SURDOPEDAGOGIKA
Surdopedagogika jest działem pedagogiki specjalnej, zajmującym się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu, a więc osób niesłyszących (głuchych) i słabo słyszących (niedosłyszących z resztkami słuchu). Celem surdopedagogiki jest przywracanie sprawności uszkodzonego zmysłu słuchu przez umożliwienie korzystania z posiadanych resztek słuchowych drogą odpowiednich ćwiczeń bądź pobudzanie nerwu słuchowego i centralnego układu nerwowego przez zastosowanie wszczepu ślimakowego oraz przywracanie sprawności psychicznej przez usprawnianie procesów poznawczych, zaburzonych w skutek ograniczenia percepcji bodźców słuchowych, w tym mowy dźwiękowej.
Terminem „głusi”, a współcześnie „niesłyszący” określa się ludzi, którzy od urodzenia
byli pozbawieni słuchu lub utracili go w ciągu życia.
Klasyfikacje głuchoty:
Ze względu na przyczynę:
Głuchota dziedziczna, Głuchota wrodzona, Głuchota nabyta w czasie porodu,
Głuchota nabyta już po urodzeniu, Głuchota nabyta w czasie życia osobniczego.
Ze względu na stopień utraty słuchu:
Głuchota całkowita, którą określamy stan zupełnego braku czynności analizatora słuchowego. Badanie wykazuje tutaj całkowity brak percepcji dźwięków, czyli tzw. głuchotę totalną (to stan bardzo rzadki).
Głuchota częściowa, słyszenie obniżone w różnym stopniu. Występują tutaj dwie zasadnicze grupy upośledzonych:
- Głusi z resztkami słuchu- posiadają nikłe pozostałości słyszenia. Ubytek słuchu przekracza tu 80 decybeli (dB). Możliwość słyszenia przy pomocy aparatury wzmacniającej.
- Niedosłyszący- do grupy słabosłyszących należą głusi z ubytkiem słuchu 40- 80 dB. Muszą używać protez - aparatury wzmacniającej.
Dziecko głuchonieme to dziecko, które ma trudności w rozumieniu mowy ustnej bez użycia aparatu słuchowego, a uszkodzenia wzroku jest na tyle duże, że uniemożliwia
mu lub znacznie utrudnia posługiwanie się zwykłym drukiem. Ograniczenia te zmniejszają możliwości dziecka w zakresie uczenia się, wykonywania czynności życia codziennego, samodzielnego poruszania się oraz porozumiewania się z otoczeniem.
Dwa typy niedosłuchu i ich różnice
Niedosłuch typu przewodzeniowego -powstaje w wyniku zablokowania lub uszkodzenia ucha zewnętrznego lub środkowego, w wyniku czego fale nie docierają do ucha wewnętrznego; osoba z tym rodzajem niedosłuchu ma zazwyczaj lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. Niektóre formy są tymczasowe np. podczas lotu samolotem czy przeziębienia.
Niedosłuch typu odbiorczego - Pojawia się wyniku uszkodzenia ucha wewnętrznego
lub nerwu słuchowego i na ogół nie można mu zaradzić przez leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. Osoby słyszą dźwięki zniekształcone, ponieważ różne częstotliwości składające się na dany dźwięk są przez nie odbierane z różnym natężeniem (wysokie tony słyszane gorzej lub w ogóle).
Jak zapobiec lub skorygować uszkodzenia słuchu:
Zapobieganie hałasom
Wczesne wykrywanie, ponieważ: pozwala to wyposażyć dzieci w aparaty słuchowe
tak wcześnie jak jest to możliwe; interwencja rozpoczęta przed ukończeniem 6m.życia umożliwia osiąganie lepszych wyników w zakresie umiejętności czytania i mówienia
w późniejszych latach; programy przedszkolne pozwalają dzieciom opanować język
we właściwym dla rozwoju języka okresie życia; programy wczesnej interwencji pomagają rodzicom w lepszym rozumieniu niedosłyszących członków rodziny
i efektywnym zaspokajaniu ich bardzo specyficznych potrzeb;
Technologie medyczne: implanty ślimakowe.
Zwiększenie świadomości społecznej.
Metody wykrywania uszkodzenia słuchu:
Metody wykrywania niedosłuchu badania emisji otoakustycznej u noworodków (AOEs);
Tony czyste (dzieci starsze) - fale dźwiękowe o określonych częstotliwościach z użyciem audiometru (urządzenie wytwarzające dźwięki);
Metoda pomiaru przewodnictwa powietrza
Metoda pomiaru przewodnictwa kostnego
|
NIEDOSŁYSZĄCY |
NIESŁYSZĄCY |
Stopień niedosłuchu |
Uczniowie z lekkim i umiarkowanym uszkodzeniem słuchu mogą uczęszczać do szkół powszechnych. Należy zapewnić im konsultacje i usługi różnych specjalistów np. logopedy, audiologa. |
Uczniowie ze znacznym i głębokim uszkodzeniem słuchu wymagają intensywnego nauczania umiejętności komunikowania się i potrzebują wielu usług dodatkowych. Metodą najczęściej używaną w pracy z dziećmi niesłyszącymi jest metoda totalnej komunikacji, niezbędna jest jednak przy tym pomoc asystentów edukacyjnych. |
Możliwość używania resztek słuchu |
Większość uczniów używa aparatów słuchowych. Dzięki temu przy wprowadzaniu do nauczania pewnych modyfikacji mogą oni czerpać korzyści |
Większość uczniów niesłyszących posiada mało użytecznego słuchu szczątkowego. Aby mogli oni korzystać z nauczania ustnego, konieczne są znaczne modyfikacje sposobów nauczania. |
Osiągnięcia |
Osiągnięcia w nauce uczniów niedosłyszących i niesłyszących są na ogół niższe niż osiągnięcia ich słyszących rówieśników. Uczniowie ci potrzebują intensywnego nauczania podstawowych umiejętności językowych i komunikacyjnych. |
Metody nauczania osób z uszkodzonym słuchem:
Metoda czysto ustna, metoda totalnej komunikacji (mowa dźwiękowa i język migowy), fonogesty, komunikacja gestem, czytanie z ust, alfabet palcowy, język znaków.
Nadrzędnym celem pracy surdopedagoga jest przygotowanie osób z wadą słuchu
do funkcjonowania w warunkach życiowo zmienionych wskutek istniejącej
wady i do możliwie samodzielnego życia.
W procesie praktycznej rewalidacji surdopedagogika uwzględnia następujące
metody i zasady:
Profilaktykę: zapobieganie występowaniu i pogłębianiu się wady słuchu i jej skutków, szczególnie w zakresie zaburzeń osobowościowych;
Kompensację: rozwijanie i wykorzystywanie innych zmysłów dla poznawania rzeczywistości;
Korekturę: wykorzystywanie różnych urządzeń ułatwiających odbiór świata dźwięków;
Usprawnianie: uwrażliwianie istniejących resztek słuchu i wykorzystywanie
ich dla pełnego rozwoju dziecka;
Dynamizowanie: psychiczne aktywizowanie jednostki, budzenie wiary
we własne siły i możliwości.