Pojęcie rachunkowości, rachunkowosc

Pojęcie rachunkowości, jej zakres, funkcje, metody, zasady.

Rachunkowość to system informacyjny:
sformalizowany (ustawa o rachunkowości + rozporządzenia);
identyfikujący, mierzący, klasyfikujący (grupujący) i rejestrujący transakcje podmiotów (przedsiębiorstw) gospodarujących;
przetwarzający informacje o transakcjach;
dostarczający przetworzone informacje użytkownikom;

system - układ elementów powiązanych ze sobą;

Rachunkowość obejmuje:
1.opis przyjętych zasad rachunkowości (tzw. polityka rachunkowości);
2.prowadzenie ksiąg rachunkowych;
3.okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów;
4.wycenę aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego;
5.sporządzenie sprawozdań finansowych (bilans i rachunek zysków i strat) i innych których dane wynikają z ksiąg rachunkowych;
6.gromadzenie i przechowywanie dokumentacji, poddanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych;

aktywa - majątek przedsiębiorstwa (to mamy);
pasywa - źródło majątku (skąd my to mamy?);

Funkcje rachunkowości:
1.informacyjna
Polega na dostarczaniu informacji wykorzystywanych min. przy sporządzaniu sprawozdań finansowych lub przy podejmowaniu decyzji gospodarczych;
2.kontrolna
Realizowana za pośrednictwem różnorodnych działań kontrolnych
np. dokumentowanie wszystkich bez wyjątku operacji gospodarczych, sporządzanie bilansu obrotów i sald na koniec każdego okresu sprawozdawczego czy też przeprowadzaniu okresowego spisu z natury w celu porównania stanu faktycznego
ze stanem ujętym w ewidencji księgowej;
3.sprawozdawcza
Polega na sporządzaniu sprawozdań przekazywanych organom państwowym takim jak urzędy skarbowe, urzędy statystyczne, ZUS, NBP, sądy rejestrowe czy też prezentowanie przez przedsiębiorstwa dla potrzeb akcjonariuszy, udziałowców, kontrahentów;

Metody poznawcze rachunkowości:

1. Podmiotowa
Pomiar i rejestracja zdarzeń gospodarczych oraz stan środków rozpatruje się z punktu widzenia danej jednostki.

2. Bilansowa
Zasoby gospodarcze i związane z nimi zdarzenia ujmowane są dwustronnie.

3. Momenty i okresy sprawozdawcze
Określanie stanów środków gospodarczych w danym momencie.
Zdarzenia gospodarcze ujmowane są w określonym okresie sprawozdawczym (obrachunkowym).

4. Wyceny
Ujmowanie tylko tych zdarzeń gospodarczych, które można określić wartościowo (pieniężnie).

5. Grupowania
Tworzenie w ramach podmiotu jednorodnych grup na podstawie selekcji lub logicznej klasyfikacji.

Zasady rachunkowości:

1.memoriału (przeciwieństwem jest kasowa)
Ujmowanie w okresie wszystkich osiągniętych przychodów i kosztów niezależnie od terminu zapłaty;
2.współmierności
Przeciwstawienie przychodom koszty ich uzyskania;
3.periodyzacji
Podział i ujmowanie zdarzeń gospodarczych na okresy;
4.istotności
Przedmiotem rachunkowości są zdarzenia istotne z punktu widzenia oceny sytuacji majątkowej i finansowej;
5.ciągłości
Korzystanie z tych samych sposobów postępowania w kolejnych okresach;
6.ostrożnej wyceny
Odnosząca się do sposobów wyceny składników bilansowych i określania kosztów
i przychodów;
7.kontynuacji
Założenie, iż podmiot będzie kontynuował działalność w następnych okresach;
Zasoby majątkowe i źródła jego finansowania.

I. zasoby majątkowe = aktywa

Aktywa to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Składnik zasobów jednostki aby być zaliczony do jej aktywów powinien:
1.być kontrolowany przez jednostkę i pochodzić z wcześniejszych zdarzeń np. zakupu, produkcji własnej, darowizny;
2.być w przyszłości źródłem korzyści ekonomicznych;
3.mieć wiarygodnie określoną wartość;

zasoby majątkowe (podział wg postaci)
1.rzeczowe
a.środki pracy;
b.przedmioty pracy;
c.produkty pracy
d.towary
2.finansowe
a.udziały lub akcje
b.inne papiery wartościowe (obligacje, bony, polisy)
c.udzielone pożyczki
d.środki pieniężne
3.wartości niematerialne i prawne
a.prawa majątkowe
b.know-how
c.wartość firmy (goodwill)
d.koszty prac rozwojowych
4.należności
a.od kontrahentów
b.od instytucji publicznych
c.od innych podmiotów

W procesie produkcji za pomocą środków pracy oddziałuje się na przedmioty pracy, przekształcając je w produkty pracy.
Towary to artykuły zakupione celem odsprzedaży. Nie zostały one przez daną jednostkę wytworzone, lecz zostały przez nią nabyte i zostaną sprzedane w stanie nie przetworzonym. Towary są typowe dla działalności handlowej.

Zasoby majątkowe (podział wg celu nabycia)
1.zasoby związane z podstawową działalnością - nabyte w celu produkcji wyrobów i usług lub handlu;
2.inwestycje - nabyte w celu osiągnięcia innych korzyści z ich posiadania np. z przyrostu wartości (nieruchomość), przychodów z odsetek lub dywidend
(akcje, obligacje itp.).
Zasoby majątkowe (podział wg czasu, w którym podmiot osiąga korzyści z posiadania zasobu)

1.zasoby trwałe (powyżej 1 roku)
a.wartości niematerialne i prawne
b.rzeczowe zasoby trwałe
c.należności długoterminowe
d.inwestycje długoterminowe
2.zasoby obrotowe
a.zapasy
b.należności krótkoterminowe
c.inwestycje krótkoterminowe

Aktywa trwałe
1.Wartości niematerialne i prawne
Są to nabyte przez podmiot prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania przez okres dłuższy niż jeden rok.
Należą do nich min.: autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne (w tym programy komputerowe), licencje, koncesje, patenty, prawa do znaków towarowych, know-how, wartość firmy - kwota powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa;

2.Rzeczowe aktywa trwałe
a.Środki trwałe - są to rzeczowe aktywa trwałe, które spełniają następujące warunki:
i.są kompletne, sprawne i zdatne do użytkowania;
ii.przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż jeden rok;
iii.są wykorzystywane dla przynoszenia korzyści danemu podmiotowi;
b.Środki trwałe w budowie - są to poniesione nakłady na wytworzenie, nabycie lub montaż nowego środka trwałego lub ulepszenie (modernizację) już istniejącego;
c.Zaliczki na środki trwałe w budowie - są to zapłacone innym podmiotom kwoty pieniężne na nabycie lub wytworzenie środków trwałych;

3.Należności długoterminowe - są to kwoty pieniężne należne od innych podmiotów, których termin spłaty jest dłuższy niż jeden rok (czyli my jesteśmy wierzycielem, nam są należne pieniądze).
Uwaga! Należności z tytułu dostaw i usług nie zalicza się do długoterminowych nawet w przypadku ponadrocznego terminu spłaty!

4.Inwestycje długoterminowe - są to aktywa nabyte celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu ich wartości, pozyskania odsetek, dywidend lub innych pożytków. Czyli kupujemy coś aby sprzedać z zyskiem.
Nie jest to związane z podstawową działalnością firmy.
Zalicza się do nich:
a.nieruchomości
b.wartości niematerialne i prawne
c.długoterminowe aktywa finansowe

Remont nie zwiększa wartości środka trwałego. Jedynie modernizacja (zwiększenie możliwości) środka trwałego zwiększa jego wartość.
Amortyzacja to zaliczenie umorzenia środka trwałego do kosztów.
Amortyzacja liniowa: przyjmując środek do ewidencji zakładamy okres jego użytkowania (dzięki klasyfikacji urzędowej; każdy środek trwały ma tam przypisany okres użytkowania).
Np. wartość 10.000. Amortyzacja roczna wynosi 1000. Okres użytkowania wynosi 10 lat.
Całkowita amortyzacja środka trwałego - wartościowo w aktywach nie występuje.
Niektóre środki trwałe nie podlegają amortyzacji (nie zużywają się). Są to np. grunty, dzieła sztuki.

Środki trwałe pojawiają się w firmie poprzez nabycie bądź wytworzenie.
Nabycie jest pojęciem szerszym niż zakup. Zakup - płacimy za coś. Nabycie może polegać na darowiźnie lub leasingu.
Koszty nabycia są szersze niż zakupu. Np. nabycie samochodu: faktura, opłaty urzędowe, rejestracja itp.

Aktywa obrotowe

Ruch okrężny zasobów obrotowych w produkcyjnej działalności wytwórczej można przedstawić następująco:

materiały...◊ środki pieniężne ◊ należność ◊ wyrób gotowy ◊ produkcja nie zakończona ◊...materiały

1.zapasy (rzeczowe aktywa obrotowe)
a.materiały
b.półprodukty i produkty w toku
c.produkty gotowe (wyroby gotowe, zakończone usługi)
d.towary
2.należności krótkoterminowe
a.należności z tytułu dostaw i usług
b.należności z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń (od budżetu, urzędu celnego, ZUS)
c.należności dochodzone na drodze sądowej
3.inwestycje krótkoterminowe
a.krótkoterminowe aktywa finansowe
i.środki pieniężne
b.inne inwestycje krótkoterminowe

II. Źródła finansowania majątku - pasywa

Kapitały (pasywa) mogą być: własne i obce.

1.kapitał własny
a.kapitał podstawowy
b.kapitał zapasowy - przedsiębiorstwo wypracowuje zysk a właściciele nie korzystają z dywidendy; zysk finansuje przedsiębiorstwo a nie właścicieli; na rozwój, inwestycje;
c.kapitał rezerwowy - może być z zysku lub gdy uznamy, że wartość rynkowa aktywów jest wyższa niż księgowa;
d.wynik finansowy - zysk (majątek się zwiększył) lub strata (majątek zmalała);

2.zobowiązania (kapitał obcy)
Np. wobec banku - kredyt, wobec dostawców, wobec państwa, wobec pracowników.
a.zobowiązania długoterminowe (ponad rok)
b.zobowiązania krótkoterminowe (do roku)

Różne nazwy kapitału podstawowego w zależności od rodzaju prawnej formy przedsiębiorstwa:
kapitał udziałowy - spółka z o.o.
kapitał akcyjny - spółka akcyjna
fundusz zakładowy - przedsiębiorstwo państwowe