PODSTAWOWE POJĘCIA BOTANICZNE
SYSTEMATYKA - (taksonomia) roślin, której głównym celem jest klasyfikowanie roślin w grupy systematyczne oraz badanie nad filogenezą i pokrewieństwem tych grup
MORFOLOGIA ROŚLIN - zajmuje się kształtem i budową roślin w aspekcie opisowym lub porównawczym oraz morfogenezą i embriologia, należą do niej też anatomia i cytologia, badające budowę tkanek i komórek roślinnych.
FIZJOLOGIA ROŚLIN - zajmuje się badaniem czynności życiowych roślin.
GEOBOTANIKA - zajmuje się składem flory i rozmieszczeniem przsestrzennym roślinności na świecie.
TYP - kategoria klasyfikacyjna w systematyce organizmów, jednostka niższa od królestwa, obejmująca blisko spokrewnione klasy
KLASA - kategoria klasyfikacyjna w systematyce organizmów, jednostka niższa od typu, obejmująca blisko spokrewnione rzędy.
RZĄD - jednostka w systematyce organizmów niższa od klasy, obejmująca blisko ze sobą spokrewnione rodziny.
RODZINA (familia) - w systematyce organizmów jednostka taksonomiczna niższa od rzędu, obejmująca blisko spokrewnione rodzaje.
RODZAJ (genus) - jednostka systematyczna niższa od rodziny obejmująca blisko spokrewnione gatunki. W nomenklaturze nazwa rodzaju jest pierwszym członem łacińskiej nazwy gatunku.
PODRODZAJ (subgenus) - w obrębie rodzaju, w celu ułatwienia skonstruowania kluczy do oznaczania roślin, niekiedy wyróżniane są podrodzaje grupujące gatunki podobne sobie. Rataj wyodrębnił dwa podrodzaje ( Helianthum i Echinodorus)
SEKCJA - w obrębie rodzaju, w celu ułatwienia skonstruowania kluczy do oznaczania roślin, niekiedy wyróżniane są sekcje grupujące gatunki podobne sobie. Rataj podzielił rodzaj(Echinodorus) na sekcje, a Jacobsen podzielił rodzaj (Cryptocoryne) na grupy.
GATUNEK (species)skrót: sp. - podstawowa jednostka w systematyce organizmów obejmująca grupę naturalnych populacji roślin swobodnie krzyżujących się i odznaczających się właściwą im zmiennością w obrębie swoistych cech morfologicznych, anatomicznych, fizjologicznych i innych. W nomenklaturze łacińskiej określany jest nazwą dwuczłonową.
PODGATUNEK (subspecies) skrót: subsp. - grupa osobników tworząca regionalny wariant gatunku lub ewentualnie ekotyp. W nomenklaturze łacińskiej określany nazwą trójczłonową.
ODMIANA (varietas) skrót: var. - grupuje osobniki różniące się od siebie morfologią i ekologią. Ujmując inaczej, jest to grupa osobników tworząca wyraźny lokalny wariant gatunku.
FORMA (forma) skrót: f. - grupy osobników różniących się jedną lub kilkoma cechami i sporadycznie występujących w populacjach danego gatunku. Cechy te zazwyczaj wskazują na specyficzną morfolofię roślin, często determinowaną przez odbiegające od normy siedlisko, w którym występują osobniki z danej populacji, a nie ich genotyp.
MIESZANIEC (hybrida) - okaz powstały ze skrzyżowania dwóch genetycznie różnych osobników, np. należących do różnych gatunków (mieszaniec międzygatunkowy) lub rodzajów (mieszaniec międzyrodzajowy). Mieszańce są na ogół niepłodne. W nomenklaturze botanicznej oznacza się ich znakiem x w nazwie. W przypadku określania rodziców na pierwszym miejscu podajemy roślinę mateczną, a na drugim dawcę pyłku. Mieszańce mogą tworzyć się samorzutnie w warunkach naturalnych lub powstawać na drodze sztucznych krzyżowań (jest to jedna z metod uzyskiwania odmian uprawnych - kultywarów)
KULTYWAR (cultivar) skrót: cv. - czyli odmiana uprawna jest roślina wprowadzona do uprawy ze względu na wyróżniające ją cechy, utworzona na drodze świadomej lub nieświadomej ingerencji ogrodniczej (poprzez krzyżowania lub działanie czynnikami biologicznymi lub chemicznymi wywołującymi mutacje, które prowadza do trwałych bądź czasowych zmian morfologicznych i fizjologii roślin). Obecnie skrótu cv. się nie stosuje odrzucając również formuły mówiące o mieszańcowym pochodzeniu na poziomie gatunku, a nazwę pisze się z dużej litery pismem prostym ujętą w górne pojedyncze apostrofy.
PLECHOWCE (Rośliny niższe) - jednokomórkowe lub wielokomórkowe rośliny o budowie nie zróżnicowanej na tkanki i organy lub słabo zróżnicowanej mające postać plechy w kształcie nitkowatym, blaszkowatym lub rurkowatym.
ORGANOWCE (Rośliny wyższe) - rośliny zwane także pędowcami. Dzielą się na zarodnikowe i nasienne.
ROŚLINY ZARODNIKOWE (Cryptogamae) - rośliny nie wytwarzające kwiatów, rozmnażające się głównie przez zarodniki. U większości występuje wyraźna przemiana pokoleń. Dzielą się na Mszaki i Paprotniki.
WĄTROBOWCE (Hepatica) - Obejmuje około 8500 gatunków występujących na całym świecie, głównie w miejscach zacienionych, wilgotnych. Rozmnażają się wegetatywnie lub przez zarodniki.
MCHY (Musci) - rośliny zarodnikowe około 14 tys. gatunków występujące w różnych siedliskach całej kuli ziemskiej. Mchy tworzą gęste darnie na ziemi skałach, pniach drzew, w wodzie, na bagnach i torfowiskach. Przechodzą przemianę pokoleń.
PAPROCIE (Filicinae) - ciemnolubne rośliny zarodnikowe. Dzielą się na dwa rzędy: paprocie właściwe (Filicales) obejmuje 90% gatunków paproci rosnących na ladach oraz paprocie wodne (Hydropteridales) pływające, wodne lub bagienne.
NAGONASIENNE - Nagozalążkowe(Gymnospermae) - drzewiaste, jedno lub dwupienne zwykle o kwiatach rozdzielnopłciowych, wiatropylnych i bez okwiatu, zalążki a później nasiona rozwijają się na powierzchni wolnych owocolistków, niczym nieosłonięte owoce nie tworzą się gdyż owocolistki nie zrastają się w zalążnię. Około 600 gatunków na całej kuli ziemskiej.
OKRYTONASIENNE - Okrytozalążkowe(Angiospermae) - zalążki zamknięte w zalążni słupka. Ich zapłodnienie odbywa się za pomocą łagiewki pyłkowej, która przenosi do woreczka zalążkowego męskie komórki płciowe, po czym zalążek przekształca się w nasienie, a zalążnia w owoc. Ponad 200 tys. gatunków dzielą się na jednoliścienne (Monocotyledoneae) i dwuliścienne (Dicotyledoneae).
CHROMOSOMY - samo odtwarzające się, stałe składniki jądra komórkowego będące nosicielami genów, ich liczba w komórce kształty, wielkość i organizacja są charakterystyczne dla danego gatunku. U organizmów diploidalnych ( większość zwierząt i roślin) powstających z podziału zapłodnionej komórki jajowej, wszystkie komórki somatyczne mają po 2 zespoły chromosomów - genomy - i każdy typ chromosomów występuje w postaci pary. Termin ten został wprowadzony przez W. Waldeyera w 1888r.
GENOM - podstawowy pojedynczy zespół chromosomów jądra komórkowego zawierający pojedynczy zespół genów, podstawowa liczba - zespół chromosomów "1n"
POLIPLOIDY - są to rośliny o zwiększonej liczbie zespołów chromosomów w jądrach komórkowych, co odbija się na wyglądzie. W zależności od liczby występujących w jądrze zespołów chromosomów rośliny poliploidalne określa się jako: diploidy (2n), triploidy (3n), tetraploidy (4n), pentaploidy (5n), heksaploidy (6n), heptaploidy (7n), oktaploidy (8n), itd...
ROŚLINY |
Organizmy o komórkach prawie zawsze okryte ścianą komórkową, najczęściej samożywne, dzięki ciałkom zieleni wytwarzają przez asymilację złożone związki organiczne z prostych związków nieorganicznych (dwutlenku węgla i wody z solami mineralnymi). Energię do tych syntez czerpią w procesach fotosyntezy lub chemosyntezy. W przebiegu ewolucji wytworzyło się ogromne bogactwo form roślin przystosowanych do najróżniejszych warunków bytowania, obejmujące około 500 tys, gatunków. |
GLONY |
|
|
|
|
|
GLONY |
|
|
|
|
|
|
|
|
GLONY |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ZIELENICE |
|
|
|
|
GLONY |
|
|
|
|
|
|
|
|
GLONY |
|
|
WĄTROBOWCE |
|
PAPROCIE |
|
|
|
|
DWULIŚCIENNE |