Finanse to ogól zjawisk ekonomicznych zwiazanych z ruchem pieniądza, tj.z procesami gromadzenia i wydatkowania srodkow pienieznych.
Funkcje finansow
w skali makro:
funkcja rozdzielcza polega na przesuwaniu za pomoca pieniadza wartości materialnych miedzy roznymi dzialami gospodarki narodowej.
Kontrolna polega na wykorzystaniu związków ruchu zasobow pieniężnych z ruchem wartości materialnej w celu uzyskania sygnałów o przebiegu procesow gospodarczych z obserwacji przebiegu zjawisk Finansowych.
Stymulacyjna ma na celu oddziaływanie na efektywność gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych.
W skali mikro:
Motywacyjna oznacza wpływ jaki procesy gromadzenia, podzialu i wydatkowania środków pieniężnych wywieraja na zachowanie podmiotow uczestniczących w tych procesach.
Zjawiska finansowe stanowia tylko czesc zjawisk pieniężnych, gdyz obejmuja zjawiska związane z cyrkulacja pieniadza.
Kryterium Przedmiotowe (niezależnie jakie podmioty biora w nich czynny udzial):
transakcje: zawsze wystepuje kontrswiadczenie ze strony podmiotow zawierajacych transakcje,
transfery: jednokierunkowe Przepływy pieniadza miedzy podmiotami,
pożyczki: zaciągane przez rozne podmioty u roznych instytucji Finansowych, podmiotow publicznych, osob prywatnych, maja charakter zwrotny.
Podmiotowe: (zjawiska powstaja w ramach stosunkow ekonomicznych zachodzacyh miedzy konkretnymi podmiotami) finanse gos. domowych, finanse panstwa, finanse przedsiębiorstw zarobkowych, bankow i innych Instytutcji finansowych, ubezpieczen.
Instytucje finansowe to podmioty działające w sektorze finansowym:
bankowe instytucje Finansowe: przyjmuja depozyty, maja prawo tworzenia pieniadza, SA to banki komercyjne, banki rozliczeniowe, instytucje oszczednosciowo pożyczkowe, banki hipoteczne i inne.
Pozabankowe instytucje finansowe: mogą obracac jedynie pieniadzem wyemitowanym przez bank centralny oraz pieniadzem kreowanym przez banki komercyjne, SA to: towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzys-twa funduszy powierniczych, instytucje pośrednictwa Finansowego.
System finansowy to zespol logicznie ze soba powiazanych form organizacyjnych, aktow prawnych, instytucji finansowych i innych elementow umozliwiajacyh podmiotom nawiązywanie stosunkow finansowych.
Stosunki finansowe to relacje pieniężne o roznym charakterze i stopniu złożoności, po-wstające miedzy podmiotami w procesach gospodarczych i społecznych.
System finansowy może być uporządkowany wg:
kryterium podmiotowego: (Elementami pl sys fin. sa) wladze ustawodawcze szczebla centralnego i samorządowego, wladze wykonawcze -||-, aparat finansowy, jednostki sektora publicznego, które finansowane sa z funduszy publicznych.
Kryterium prawnego: konstytucje, ustawy, rozporządzenia rady ministrów i ministra finansow, uchwaly rady gminy, akty normatywne prawa międzynarodowego, kryterium instytucjonalnego: Budzet panstwa, budzet gmin, fundusze ubezpieczen społecznych, pozostale fundusze publiczne, fundacje publiczne.
Funkcje systemu finansowego:
platnicza: system finansowy powinien zapewnic sprawne dzialanie mechanizmu rozliczen w transakcjach gospodarczy-ch,
płynności: sys. Finansowy umozliwia i ulatwia zamiane papierow wartościowych i Innych aktywow finansowych na gotowke,
oszczędności: promowanie warunkow atrakcyjnego lokowania nadwyżek pieniadza przy umiarkowany-m ryzyku,
akumulacji bogactwa: przechowywanie sily nabywczej danego podmiotu,
kredytowa: polega na zapewnieniu nieprzerwanego dopływu kredytu dla przedsiębiorstw, gosp domow. i rzadu, w celu finansowania inwestycji i konsumpcji, minimalizowania ryzyka: w system finansowy powinny być wbudowane mechanizmy i instrumenty minimalizujące ryzyko,
polityki gospodarczej: polegajaca na możliwości prowadzenia przez rzad polityki majacej na celu wzrost gosp, niskie bezrobocie, walke z inflacja i zachowanie stabilnej pozycji płatniczej względem zagranicy.
Pieniadz to specyficzny toar, spełniający role powsze-chnego równoważnika, którym może być każdy towar, który: jest podzielny, jest dobrem trwałym, jest towarem rzadkim, łatwy w przechowywaniu, trudny do podrobienia. Jest tworzywem zjawisk finansowych.
Funkcje pieniadza:
miernik wartości: pozwala na wyrazanie wartości towarow w pieniadzu,
srodek wymiany: jest on powszechnym ekwiwalentem w transakcjach kupna-sprzedazy towarow i usług,
srodek płatniczy reguluje się nim rozne zobowiązania nie związane z zakupem towarow i usług,
srodek tezauryzacji: proces który prowadzi do zmniejszenia ilości pieniadza w obiegu, gromadzenie pieniędzy i kruszcow,
międzynarodowy środek płatniczy: pieniądz jednego kraju jest honorowany jako srodek płatniczy w innym kraju.
Cechy pieniadza: brak kosztow transformacji, brak dochodu z wartości przechowywanej w formie pieniężnej, stala wielkość nominalnej wartości przechowywanej w pieniadzu.
Współczesny pieniadz:
papierowy: jego fizyczna postac przybiera kawalek papieru, któremu nadano cechy pieniadza,
państwowy: wartość pieniadza papierowego jest zabezpieczana przez panstwo, posiadacze pieniadza staja się wierzycielami panstwa,
kredytowy: źródłem pieniadza jest kredyt bankowy. Podstawa jego tworzenia sa wkłady depozytowe roznych podmiotow,
zabezpieczony towarami i u-ługami (substancjonalny).
O jakości pieniadza decyduje płynność.
Formy pieniadza:
postac towarowa,
postac kredytowa, gotówkowy (bankn-ot, bilon, moneta), bezgotó-kowy (depozyty, wkłady)
emitowany przez Bank Centralny powstaje z wkładów na żądanie instytucji publicznych,
emitowany przez banki komercyjne; tworzone z lokat gosp dom. Innych podmiotow na rachunkach bieżących i terminowych.
Substytuty, surogaty pieniadza sa to udokumentowane lub niedoukumentowane wierzytelności pieniężne, które w każdym momencie lub po okreslonym czasie mogą być przekształcone w Środki płatnicze gotówkowe lub bezgotówkowe.
Podaz pieniadza to wartość występujących w obiegu rodzajow pieniadza, będąca w dyspozycji przedsiębiorstw i ludności.
Teoria bankowa: w systemie waluty zlotej nie jest konieczne aby wartość banknotow znajdujących się w obiegu odpowiadala wartości zasobow zlota znajdującego się w skarbcach bankow, zwiekszenie i zmniejszenie ilości zlota w gospodarce wpływa nieproporcjonalnie na ilość pieniadza w obiegu, waluta nie majaca pokrycia w zlocie może być gwarantowana wekslami handlowymi, popyt na pieniadz jest ograniczony faktycznymi potrzebami finansowania obrotu gospodarczego.
Teoria obiegowa (walutowa) pelne pokrycie zlotem krążących w obiegu banknotow, w gospodarce wystepuje nieograniczony popyt na pieniadz, dopływ zlota powoduje proporcjonalne zwiekszenie ilości pieniadza w obiegu i odwrotnie.
Popyt na pieniadz zapotrzebowanie podmiotow gosp spoza sektora budżetowego na pieniadz gotówkowy oraz bezgotówkowy. Zaspokojenie popytu na pieniądz następuje poprzez utrzymywanie części dochodow w formie rezerw pieniężnych. Im wieksza jest wartość dochodu narodowego w ujeciu nominalnym, tym wieksze jest zaporzebowanie na pieniadz transakcyjny.
Podstawowe instrumenty panstwa w zakresie podazy pieniadza:
polityka długu publicznego: przez zwiekszanie lub mniejszanie długu publicznego panstwo wpływa bezpośrednio na ilość pieniadza w obiegu,
pozyczka stabilizacyjna: celem jest bezpośrednio zmniejszenie ilości pieniadza w obiegu poprzez rynek kapitałowy, pozyskane pieniadze mogą zostac zamrozone na rachunku w BC na czas trwania pozyczki, polityka depozytowa: polega na przenoszeniu depozytow z BC do bankow komercyjnych, co w sposób bezpośredni zwieksza ilość pieniadza w obiegu,
podatek specjalny: celem jest zazwyczaj sciagniecie nadmiaru pieniadza z rynku, podatek specjalny może przybierac forme dodatkow do istniejących podatkow
Rynek finansowy to rynek, na którym dokonuje się transakcji instrumentami finansowymi.
Instrumenty finansowe: dowody potwierdzające tytul własności lub długu.
Podzial: instrumenty rozliczeniowe, dłużne, zaspokajające popyt na pieniadz, inwestowania, bodźcowe, ograniczające ryzyko, potwierdzajace tytul własności.
Rynek pieniężny: tworza go transakcje Instrumentow finansowych o najwyższym stopniu płynności oraz najwyższym stopniu bezpieczeństwa. Transakcje nie przekraczaja terminu zapadalności dłużej niż 1 rok. Rynek ma charakter instrumentu wierzycielskiego.
Cechy rynku pieniężnego: otwarty, hurtowy, uczestnicy-inwestorzy instytucjonalni, umozliwia uczestnikom: ulokowanie pieniędzy, zaciagniecie krótkoterminowych pozyczek, zawieranie transakcji które stanowia ochrone przez ryzykiem zmiany stop procentowych, reguluje wysokość krótkoterminowych stop procentowych.
Podzial rynku pieniężnego:
pierwotny (remitent, kupujący): bony, weksle ska-rbowe, certyfikaty komercyjne, akcepty bankowe, pozy-czki krótkoterminowe,
wtorny (dwóch kupujących, dwóch sprzedających) jw.
Rynek kapitałowy: transakcje instrumentow finansowych charakteryzujących się wysoka płynnością oraz dużym bezpeczeństwem, termin realizacji powyżej 1 roku.
Cechy rynku kapitałowego: otwarty, nie jest jednorodny (wierzycielski lub własnościowy), zasadniczo hurtowy (o jego płynności decyduja mali inwestorzy), remitentami sa podmioty które ciesza się dobra pozycja finansowa.
Zadania: zapewnia transfer wolnych środków pi-eniężnych od podmiotow dys-ponujących ich nadwyżkami do podmiotow którym w dan-ym momencie Brakuje środków finansowych, na rynku nastepuje mechanizm alokacji zasobow w gospodarce na-rodowej, na rynku nastepuje wycena notowanych przedsiebiorstw, jest mechanizmem kontroli i weryfikacji kadry zarządzającej.
Podział: pierwotny, wtorny (akcje, obligac-je, certyfikaty depozytowe).
Rynek walutowy: zawieranie transakcji walutowych, sprzedazy instrumentow Finansowych denominowanych w jednej walucie o najwyższym stopniu płynności za podobny denominowany instrument w innej walucie.
Funkcje: płynność instrumentow Finansowych, bezpieczeństwo Instrumentow finansowych zalezy od wiarygodności kredytowej remitenta.
Rynek kredytowy: tworza transakcje finansowe pomiedzy bankami handlowymi a klientami o ro-znym stopniu wiarygodności Finansowej.
Cechy: zamkniety, ma charakter detaliczny, uczestnicy: bank od strony podazy i ewentualnie od strony popytu, ale i Srednie przedsiębiorstwa, nie posiada rynku wtornego, dlatego ze kredyt bankowy nie jest instrumentem plynnym.
Rynek pozabilansowych instrumentow Finansowych tworza transakcje Finansowe które nie powoduja powstawania klasycznie rozumianych wierzytelności i zobowiązań, co oznacza ze zapisywane sa poza bilansem.
Funkcja zasadnicza: umozliwia jego uczestnikom zawieranie transakcji zabezpieczających przez nich ryzyko zarówno procentowe jak i kursowe.
Instrumenty polityki pieniężnej którymi posluguje się BC:
niezalezna min rezerwa płynności: ma na celu ograniczenie podazy pieniadza, zabezpieczenie niewypłacalności bankow w Przypadku braku ich płynności, decyduje o efektywności firm, jest najważniejszym instrumentem polityki pieniężnej.
Operacje otwartego rynku: polegaja na sprzedazy lub zakupie przez BC publicznych papierow wartościowych (bony skarbowe albo obligacje panstwowe) oraz prywatnych (obligacje przedsiębiorstw), celem tych operacji jest zwiekszenie lub zmniejszenie rez-erw bankow handlowych.
Kredyt redyskontowy: polega na odkupywaniu od bankow handlowych weksli które poprzednio banki te dyskontowaly swoim klientom,
dyskonto polega na zakupie weksli za kwote nizsza od nominalnej przy czym roznica ta jest wyznaczona przez stope redysk-ontowa. Banki żeby otrzymac ten kredyt musza przestawic weksle klientow.
Kredyt lombardowy: jest kredytem krótkoterminowym udzielanym pod zastaw określonych papi-erow wartościowych do wys 75% ich wartości nominalnej. Perswazja moralna.
Bank Centralny - instytucja rzadowa o charakterze publicznym bank panstwa, bank emisyjny, bank bankow.
Funkcje BC:
banku emisyjnego mającego wyłączne prawo do emisji znakow pieniężnych,
banku bankow komercyjnych w ramch której bank central-ny realizuje zalozenia polityki monetarnej,
banku panstwa-obsluga budżetu panstwa.
Zadania BC: zachowanie wartości pieniadza krajowego, ochrona stabilności systemu finansowego panstwa, podn-oszenie efektywności polityki pieniężnej.
Bank Centralny kreuje dwa rodzaje pieniadza
centralny pieniadz gotówkowy: charakteryzujący się absolutna płynnością,
pieniadz kredytowy (zyrowy) spełniający funkcje centralnego pieniadza rezerwowego.
Przykładem BC jest Narodowy Bank Pl Jest on organem władzy państwowej, mającym Range konstytucyjna.
Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospod. rzadu.
Pozostale zadania NBP: organizowanie rozliczen pieniężnych, prowadzenie go-podarki rezerwami dewizowymi, prowadzenie działalności dewizowej w określonych ustawami granicach prowadzenie bankowej obsługi budżetu panstwa, regulowanie płynności bankow oraz ich refinan-sowanie, kształtowanie waru-nkow niezbędnych dla rozwo-ju systemu bankowego, opra-cowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego, wykony-wanie innych zadan określon-ych ustawami.
Struktura NBP:
Prezes NBP jest powoł-ywany na wniosek Prezyden-ta RP na okres 6 lat.
Zadania przewodniczy Radzie polityki pieniężnej, zarządowi NBP, komisji nadzoru bankowego, reprezentuje NBP na zew.
Rada polityki pieniężnej w jej sklad wchodzi prezes NBP or-az 9 czlonkow powoływanych w rownej liczbie przez prezy-denta rp, sejm i senat, człon-kowie SA powoływani na 6 lat
Zadania: ustala coroczne zal-ozenia polityki pieniężnej pa-nstwa a zwłaszcza wysokość stop procentowych NBP, okr-esla gorne granice zobowiąż-ań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredy-tow w zagranicznych instytut-cjach bankowych i finansow-ych, zatwierdza plan finans-owy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP, przedkłada sejmowi sprawozdanie z wyk-onania założeń polityki pieni-ężnej.
Zarząd NBP: sklad: Pr-ezes NBP jako przewodniczą-cy zarządu oraz 6-8 członków zarządu.
Zadania: realizowa-nie uchwal Rady polityki pie-niężnej, ma prawo uchwala-nia i realizacji planu działań NBP, wydaje zatwierdzony przez rade polityki pieniężnej plan finansowy, realizuje zad-ania polityki pieniężnej i sys-temu płatniczego panstwa.
Funkcje NBP w roli banku panstwa: realizuje polityke pieniezna, czuwa nad spraw-nym systemem rozliczen ban-kowych, kasowa obsluga bu-dżetu panstwa, ma obowiąz-ek Rejestrowac i obsługiwać dług publiczny, gromadzi rez-erwy dewizowe i zarzadza ni-mi.
Komisja Nadzoru Ban-kowego sprawuje nadzor na-d działalnością bankow. Zaj-muje się: określaniem zasad dzialania bankow, nadzorow-aniem bankow w zakresie Pr-zestrzegania ustaw, statutu i innyc przepisow prawa, dok-onywaniem okresowych ocen stanu ekonomicznego i wpły-wu polityki pieniężnej, poda-tkowej i nadzorczej na rozwoj tych bankow, opiniowaniem zasad organizacji nadzoru ba-nkowego i ustalanie trybu je-go wykonywania.
Nadzor bankowy: należy do jednej z najbardziej ostroznosciowych w Polskim banku: kreacja pi-eniadza depozytowego, bez-gotówkowego, proces zapas-ow w wypłacalności banku, li-czba instrumentow oferowa-nych przez banki swoim klie-ntom. Organ który wykonuja nadzor i podmioty które temu nadzorowi podlegaja sa ureg-ulowane ustawami prawnymi, cele i metody nadzoru banko-wego okresla prawi, Proces korygowania dzialanosci nad-zoru jest sformalizowany, tr-yb wykonawczy nadzór jest ujety normami prawnymi.
Istota działalności nadzoru bankowego: bezpieczeństwo wkładów i lokat oszczędności-owych które sa gromadzone w bankach, przestrzeganie Przez banki przepisow zew i wew dotyczących dobrej pra-ktyki bankowej, zasada prze-strzegania warunkow rownej konkurencji w zakresie usług bankowych, reakcja natych-miastowa na ewentualne nar-uszenie prawa bankowego, wprowadzenie nowych zasad ostroznosciowych.
Nadzor punktu widzenia instytucji Bank Centralny (Grecja, Hisz-pania, Holandia), w Pl jest oddzielny urząd, Ministerstwo finansow w Szwecji, Austrii i Danii, najbardziej ostrożnoś-ciowe procedury sa w Finlan-dii.
Zakres dzialania nadzoru bankowego: podmioto-wy dotyczy podzialu wew: je-dno i wielo instytucjonalny, podmioty (koncesja czasow-a), okresla warunki uzyskania licencji bankowej, określenie regulacji ostrożnościowych, inspekcja-ocena stopnia bez-pieczeństwa sprawowania dz-ialanosci, ocena stopnia zgo-dności prowadzenia z prawe-m, podejmowanie odpowied-nich działań restrukcyjnych: personalne, strukturalne, za-rzadzanie likwidacji, przejecia banku.
Ryzyko bankowe:
ryzyko utraty pły-nności: utrata zdolności ban-ku do wywiązania się z bież-ących zobowiązań,
ryzyko kr-edytowe: nie zwracanie splat, rat kredytu w określonym te-rminie,
ryzyko stopy procen-towej: wystepuje niedopaso-wanie długości okresu oraz terminu zmian oprocentowa-nia,
kursowe: bank prowadzi zmiane wartości aktywow i pasywow na waluty.
Podzial ryzyka ze wzgl. na przyczyne:
strategiczne: związane ze zmiana warunkow na ryn-ku,
transakcyjne: związane z prowadzeniem transakcji za-miany jednej waluty na druga,
translacyjne: związane ze zmiana aktywow i pasywow.
Aktywa: srodki bieżące w banku, srodki w BC dluzne papiery wartosciowe), inne instytucje finansowe, należn-ość od kllientow sektora bud-żetowego (składki ZUS, US), akcje, udzialy inne które ma-ja charakter papierow o zmi-ennym dochodzie.
Pasywa: zobowiązania wobec BC, zob-owiazania innych instytucji Finansowych, zobowiązania klientow sektora budżetowe-go, rozliczenia międzynarodo-we, rezerwy banku, kapital podstawowy, rezerwowy i zap-asy, wynik finansowy netto
System bankowy ogol bankow funkcjonujących na rynku, na danym obszarze wraz z normami i przepisami które obowiązują.
Cechy systemu bankowego: otwarty na prz-yjmowanie nowych pomysłów od kraju i zagranicy, przyzna-wanie odpowiednich licencji bankom, zdeterminowane, zawiera szczegolna potrzebe BC, funkcjonowanie instytucji nadzoru bankowego.
Bank jest przedsiebiorstem które prowadzi działalność majaca na celu przejecie od jednos-tek gospodarczych i osob fiz-ycznych szeregu czynności fi-nansowych oraz instytucja dokonujaca transformacji ter-minu, wielkości i ryzyka w st-osunkach pieniężnych miedzy pozyczkobiorca i pozyczkoda-wca.
Bank spelnia następujące role:
pośrednika: dok-onuje transformacji otrzyma-nych depozytow w kredyty,
platnika: dokonuje płatności w imieniu swoich klientow,
agenta: dziala w imieniu klie-ntow w zakresie emisji papierow wartościowych i zarzadza ich aktywami na ich zlecenie,
gwaranta: udzielając gwarancji popiera klientow w splacie ich zobowiązań,
instrumentu realizacji polityki gospodarcz-ej kraju: oddziaływanie BC regulującego podaz pieniadza na działalność bankow kome-rcyjnych.
Rodzaje bankow:
inwestycyjne: sa to banki kt-óre dokonuja transakcji na rynku papierow wartościowy-ch na zlecenie klientow,
depozytowo kredytowe: udziela-nie kredytow i przyjmowanie depozytow,
uniwersalne: pe-lnia funkcje obu tych bankow.
Czynności które może wykonywac TYLKO bank: udzielanie kredytow i pozyczek, udzielanie gwarancji bankowych, emitowanie bankowych papierow wartościowych, do-konywanie rozliczen zobowią-zań finansowych, udzielanie poręczeń.
Operacje bankowe: to wszystkie rodzaje cz-ynności bankowych, dzielą sie na: bierne: gromadzenie obc-ych środków pieniężnych w celu lokowania ich razem z funduszem własnym banku w zyskownych operacjach czyn-nych, czynne: polegaja na lo-kowaniu środków gromadzo-nych w operacjach biernych oraz funduszow własnych ba-nku.
Modele systemu ban-kowego:
uniwersalny,
anglosaski: opierający się o rynki finansowe gdzie główną role odgrywają banki inwestycyj-ne oraz różnego rodzaju fun-dusze firmy-akcje, obligacje,
niemiecko japoński: w Polsce, Francji, banki maja charakter uniwersalny, firmy finansują się poprzez kredyty.
Specjalizacja bankow:
funkcjonalna: banki wykonujące wybrane czynności bankowe, np. kasy oszczędnościowe,
branzowa: obsługujące dane branze gospodarki, np. banki rozwoju eksportu,
terytorialna: banki działające na określon-ym terenie, np. banki komun-aln.
Polskie prawo bankowe wyodrebnia banki ze względu na ich forme prawna, nie uwzglednia natomiast podzialu na banki uniwersalne i specjalistyczne.
Rodzaje bankow ze względu na ich forme prawna:
państwowe: sa tworzone przez Rade Mini-strow na wniosek ministra Skarbu Panstwa, zaopiniowa-ny przez KNB,
banki spółdzielcze oraz banki w formie spo-lek akcyjnych sa tworzone na podstawie zezwolen KNB wy-danych w uzgodnieniu z mini-strem finansow.
Bank komercyjny: świadczy usługi i ob.roty gotówkowe, dazy do maksymalizacji zyskow, obsl-uguje nas w zakresie kompl-eksowym.
Funkcje: rozliczeniowa, kreacji pieniadza, alo-kacji oszczędności, akumula-cji kapitałów, transformacji środków pienieznych, insty-tucji zaufania publicznego.
Polityka finansowa to działalność podmiotu który dazy do osiągnięcia określonych celow za pomoca narzedzi pi-eniężnych. Przedmiotem poli-tyki finansowej sa zjawiska pieniężne ale jej cele maja charakter użyteczny, rzeczo-wy.
Obszary:
polityka monetarna: BC jako glowny podmiot odpowiedzialny za prowa-dzenie polityki monetarnej posiada istna autonomie,
fiskalna: jest domena panstwa, jej kształt jest wyznaczany przez wladze fiskalne.
Funkcja alokacyjna: termin alokacja oznacza rozmieszczenie czynnikow produkcji w rozn-ych rodzajach działalności. W gospodarce rynkowej alokac-ja dokonuje się za pośródnic-twem finansow, tj poprzez gromadzenie i wydatkowanie zasobow pieniężnych. Aloka-cja czynnikow produkcji w wytwarzaniu dobr prywatny-ch dokonuje się za pomoca mechanizmu rynkowego.
Funkcja redystrybucyjna: termin redystrybucja oznacza przemieszczanie dochodow od jednych podmiotow do dr-ugich za pośrednictwem pan-stwa. Alokacja dobr publicznych i realizacja potrzeb publicznych przez panstwo zmusz-aja do siegania przez nie do dochodow innych podmiotow, co dokonywane jest za pośre-dnictwem dochodow publicz-nych oraz wydatkow publicz-nych a także poprze pozyczki publiczne i składki ubezpiecz-eniowe.
Funkcja stabilizacyjna: polega na oddziaływaniu za pomoca instrumentow polityki fiskalnej i pieniężnej na globalny popyt w gospod-arce w kierunku zapewnienia możliwie pelnego wykorzyst-ania ekonomicznego poten-cjalu gospodarki, stabilizacji sily nabywczej pieniadza i równowagi bilansu platniczgo.
Bony pieniężne na rynku międzynarodowym sa instrumentami finansowymi krótko-terminowymi zaliczanymi do grupy instrumentow dyskontowych, sa najczęściej kierowane do instytucji.
Instrumenty dyskontowe: weksle, obligacje bez kuponowe, bo-ny pieniężne, certyfikaty dep-ozytowe dyskontowe.
Emitent (przedsiębiorstwo) może wprowadzic papiery na rynek poprzez bank lub samodziel-nie.
Bony komercyjne pr-edsiębiorstw (papiery CP) emituja przedsiębiorstwa a celem emisji jest pozyskanie bezpieczeństwa na rynku funduszy finansujących biezaca działalność podmiotow gosp-odarczych sa nazywane prywatnymi instrumentami ryn-ku pieniężnego.
Właściwości CP: przybiera forme krótkoterminowego długu który finansuje biezaca dziaalnosc remitenta, C sa na okaziciela i imienna, występują na ryn-ku pierwotnym, maja wysokie dyskonto ale nie daja zabez-pieczenia.
Wszystkie podmioty gospodarcze mogą być in-westorami papierow CP oprocz bankow komercyjnych.
Certyfikat depozytowy wystepuje w postaci dokumentu lub zapisu potwierdzającego przyjecie środków przez banki.
Certyfikaty depozytowe emitowane: o stalym, o zmiennym oprocentowaniu.
Ubezpieczenia: społeczne, gospodarcze.
Zasadniczym kryterium rozróżnienia tych dwóch rodzajow ubezpieczen jest finansowy cel ich działal-ności. W przypadku ub. gosp. celem tym jest zysk, celem działalności ub. społ. jest oc-hrona ubezpieczonych osob.
Fundusze ubezpieczen społecznych powstaja ze składek oplacanych przez pracodawcow i pracownikow.
W przy-padku ubezpieczen gospodarczych wyroznia się ubez-pieczenia komercyjne oraz ub.wzajemne.
Ub.gosp.dziela się na ubezpieczenia na zycie, ubezpieczenia majatkowe oraz pozostale ub. osobowe.
Do najważniejszych zadan systemu ub. gosp. naleza: ochrona ludzi i majatku przed skutkami roznych zdarzen lo-owych, ograniczanie roznego rodzaju ryzyka poprzez polit-yke ubezpieczeniowa, mobili-acja oszczędności w gospo-darce, przechowywanie i po-mnazanie realnej wartości pi-eniędzy ubezpieczonych które ro pieniadze pochodza ze sprzedazy polis, sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu przez tworzenia warunkow do pro-wadzenia działalności gospodarczej.
Ub. na zycie maja z reguly charakter długotermi-nowy, co zmusza do właściw-ego lokowania tak aby ubez-pieczony lub inne wskazane przez niego osoby mogli otrz-ymac przyrzeczone świadcz-enie ubezpieczeniowe.
Dochod jest to roznica miedzy wartością koncowa inwestycji a poczatkowa.
Ryzyko -porównanie możliwości pon-iesienia straty lub osiągnięcia dochodu. Sa to roznice pomiedzy takimi instrumentami jak np. akcje, obligacje skarbowe, obligacje przedsiebior-stw których sytuacja finansowa może ulec pogorszeniu.
Płynność-możliwość zamiany instrumentu finansowego na pieniadz w krotkim okresie czasu.
Bony skarbowe: to krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez Skarb Panstwa na okres od 1 dnia do 52 tygodni w celu po-krycia bieżących potrzeb płatniczych.
Czek to udzielane bankowi pisemne zlecenie na określonym prawem formularzu wyplacenia okazicielowi lub oznaczonej osobie zwanej remitentem wymienionej sumy pieniężnej ze środków będących w dyspozycji wystawcy.
Czek bankowy jest emitowany przez bank dla posiadacza rachunku w tym banku.
Czek bankierski jest stosowany w operacjach miedzy bankami i/lub instytucjami kredytowymi
Czek skarbowy jest wystawiany przez organy administracji skarbowej z tytulu roznych zobowiązań publicznoprawnych. Czeki podróżnicze sa emitowane przez renomowane banki, instytucje finansowe oraz biura podrozy, umożliwiają regulowania zobowiązań podczas podrozy
Weksel jest papierem wartościowym potwierdzającym istnienie zobowiązania pieniężnego osoby lub osob które go podpisaly.
Weksel wlasny jest papierem wartościowym bezwarunkowego przyrzeczenia zaplaty przez wystawce określonej kwoty we wskazanym miejscu i czasie
Weksel trasowany zawiera skierowane do konkretnej osoby bezwarunkowe polecenie zaplaty określonej kwoty w oznaczonym miejscu i czasie
Bon komercyjny jest papierem wartościowym w którym remitent potwierdza zaciagniecie pozyczki i zobowiazuje się do jej zwrotu wraz z naleznymi odsetkami w określonym terminie
Certyfikat depozytowy jest dokumentem w którym potwierdza się zdeponowanie danej sumy pieniężnej wg określonej stopy procent-owej i na określony czas
Obligacje sa forma zaciągania długu przez rozne podmioty, maja one z gory określony dochod
Obligacje skarbowe stanowia podstawowy instrument finansowania deficytu budżetowego i długu publicznego.
Akcje naleza do podstwowych instrumentow wartościowych potwierdzajacych udzial danego przedmiotu w majatku spolki akcyjnej. Daja one prawo do dywidendy oraz prawo do glosowania na walnym zebraniu akcjonariuszy.
Dywidenda jest jedna z form wystepowania dochodu oraz zysku, jest ona wyplacana akcjonariuszom, stanowi wiec wynagrodzenie właścicieli majatku przedsiębiorstwa.
Procent jest dochodem osiaganym z kapitalu pożyczkowego.
Stopa procentowa jest roczna cena wyrazona w procentach jaka się placi za pozyczenie pieniędzy.
Kurs walutowy to cena jednej waluty wyrazana w cenie drugiej waluty.