja
Typy rozwoju:
Ciągła zabudowa występująca na dużej przestrzeni licząc od granic miasta w kierunku jego zewn przedmieść, charakteryzująca się
Ffgh
Fgf
Fgf
Cechy rozwoju Urban sprawl:
stopniowe wkraczanie zabudowy na tereny otwarte w pobliżu miast
niska gęstość, duże rozproszenie
chaotyczność, bezplanowość
uzależnienie od transportu samochodowego
związek z degradacją centralnego ośrodka miejskiego
zabudowa gęsta vs urban sprawl