LEKI STOSOWANE W DERMATOLOGII
I. Leki stosowane w zakażeniach skóry
1. Antybiotyki do stosowania miejscowego
2.Chemioterapeutyki do stosowania miejscowego
3. Leki przeciwwirusowe
4. Leki przeciwgrzybiczne
5. Leki przeciwpasożytnicze
6. Środki odkażające i antyseptyczne
1. Antybiotyki do stosowania miejscowego
Tetracyklina Rp. Tetracyclinum maść 0,03 g/g (3%)
tetracyklina + triamcynolon Rp. Polcortolon TC aerozol
antybiotyk tetracyklinowy o szerokim spektrum działania bakteriostatycznego
mechanizm działania -hamowanie biosyntezy białka przez wiązanie z podjednostką 30 S rybosomu w komórkach bakteryjnych
działa na bakterie Gram-dodatnie (m.in. Propionibacterium acnes), Gram-ujemne, mikoplazmy, krętki, niektóre pierwotniaki
unieczynnia bakteryjne lipazy, powodując zmniejszenie zawartości wolnych kwasów tłuszczowych w skórze oraz działa przeciwzapalnie,
łatwo przenika do płynów ustrojowych i tkanek, m.in. do skóry i gruczołów łojowych, wywierając działanie przeciwbakteryjne wobec Propionibacterium acnes
wszystkie odmiany trądziku pospolitego
w trakcie leczenia unikać narażenia na światło słoneczne i inne promieniowanie UV
Gentamycyna
betametazon + gentamycyna Rp. Bedicort G krem, maść, Rp. Diprogenta krem, maść,
betametazon + klotrimazol + gentamycyna Rp. Triderm krem, maść
antybiotyk aminoglikozydowy o działaniu bakteriobójczym wykazujący aktywność jedynie wobec bakterii tlenowych, zwłaszcza pałeczek Gram-ujemnych
mechanizm działania - blokowanie biosyntezy białka
Neomycyna Rp. Neomycinum aer. , OTC Unguentum Neomycini 0,005g/g (0,5%)
bacytracyna + neomycyna Rp. Baneocin maść Rp. Bivacyn puder w aerozolu
bacytracyna + neomycyna + polimyksyna B Rp. Multibiotic maść, OTC Tribiotic maść
deksametazon + neomycyna Rp. Dexapolcort N aerosol
flumetazon + neomycyna Rp. Lorinden N krem
fluocynolon + neomycyna Rp. Flucinar N krem, maść
hydrokortyzon + natamycyna + neomycyna Rp. Pimafucort emulsja, krem, maść
neomycyna + prednizolon Rp. Mecortolon N krem
betametazon + neomycyna Rp. Betnovate N krem, maść
gramicydyna + neomycyna + nystatyna + triamcynolon Rp. Triacomb krem
antybiotyk aminoglikozydowy
zewnętrznie w zakażeniach skóry, oczu, uszu.
Chloramfenikol Rp. Detreomycyna maść 1%, 2%
mechanizm działania - blokowanie biosyntezy białka w rybosomach
miejscowo - w zakażeniach skóry, gałki ocznej, ucha
Mupirocyna Rp. Bactroban krem, maść, Rp. Mupirox maść
aktywność antybiotyku nasila się w kwaśnym pH (np. skóry
stosowany jedynie miejscowo
spektrum przeciwbakteryjne: ziarenkowce Gram-dodatnie: Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes
zdolność hamowania wzrostu drobnoustrojów przez 24 h. Penetruje tylko do zewnętrznych warstw skóry.
zakażenie skóry, zakażenia ran, zakażona egzema
nie należy mieszać z innymi preparatami.
Kwas fusydowy Rp. Fucidin krem, maść
lipofilny naturalny antybiotyk o strukturze podobnej do steroidów
działa bakteriobójczo, a mechanizm -blokowanie biosyntezy białka
wszystkie postacie zakażeń gronkowcowych: w tym zakażenia skóry
2.Chemioterapeutyki do stosowania miejscowego
Sulfadiazyna (sól srebrowa sulfadiazyny)Rp. Dermazin krem 0,01 g/g (1%)
sulfonamid stosowany miejscowo
w ranach ulega powolnemu rozpadowi na jon srebra i sulfadiazynę
jon srebra hamuje wzrost i podział bakterii przez wiązanie się z DNA
sulfadiazyna hamuje rozwój bakterii przez wpływ na syntezę kwasów nukleinowych (hamuje syntezę kwasu foliowego)
bakteriostatycznie na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne, przeciwgrzybiczo, i przeciwpierwotniakowo
miejscowo, u chorych z oparzeniami II i III° lub owrzodzeniami.
nie stosować u dzieci do 3. rż., nie zaleca się stosowania u kobiet w ciąży
na zmienione chorobowo miejsca należy nałożyć warstwę kremu o grubości 2-4 mm, założyć opatrunek. Zmieniać opatrunki codziennie, wcześniej nałożoną warstwę kremu należy usunąć.
unikać nasłonecznienia.
Sulfatiazol (sól srebrowa sulfatiazolu) Rp. Argosulfan krem
miejscowe działanie przeciwbakteryjne,
przyspiesza gojenie się oparzeń, chroni je przed zakażeniem, usuwa ból i pieczenie.
oparzenia (także popromienne), odleżyny, przewlekłe owrzodzenia podudzi.
przechowywać w chłodnym miejscu i chronić od światła
Metronidazol Rp. Metronidazol krem, żel, Rp. Rozex krem, żel
chemioterapeutyk z grupy pochodnych nitroimidazolu
działanie pierwotniakobójcze oraz bakteriobójcze wobec drobnoustrojów beztlenowych
mechanizm działania polega na blokowaniu biosyntezy w komórce bakterii beztlenowej
choroby skóry: trądzik różowaty (także posteroidowy), wyprysk łojotokowy, mieszane zakażenia skóry twarzy, okołowargowe zapalenie skóry
cienką warstwę kremu lub żelu nakłada się na zmiany skórne 2 x na dobę przez 3-6 tyg
Nitrofural OTC Akutol aerozol, OTC Nitrofurazon maść
pochodna nitrofuranu, chemioterapeutyk o działaniu bakteriostatycznym wobec drobnoustrojów Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, aktywny wobec niektórych pierwotniaków (np. Trypanosoma)
mechanizm działania polega na hamowaniu aktywności enzymów bakteryjnych.
zapobiegawczo i leczniczo w bakteryjnych zakażeniach skóry, zakażeniach zmian alergicznych, wyprzeniach drożdżakowatych, wspomagająco w leczeniu oparzeń i owrzodzeń.
3. Leki przeciwwirusowe
Acyklowir OTC Antivir krem, OTC Hascovir krem, OTC Herpex krem, Rp. Virolex krem, OTC Xorovir krem, OTC Zovirax krem
hamuje replikację wirusów opryszczki), słabiej wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV), cytomegalii (CMV), a także wirusa Epsteina i Barr (EBV)
jest syntetycznym analogiem nukleotydu purynowego
w zakażonych komórkach ulega fosforylacji do czynnego trifosforanu acyklowiru, który hamuje syntezę DNA
leczenie zakażeń skóry i błon śluzowych wirusem opryszczki zwykłej
Denotywir Rp. Vratizolin krem
działa przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie na wirusy Herpes simplex (HSV) i Herpes varicella-zoster (HVZ) oraz bakterie Gram-dodatnie (Staphyloccocus aureus), znosi ból występujący w półpaścu
opryszczka zwykła i nawrotowa, opryszczkowe zapalenie narządów płciowych, ospa wietrzna, półpasiec, wyprysk kontaktowy powikłany wtórną infekcją bakteryjną, alergiczne i łojotokowe zapalenie skóry,
miejscowo na chorobowo zmienioną skórę 2-3 razy na dobę
Tromantadyna OTC Viru-Merz maść 0,01 g/g (1%) 2 g
pochodna amantadyny działająca na wirusa opryszczki
działa na wczesną fazę replikacji wirusa, zapobiega jego wnikaniu i opłaszczaniu.
początkowy okres zakażenia skóry wirusem oprszczki zwykłej, przed powstaniem pęcherzyków
nie stosować, jeżeli pęcherzyki są już w pełni uformowane lub pękną
6. Środki odkażające i antyseptyczne
nadtlenek wodoru
3 % roztwór (woda utleniona)
związek nietrwały, pod wpływem katalaz zawartych w tkankach rozkłada się z uwolnieniem tlenu atomowego, wydzielający się tlen działa bakteriobójczo, wybielająco,
3% roztwory pobudzają ziarninowanie, natomiast roztwory 30% działają przyżegająco.
nadmanganian potasu
działa bakterio- i grzybobójczo, drażniąco
alkohol etylowy
działa bakteriobójczo w stężeniach 50-70 %
Jodopowidon Rp. Betadine glob. dopochw., OTC Betadine maść, Rp. Polseptol glob. dopochw., maść, Povidone Iodine Solutio roztwór
jodowany poliwinylopirolidon, zaliczany do jodoforów
nie barwi trwale skóry wskutek wiązania jodu przez wielkocząsteczkowy nośnik
w porównaniu z roztworami wodnymi jodu słabiej drażni tkanki
uwolniony z kompleksu jod wykazuje działanie bakteriobójcze na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne, prątki, wirusy, grzyby, drożdżaki, pierwotniaki oraz zarodniki,
leczenie owrzodzeń, infekcyjnych chorób skóry i błon śluzowych, a także oparzeń, do przemywania ran pourazowych, do odkażania rąk, skóry
w zapaleniu pochwy,
szerokie zastosowanie w chirurgii, dermatologii, pediatrii, urologii, ginekologii, stomatologii
Polikrezulen OTC Albothyl glob. dopochw., Vagothyl płyn
działa bakteriobójczo i hemostatyczne- powoduje koagulację martwiczych komórek, ułatwiając ich rozpad i usuwanie, ma właściwości bakteriobójcze i rzęsistkobójcze, obkurcza miejscowo naczynia krwionośne, hamuje krwawienie
w ginekologii w postaci globulek lub roztworu: nadżerki, zakażenia, uszkodzenia lub procesy zapalne i upławy z pochwy i szyjki macicy, zapalenie sromu, świąd pochwy
w dermatologii i chirurgii tylko w postaci roztworu: owrzodzenia podudzi, inne trudno gojące się rany, oparzenia
Kwas borowy OTC Borasol płyn 0,03 g/g (3%), OTC Kwas borowy proszek, OTC Maść borna maść 0,1 g/g (10%)
glin + kwas borowy OTC Altacet tabl.
kwas borowy + kwas salicylowy OTC Antypot proszek
kwas octowy + kwas borowy + kwas galusowy + kwas salicylowy OTC Acifungin płyn
kwas borowy + fenol + rezorcynol + rozanilina OTC Pigmentum Castellani płyn
tetraboran sodu OTC Aphtin płyn,
sulfobituminian amonu + tetraboran sodu + wyciąg z kłącza pięciornika + tlenek cynku OTC Maść tormentiolowa, OTC Neo-Tormentil maść, OTC Tormentiol maść
słabe działanie antyseptyczne oraz wysuszające i ściągające
w przypadku wchłonięcia wykazuje działania toksyczne
zewnętrznie na rany i oparzenia, w bakteryjnym zapaleniu pochwy,
tetraboran sodu: zakażenia bakteryjne i kandydoza błon śluzowych jamy ustnej
nie stosować u dzieci (szczególnie poniżej 4. rż.), na duże lub sączące się rany, rozległe zmiany zapalne ani duże powierzchnie
działania toksyczne związków boru związane są z ich wchłanianiem do krążenia ogólnego i kumulacją
maści i roztwory zwykle stosuje się w stężeniach 1-3%, zasypki 1-10%
Etakrydyna (mleczan etakrydyny) OTC Rivanol płyn, OTC Rivanolum tabl., OTC Rivel żel
barwnik akrydynowy, antyseptyk o silnym działaniu bakteriobójczym
mechanizm działania polega na łączeniu się barwnika z DNA w wyniku czego następuje zahamowanie syntezy kwasów nukleinowych.
aktywny wobec bakterii Gram-ujemnych i Gram-dodatnich, szczególnie wobec Streptococcus spp.
także działanie przeciwgrzybicze
nie drażni skóry i błon śluzowych
w postaci żelu- odkażanie skóry i błon śluzowych, powierzchniowych uszkodzeń skóry, leczenie zakażonych ran, czyraków, ropni, mieszanych (bakteryjnych i grzybiczych) zakażeń skóry
w postaci roztworów wodnych - leczenie zakażeń ropnych skóry, zakażonych ran, zakażeń jamy ustnej, oparzeń
Chlorheksydyna Rp. Abacil płyn, Rp. Manusan płyn, OTC Corsodyl płyn
kwas askorbinowy + chlorheksydyna OTC Sebidin tabl. do ssania
chlorheksydyna + dekspantenol OTC Bepanthen plus krem
silne działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne, działa silniej na bakterie Gram-dodatnie niż na Gram-ujemne oraz na niektóre wirusy;
uszkadza ścianę komórkową
nie działa drażniąco na skórę i błony śluzowe
do odkażania pola operacyjnego, dekontaminacji rąk, do przechowywania wyjałowionych narzędzi chirurgicznych
miejscowo: zapobiegawczo w postaci kremu, maści, pastylek do ssania, roztworów do przepłukiwania jamy ustnej, do odkażania ran i oparzeń
w odkażaniu błon śluzowych w stomatologii, urologii, ginekologii, położnictwie, laryngologii i okulistyce
przechowywać w ciemnym miejscu
Cetylpirydyna OTC Halset tabl. do ssania
cetylpirydyna + lidokaina OTC Calgel żel
cetylpirydyna + kwas undecylenowy OTC Undofen Atomizer płyn do natryskiwania na skórę (grzybica skóry, łupież pstry).
czwartorzędowy związek amoniowy o działaniu odkażającym
działa bakteriobójczo wobec bakterii Gram-dodatnich i słabsze wobec Gram-ujemnych oraz grzybobójcze (Candida albicans); nie działa na prątki kwasooporne i wirusy
zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, dziąseł i gardła
Glin (octanowinian glinu) OTC Altacet żel, OTC Altix krem, OTC Płyn Burowa
glin (octanowinian glinu) + kwas borowy OTC Altacet tabl.
glin (octanowinian glinu) + wyciąg z koszyczków rumianku OTC Kamagel żel
działa miejscowo ściągająco (koaguluje białka na powierzchni tkanek), przeciwbólowo i przeciwzapalnie, zmniejsza obrzęk.
miejscowo w obrzękach i stłuczeniach tkanek miękkich.
Związki siarki
działają bakteriobójczo, grzybobójczo, keratolitycznie, adsorbująco i wysuszająco
leczenie trądziku, łupieżu, zaburzeń rogowacenia
7. Inne
Podofilotoksyna Rp. Condyline płyn, Rp. Wartec krem
lek przeciwmitotyczny, który hamuje podział komórek i prowadzi do nekrozy komórek nabłonkowych
otrzymywana jest z roślin Juniperus i Podophyllum
stosowana wyłącznie miejscowo
kłykciny kończyste okolic płciowych u kobiet i mężczyzn