TRÓJWYMIAROWOŚĆ PRZESTRZENI
1.Perpsepktywa linearna:
-im dalej tym mniejsze
-jeden punkt zbieżny
-widza nie ma w obrazie
2.Perspektywa kulisowa:
-widza nie ma w obrazie
1 i 2 zewnętrzna pozycja widza
3.Piętrzenie planów:
-widz jest na dole, ale też na zewnątrz
4.Perspektywa odwrócona:
-konstrukcja nas zaprasza do wejścia „do środka” obrazu
5.Perpsektywa odwrócona
-hierarchizacja ważności, wielkości postaci
-duże=ważniejsze
-inne relacje przestrzenne
-wciąga widza do środka
KOMPOZYCJE
1.Horyzontalna:
-nie ma punktu ciężkości
-widz się przesuwa po lini
2.Wertykalna=pionowa:
-koncentruje spojrzenie na pewnym elemencie
-ważny element jest statyczny
3.Diagonalna=ukośna:
-pokazuje ruch, dynamikę
-ruch wstępujący
4.Centralna:
-punktem centralnym jest twarz
-koncentruje uwagę na jednym punkcie
KOLORYSTYKA
W sztuce ludowej nie ma rzeźby niepolichromowanej (niekolorowej)
-kolory złamane (rozbielone, złamane ziemią)
-ważne jest czy kolor jest czysty, złamany etc.
-zestawienia kolorów
DEKORACYJNOŚĆ
-dużo elementów w sztuce ludowej
-Horror Vacui-lęk przed pustą przestrzenią-artysta nie posługuje się pustką
-pustka jest brzydka, negatywnie odbierana
-„ozdobić znaczy wielić”
HISTORIA ZAINTERESOWANIA SZTUKĄ LUDOWA
Vico-zył w drugiej połowie XVIII w., Włoch, filozof i retoryk, nie zgadzał się z koncepcją oświecenia
-jako pierwszy użył słowa „ludowe”(nie skażone cywilizacją)
-za Vico podążają romantycy
-wiek XIX - zainteresowanie twórczością słowną i bzyczą
-ludzie ze wsi przenoszą się do miast, zaczynają pracować w fabrykach
-wspólnoty - „my-naród”, „my-gr. Etniczna”
-ludowość, sztuka ludowa - najstarszy element tradycji narodowej
-plastyka ludowa-odbiega od tego czym była sztuka kanoniczna; istnieje piękno jako rzecz uniwersalna
-sztuka zdobnicza-zdobywa uznanie
a)ewolucjonizm
-zaczęto mówić o sztuce jako o elemencie magii
-nie liczy się forma materialna tylko magiczna
b)strukturalizm
-nie ma mowy o formie tylko o strukturach
-poszukujemy dzieła sztuki jako nośnika struktur
c)kanony(pol. XIX w.)
-inne systemy wartości estetycznych
-dzieła badane pod wpływem „kto jest artystą”etc.
-otoczenie wizualne wielkich artystów
-Alois Riegl-interesował się sztuką ludową, humanista wiedeński
d)marksizm-od 40tych lat XIX wieku
-myśli się w kategoriach warstw społecznych
-sztuka ludowa staje się czymś tworzonym przez klasę, a nie pojedyncze osoby
-w dawnej sztuce ludowej artysta jest anonimowy(nie podpisywał prac), jego dzieło jest dziełem całej klasy społecznej
e)psychologizm
-mówienie o sztuce ludowej w kategoriach psychologicznych
-mówienie o zbiorowości, która dysponuje pewnymi cechami
-B.Croce - filozof i esteta, koniec XIX w, Włoch, wskazuje na wielką potęgę artysty ludowego, wizja artysty ludowego jako indywidualności
PRACE BADACZY POLSKICH
1.Eugeniusz Frankowski - etnograf
-podchodzi do sztuki ludowej tworząc ciągi typologiczne
-koncepcja sztuki ludowej nie jest spójna, ale jest złożona formalnie
-koncentruje się na tłumaczeniu konkretnych zjawisk, z którymi się spotyka
-po I WŚ
2.Mieczysław Gładszy - etnolog
-zastosował badanie psychologiczne
-badał za pomocą testów które opublikował w dwóch książkach
-formy testów:4 rysunki przedstawiające gałązkę z listkami (w góre, w dół, prawo, lewo); wybierali gałązkę w prawo i listki w górę, ale nie wiedzieli dlaczego
-zastosowanie dobrego testu i próba zanalizowania go
3.Ksawery Piwocki - historyk sztuki
-geneza o historycznej genezie sztuki ludowej (lata 50te XXw)
-interesowały go nurty psychologiczne
-analizował ikony
-próbuje tłumaczyć formę sztuki ludowej odwołując się do psychologii
-po II WŚ zajmuje się historią sztuki ludowej
-patrzy na sztukę ludową przez pryzmat historii
4.Józef Grafowski
-koncentrował się na formie sztuki ludowej
-wszystkie jego prace zawierają szczegółowe opisy
-styl ludowy-myślenie charakterystyczne w XIX w.
-wyczulony na formę
-dokładnie opisywał cechy formalne przez co zaczęto myśleć, że sztuka ludowa jest oderwana od rzeczywistości
-nie napisał, że styl ludowy jest czysto formalny
5.Jacek Olędzki - etnograf
-prowadził badania na Kurpiach w latach 60tych
-zajmował się historią twórców
-regionalizacja sztuki ludowej:
Zauważył różnice regionalne
Historyczne wytłumaczenie
Podzielił Polskę na regiony:
a)dawno skolonizowane-trudno dostępne tereny, osadnictwo rozproszone, brak ośrodków gdzie artysta może się pokazać, późne pojawienie się obrazków świętych, jest malarstwo, rzeźba ludowa
b)niedawno skolonizowane (wcale)-człowiek miał większe szanse na spotkanie się ze sztuką ludową (wielkopolska, małopolska, płd. Mazowsze)
HISTORYCZNA GENEZA POLSKIEJ SZTUKI LUDOWEJ
Ksawery Piwocki
-tłumaczył odrębność sztuki ludowej za pomocą psychologii
-dwa wątki:psychologiczny i kultura ludowa
-artysta jest wyrazicielem swojej sztuki ludowej
-artysta ludowy-reprezentant świata, zakorzeniony w swoim środowisku
-pozycja historyczno-materialistyczna Piwockiego
-materializm historyczny
-podstawa metodologiczna nie była wolnym wyborem w Polsce
-marksizm jako sposób myślenia o historii i przyszłości
-inspiracja Piwockiego to Arnold Hauser-autor dzieła o rozwoju sztuki ludowej z punktu marksizmu, konflikt między klasami, napięcie klasowe, społeczne które determinuje sztukę ludową
-Piwocki wychodził z założenia, że sztuką ludową tworzy klasy społeczne
Klasa chłopska - zyskuje świadomość klasową->czynszowanie wsi, uwłaszczanie chłopów
1.aspekt cierpienia Jezusa i Maryi w obrazach i literaturze
2.Derotio Moderna-ruch który kładł nacisk na indywidualne zrozumienie zbawiciela
-do tego niezbędne są obazy
-musimy patrzeć na obraz , żeby się w niego wczuć
-te dwie cechy (1 i 2) odnajdziemy w sztuce ludowej
-ikonografia-nauka o sposobach przedstawienia pewnych wątków, treści za pomocą ustalonych schematów, np.Pieta-ten typ przekazuje pewne treści i określony układ
-w średniowieczu pojawiają się nowe formy
-Piwocki mówi o średniowiecznych korzeniach sztuki ludowej
-renesans-
-sztuka partacka-silny nurt, który pojawia się w wieku XVII
-silny nurt rodzimy
-pojawienie się renesansu
-artyści sprowadzani z Włoch brali artystów do pomocy
-artyści lokalni uczą się opracowania materiałów od mistrzów
-refleksja nad ideologią
-pozyskanie na nowo wiernych-skierowanie do mas
-sztuka religijna
-organizacja cechowa
-ruch partacki, artystyczny kwitnie przez wiek XVII a potem przeistacza się w sztukę ludową
-Częstochowa-centrum ludowego malarstwa
-silny ruch budowania przestrzennych realizacji na których odbywają się sceny, np. Góra Kalwaria
-formy dramatyczne wpadają na sztukę ludową
-neoklasycyzm-sytuacja podobna jak w momencie pojawienia się renesansu
-świadomość społeczna klasy chłopskiej
-druga połowa XVIII w. - mówimy o istnieniu sztuki ludowej
-złoty wiek sztuki ludowej-XIX -wg.Piwockiego
-wieś się wzbogaca
-nie nastąpił rozłam tradycyjnej sztuki ludowej, nie doszło do rozpadu
-sztuka ludowa centralnie promowana - twórczość ludzi zamieszkujących i tworzących na wsi
-sztuka ludowa w wykonaniu powojennym
-człowieka stworzyła praca i trzeba ją uszlachetniać
-manufaktury magnackie-
-półfabryczki gdzie produkowano luksusową ceramikę, kafle
-główną siłą roboczą byli chłopi
-stykają się ze stylistyką projektowania
-selekcjonują pewne wzory
-manufaktury miały krótki żywot
-te które upadły pozostawiły w sztuce dalsze rzeczy do naśladowania