Czym jest socjalizacja?
Socjalizacja to inaczej uspołecznienie jednostki ludzkiej. W nieco innym aspekcie ten proces ujęty być może jako * wrastanie * jednostki w pewną kulturę, jako * kulturalizacja * jednostki ludzkiej.
Socjalizacja ujęta tak szeroko, dotyczy wszystkich społeczeństw. Ale jest rzeczą wiadomą, że proces uspołecznienia w formie planowej i intensywnej obejmuje przede wszystkim młode pokolenie: młodzież i dzieci. Socjalizacja dokonuje się częściowo w postaci wpływów ubocznych, niezamierzonych. Jej ramy stanowi jednak działanie niezamierzone, wychodzące od pokolenia dojrzałego i skierowane na pokolenie dojrzewające.
Pojęcie socjalizacji wiąże się ściśle z pojęciem roli społecznej. Człowiek żyjący w społeczeństwie bierze na siebie, zależnie od warunków w których żyje i pracuje, szereg ról społecznych, wśród których jedna zawodowa, zajmuje miejsce szczególne. Idzie tu oczywiście nie o same abstrakcyjne czynności zawodowe. Fakt, że tkwi się w pewnym zawodzie, angażuje człowieka i skłania do specyficznej formy zachowań, które w jakimś stopniu przenoszą się na inną sytuacje zachowań.
Ważnym zadaniem socjalizacji jest przygotowanie człowieka do pełnienia ról: rodzicielskich, obywatelskich, koleżeńskich, małżeńskich. Role te kształtowane są w zależności od potrzeb grupy i możliwości jednostki, która takie role ma spełniać.
Pełnienie ról społecznych przejawia się w podejmowaniu zadań i w ich sprawnym realizowaniu. Dzieci wykonują na przykład wynikające ze społecznej roli syna lub córki, brata lub siostra, kolegi lub koleżanki. W tym przypadku w każdej kulturze kształtuje się swoisty dla tej kultury układ ról społecznych, zależny od wieku, płci, wykształcenia i pozycji społecznej danego osobnika. Roli społecznej, w każdym takim przypadku, jest podporządkowany zespół związanych z nią zadań.
Socjalizacją nazywamy proces mający na celu uspołecznienie jednostki, dokonuje się on na wielu poziomach i w różnych instytucjach. Praktycznie rzecz biorąc, człowiek uczy się stawać się członkiem społeczeństwa całe życie. Oddziaływania społeczne między jednostkami kształtują u każdej z nich osobowość, uczą poszanowania norm i wartości istotnych dla społeczeństwa oraz schematów zachowań, które czynią z niego "istotę społeczną".
Socjalizacja dokonuję się poprzez:
wzmacnianie - system kar i nagród piętnujących niewłaściwe zachowania i nagradzających prawidłowe
przekaz symboliczny
przekaz intencjonalny - sterowany przez instytucje edukacyjne proces kształtowania określonych wartości w głowie jednostki. Zajmuje się tym szkoła, a także w najwcześniejszym etapie rozwoju młodego człowieka rodzina
Socjalizacja jest wspomagana poprzez zjawisko zwane kontrolą społeczną. Instytucje powołane do kontrolowania ludzkich zachowań dysponują zestawem nagród i sankcji, nagradzających prawidłowe, a karzących dewiacyjne zachowania.
Trzy etapy socjalizacji: (podz. wg Bergera i Lukmana)
1)Socjalizacja pierwotna- w domu rodzinnnym człowiek uczy się norm, tzw. kręgosłupa moralnego,
2) Socjalizacja wtórna- wpływ innych instytucji tuż przed szkołą a potem szkoła,
3) Socj. krytyczna- posiadanie kompetencji społecznych.
SOCJALIZACJA PIERWOTNA (socjalizacja początkowa):
w okresie dzieciństwa, jednostka staje się członkiem społeczeństwa , wzory zachowań i podstawowe role społeczne , kształtowanie osobowości podstawowej , uczucia, więź emocjonalna z rodzicami , przejmowanie sposobu widzenia, wartości, postaw i wzorów zachowania od rodziców
pod koniec pojawia się „uogólniony inny”; odkrycie ogólnospołecznych reguł - internalizacja
SOCJALIZACJA WTÓRNA:
wprowadzenie człowieka w elementy życia społecznego , szkoła, nauka , człowiek dokonuje wyborów , nie wymaga więzi emocjonalnej , czasem naśladowanie mechanizmów socjalizacji pierwotnej , kształtuje się osobowość modalna
Wychowanie - to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:
- wychowanie naturalne pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje - rodzina, kontakty społeczne, obyczaje, religia
- wychowanie instytucjonalne - celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących takich jak: przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka
Resocjalizacja - proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa.
brak
notatki
Pojęcie osobowości - Człowiek jest istota społeczną ukształtowaną przez kulturę w procesie socjalizacji. Efektem procesu socjalizacji są określone cechy osobowości, poglądy. Osobowość człowieka dzielimy na elementy:
Biogenne - płeć, wzrost, fizjologię.
Psychogenne - pamięć, wola, inteligencja, temperament (ale nie zbadano, czy temperament jest cechą wrodzoną, czy nabytą).
Socjogenne (wartości, normy, wzorce).
O zachowaniu człowieka decydują socjogenne elementy osobowości:
Kulturowy ideał osobowości.
Role społeczne.
Jaźń subiektywna i odzwierciedlona.
Osobowość składa się z dyspozycji psychicznych, wpływających na zachowanie jednostki.
rola społeczna - zespól oczekiwań odnoszących się do zachowań osoby zajmującej daną pozycję w strukturze społecznej lub ogół praw i obowiązków wiążących się z daną pozycją społeczną lub stanowiskiem. Jan Szczepański rolę społeczną definiuje jako "względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, będących reakcjami na zachowania innych osób, przebiegających wg mniej lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru." Osoba pełniąca daną rolę społeczną zobowiązana jest zachowywać się w określony sposób, wykonywać pewne czynności; z tytułu odgrywanej roli posiada ona pewne uprawnienia, które innym nie przysługują. Równocześnie osoby pozostające w kontakcie z jednostką pełniąca daną rolę społeczną oczekują, że będzie się ona zachowywać zgodnie z określonym wzorcem postępowania. Wzorzec ten zwykle zostawia jednostce pewien margines dowolności w zakresie odgrywania roli. W jednych przypadkach margines ten jest większy, w innych bardzo wąski. Przekroczenie granic dotyczących stopnia swobody w wykonywaniu roli naraża jej wykonawcę na negatywne sankcje społeczne.
Tożsamość społeczna jest nadawana społecznie, przekształcana społecznie i musi być potwierdzana społecznie. Jesteśmy tacy, za jakich uznają nas inni. Tę samą ideę wyraża pojęcie jaźni odzwierciedlonej - Cooley'a. W określonych warunkach może nastąpić "alternacja" tożsamości, czyli trwała jej przemiana (np. pod wpływem praktyk religijnych lub terapii psychoanalitycznej). Tożsamość społeczna ujmowana jest najczęściej w kategoriach psychologicznych, socjologicznych i kulturowych. Jest to tożsamość jednostki, grupy społecznej lub zbiorowości, dzięki której i poprzez którą umiejscawia ona samą siebie w jakimś obszarze rzeczywistości społecznej bądź też sama jest osadzana w tej rzeczywistości przez zewnętrznego obserwatora (inną jednostkę, grupę zbiorowości) Ogólnie mówiąc tożsamość jest to okazywanie innym jednostkom i samemu sobie identyfikacji (utożsamiania się) z jakimś elementami rzeczywistości społecznej.
Rodzaje zespołów jaźni:
1/ jaźń subiektywna - jaźń która decyduje o naszej osobowości (jesteśmy w centrum wszechświata, kim jestem? Po co jestem? Wiemy o swoich zaletach i wadah);
2/ jaźń fasadowa - kierujemy ją na zewnątrz (reklamujemy się). Przekonanie otoczenia, że jaźń fasadowa jest autentyczna (chociaż wiemy że nie jest). Im mniejsza jest siła jaźni subiektywnej tym większą rolę odgrywa jaźń fasadowa.
3/ jaźń odzwierciedlona - ja w odbiciu lustrzanym (jak mnie inni postrzegają, jakie mają opinie na mój temat). Im mniejsza siła jaźni subiektywnej tym większa siła jaźni odzwierciedlonej.
Jaźń zobiektywizowana - jest wypadkową tych 3 jaźni. Ma na celu zrównoważenie tych 3 jaźni.
Statusem nazywamy miejsce jednostki w społeczeństwie. Wyróżniamy dwa rodzaje statusu: - przypisany - jednostka dziedziczy określoną pozycję społeczną z racji przynależności do danej grupy (np. narodowość) - nabyty (osiągany) - jednostka sama musi sobie wywalczyć pozycje w społeczeństwie poprzez edukację lub też posiadanie odpowiednich środków materialnych, by sobie daną pozycję społeczną kupić
Kultura jest to ogół wytworów działalności ludzkiej materialnej i niematerialnej. Jest to też ogół wartości i sposobów postępowania uznawanych, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach. Jest przekazywana innym zbiorowościom i następnym pokoleniom. Wg definicja Jana Szczepańskiego, istotną cechą kultury jest jej przekazywalność. Schematy zachowań i wzory działań są przekazywane. Ponadto przekazywane są wytwory działalności i wartości.
Kultura materialna - termin określający wszelkie fizycznie istniejące rzeczowe wytwory pochodzące z przejawów działalności człowieka - zarówno przedmioty sztuki jak i przedmioty użytkowe. Do kultury materialnej zalicza się również sposoby wytwarzania przedmiotów np. technologia produkcji stali, sposoby uprawy roślin i hodowli zwierząt itp. Kultura niematerialna - do jej dorobku zaliczamy wszelkie dzieła duchowe człowieka, które trwają wiekami i przekazywane są kolejnym pokoleniom.
Definicja wartości - Wartość jest to dowolny przedmiot materialny lub idealny, w stosunku do którego jednostki czują szacunek i przypisują mu ważną rolę w życiu i dążenie do niego odczuwają jako przymus. Wartości dzielą się na emocjonalne (odczuwane, atrakcyjne w znaczeniu emocjonalnym) i uznawane oraz na podstawowe (autoteliczne - same w sobie, np. dobro, piękno, prawda, sprawiedliwość) i instrumentalne (środki do osiągnięcia wartości). - wg, Szczepańskiego.
notatki
notatki
Etnocentryzm kulturowy jest tendencją do traktowania własnej kultury jako moralnie wyższej od innych kultur, a co za tym idzie, do oceniania innych kultur według własnych kryteriów. Obserwator umieszcza wtedy siebie w środku, w centrum rzeczywistości. Relatywizm kulturowy w najogólniejszej i najbardziej potocznej wersji zakłada więc, że kultury są ze sobą nieporównywalne i nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od kontekstu społecznego, z którego się wywodzą. Każde zjawisko, które naukowiec bada, należy analizować i interpretować tam, gdzie stanowi ono część danej kultury.
Stereotyp - jest to pojęcie szersze niż uprzedzenie. Oznacza przypisywanie identycznych cech, każdej osobie należącej do danej grupy bez uwzględnienia istniejących w rzeczywistości różnic między członkami tej grupy. Np. wszyscy członkowie tej nacji to ........., najczęściej dotyczą mniejszości narodowych.
Kontrola społeczna nakazuje nam wypełnianie obowiązków obywatelskich (zwłaszcza w małych miejscowościach). Kontrola społeczna to zamierzone panowanie społeczeństwa nad jednostką w odróżnieniu od niezamierzonego wpływu społecznego na jednostkę. Obecnie jest to przyjęty w społeczeństwie system normatywny i jego sankcjonująca moc. Na poziomie makrospołecznym - sprawowana zwykle przez władzę, także przez prawa wolnego rynku, ale one same nie wystarczą, muszą być wspierane przez zachowania i postawy jednostek na poziomie mikrospołecznym. Na poziomie mikrospołecznym - są to niezakłócone procesy socjalizacji (internalizacja prawa). Podstawowym celem społecznej kontroli jest jedność i zwartość społeczeństwa poprzez zapewnienie integracji jednostki ze społeczeństwem.
notatki
Zachowaniem dewiacyjnym nazywamy takie zachowanie, które odbiega od powszechnie akceptowanych norm społecznych. Jej występowanie jest wynikiem nieskuteczności kontroli społecznej, stanowi zakłócenie równowagi.
Konformizm jest to zmiana zachowania lub postawy osoby w wyniku rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu jakiejś osoby lub grupy osób. Konformizm wynika z potrzeby akceptacji, lenistwa lub jest podyktowany rozsądkiem. Konformizm jest elementem łagodzącym napięcia powstałe w procesie socjalizacji.
Zwyczaje indywidualne