Krążenie:

Budowa naczyń: 3 warstwy - przydanka (tkanka łączna), mięśnie gładkie, śródbłonek

Tętnice: więcej warstwy sprężystej i mięsni. Najwięcej warstwy sprężystej a najmniej mięśniówki w tętnicach blisko serca. Bliżej narządów na odwrót, mniej sprężystej i więcej mięśni gładkich.

Żyły: bardzo mało mięsni, błona wewnętrzna (śródbłonek) tworzy zastawki w żyłach kończyn, aby krew nie cofała się przy rozkurczu mięśni, gdy spada ciśnienie. (Nie mylić zastawek ze zwieraczami! U nas to się zdarzyło. Zwieracze są przy podstawie każdego naczynia włosowatego.)

W żyłach słabo zaznaczona warstwa sprężysta, przez co mogą rozciągać się 20 razy bardziej od tętnic (żyły są jakby luźne, a tętnice zachowują się np. jak lycra, czyli ściskają to co w środku). Gromadzenie krwi w żyłach nie prowadzi do zwiększonego ciśnienia.

Naczynia włosowate - bez mięśni gładkich, tylko śródbłonek. Przeciskają się przez nie pojedyncze erytrocyty, dość powoli.

Naczynia w niektórych narządach posiadają tzw. okienka, do wymiany dużych cząsteczek. Są one tam, gdzie ważna wymiana krew - płyny ciała, czyli np. nerki, śledziona, wątroba. Nie mózg!

W czasie spoczynku nasiona włosowate są zapadnięte, niewiele jest otwartych (ok. 10%). Krew gromadzi się wtedy w żyłach.

Regulacja średnicy naczyń przez regulację stanu napięcia mięśniówki. (babka nam mówiła dużo o mięśniach gładkich, ale to jest chyba spoza Ganonga). Regulacja dotyczy więc przede wszystkim tętnic.

Czynniki wpływające na średnicę dzielimy generalnie na 3 grupy:

- krążące we krwi

- wydzielane miejscowo przez narząd

- wydzielane przez zakończenia nerwowe (kontrola ośrodkowa)

Wazodylatatory - rozluźniają naczynia

Wazokonstryktory - zwężają

Czynniki miejscowe:

Tzw. autoregulacja. Gdy zwiększa się ciśnienie w naczyniach, zwiększa się przepływ krwi. Przy wysokim ciśnieniu płyny z krwi dostają się do tkanek i powstaje obrzęk. Gdy ciśnienie zbyt niskie krew wolniej płynie, łatwiej dochodzi do skrzepów, zatorów, hipertrofii mięśnia sercowego.

Rozszerzenie naczyń w pracujących mięśniach pobudzane przez efekty pracy mięśni, czyli:

- malejące stężenie O2

- malejące pH

- rosnące stężenie CO2

- wzrost stężenia metabolitów (mleczan, ADP, AMP)

- wzrost temperatury

Dla skurczu przeciwnie: wzrost O2, wzrost pH, spadek CO2, spadek metabolitów i temperatury.

Skurcz w czasie krwotoku: endotelina - wydziela ją uszkodzony śródbłonek (śródbłonek to inaczej endotelium, łatwo zapamiętać); serotonina - uwalniania z trombocytów w czasie tworzenia skrzepu.

Ważny czynnik rozluźniający to tlenek azotu (NO), inaczej EDRF (śródbłonkowy czynnik rozluźniający). Wydzielany przez śródbłonek. Powstaje z argininy, wiąże się z cyklazą guanylonową w mięśniu gładkim, pobudza syntezę cGMP. NO działa krótko. Obniża ciśnienie (jak wszystko, co rozluźnia naczynia).

(nie myl endoteliny i NO, może przesadzam ale mi się to ciągle myli, powstają w tym samym miejscu ale mają przeciwne działanie)

Czynniki krążące we krwi:

Wazodylatacyjne (rozluźniające):

- kininy (bradykinina, lizylobradykinina)

- histamina - powoduje obrzęki (kininy również, ale nie wiem, czy Ganonga o tym mówi)

- VIP (wazoaktywny peptyd jelitowy)

- acetylocholina

Wazokonstrykcyjne (zwężające):

- wazopresyna

- angiotensyna

Aktywowane, gdy spada objętość krwi. Angiotensyna wydzielana cały czas przez wątrobę w formie nieaktywnej - angiotensynogenu. Przez działanie reniny powstaje angiotensyna I, jeszcze nie aktywna. W płucach przemiana w formę aktywną - angiotensynę II.

- noradrenalina: skurcza bezwzględnie, wszędzie

- adrenalina: wywołuje skurcz, ale poza wątrobą i mięśniami szkieletowymi tam ma działanie rozkurczające!

Obie przyspieszają pracę serca, zwiększają ciśnienie.

Czynniki z zakończeń nerwowych:

- układ współczulny działa pobudzająco: zwęża naczynia. Adrenalina i noradrenalina.

- układ przywspółczulny (czyli na przykład nerw błędny) - zmniejsza napięcie ścian naczyń. Acetylocholina.

Regulacja ośrodkowa - podwzgórze, rdzeń przedłużony.

Baroreceptory:

Powstały, aby zapobiegać spadkom ciśnienia w górnych partiach ciała. (zwróć uwagę gdzie są usytuowane, nam o tym nie mówiła ale dobrze to wiedzieć) Są to zakończenia nerwów z osłonkami mielinowymi. Reagują na odkształcenia ścian naczyń - gdy zwiększa się ciśnienie i działanie krwi na naczynia. Aktywują one wtedy układ przywspółczulny (rozluźnianie) i hamują współczulny (zwężanie). Zmniejsza się siła i częstość skurczów serca, zmniejsza się napięcie mięśniówki.

Gdy ciśnienie nagle spada, spada też rozciągnięcie ściany tętnicy. Spada więc impulsacja z baroreceptorów, układ współczulny jest odhamowywany, hamowany przywspółczulny: zwiększa się siła i częstość skurczu serca, zwiększa się napięcie naczyń.

Odruch ortostatyczny:

Przy zmianie pozycji z leżącej na stojącą. Zmiana tętna (wzrost 30%) i ciśnienia (wzrost 10%)

1

---